تماس‌های روحانی و مکرون از ۱۵ مرداد تا ۹ شهریور؛ فرصت کوتاه پاریس به ۸ روز رسید
هیأت ایرانی به ریاست سید عباس عراقچی روز دوشنبه به فرانسه می‌رود
تهران (پانا) - تماس‌های تلفنی بین روسای جمهوری ایران و فرانسه به نسبت دیگر سران کشورهای اروپایی در سال‌های اخیر تقریبا رکورددار شده است. حسن روحانی و امانوئل مکرون ساعت‌های طولانی روی خطوط فرکانسی بین تهران و پاریس روی پیشنهادی کار کرده‌اند که مکرون برای حل مناقشه بین ایران و آمریکا و حفظ برجام داشته است.
از آخرین تماس تلفنی بین دو رئیس‌جمهوری در نیمه مرداد ماه تا دیشب که بار دیگر پای گفت‌وگوی تلفنی نشستند اتفاقات زیادی افتاده است.
حدفاصل بین دو تماس
در گفت‌وگوی تلفنی نیمه مرداد میان دور رئیس‌جمهوری، روحانی از اقدامات تحریک‌آمیز آمریکا گلایه کرد و گفت: «متاسفانه همزمان با تلاش‌های ایران و فرانسه برای کاهش تنش‌ها و ایجاد شرایط مساعد برای همزیستی پایدار در منطقه، شاهد اقدامات تحریک‌کننده از سوی آمریکایی‌ها هستیم.»
رئیس‌جمهوری تاکید کرد: «امنیت و آزادی کشتیرانی در منطقه و تنگه هرمز مورد تاکید ما است و روزانه ده‌ها کشتی آزادانه عبور و مرور کرده و نیروهای ایران طبق مقررات نظارت خود را انجام می‌دهند.»
ماجرای نفتکش ایرانی که از سوی نیروی دریایی بریتانیا در آب‌های جبل الطارق به بهانه نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا و فروش نفت به سوریه توقیف شد در آن زمان بسیار مورد توجه ایران بود تقریبا بعد از این تماس تلفنی بود که حل و فصل شد.
دادگاه عالی دولت محلی جبل‌الطارق روز پنجشنبه، ۲۴ مرداد (۱۰ روز پس از این تماس تلفنی) با صدور حکمی، دستور رفع توقیف نفتکش گریس ۱ که پس از رفع توقیف به آدریان دریا تغییر نام داد را صادر و اعلام کرد: «دیگر دلیلی برای نگه داشتن این نفتکش وجود ندارد.»
هر چند که روند اتهام‌زنی آمریکا به این نفتکش همچنان ادامه دارد و وزارت خزانه‌داری ایالت متحده آمریکا روز گذشته در بیانیه‌ای از تحریم نفتکش آدریان دریا و همچنین کاپیتان این کشتی به دلیل حمل و نقل بیش از ۲ میلیون بشکه نفت «به نفع نیروهای امنیتی ایران» خبر داده است.
اما اتفاق مهم دیگری که پس از آخرین تماس بین روحانی و مکرون در مسیر دیپلماسی بین ایران و اروپا رخ داد، دو سفر وزیر امور خارجه ایران به فرانسه بود.
محمدجواد ظریف در اولین روزهای تور اسکاندیناوی بود که اعلام شد در پایان سفرش قرار است یک روز را در پاریس با رئیس‌جمهوری و وزیر امور خارجه این کشور دیدار کند.
درباره سفر ظریف به فرانسه حدس و گمان‌های بسیاری مطرح شد. گمانه‌زنی‌هایی نیز درباره پیشنهاد مکرون به ایران مطح بود؛ از نشستن پای میز مذاکره برجام تا مذاکرات موشکی و شروط ایران برای فروش نفت که البته هیچ کدام از گمانه‌های رسانه‌ای تا کنون تأیید نشده است.
مهم‌تر از این سفر اما بازگشت ظریف به فرانسه و محل برگزاری اجلاس گروه ۷ یک روز پس از نشستن هواپیمایش در تهران و در سفری از پیش اعلام نشده بود. وزیر امور خارجه در آسمان بود که سخنگوی وزارت امور خارجه اعلام کرد ظریف راهی فرانسه شده است و گمانه‌زنی‌ها بسیار سریع در فضای مجازی و رسانه‌ای آغاز شد.
سفر ظریف به بیاریتز در حالی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در محل اجلاس حضور داشت گمانه‌های بسیاری را در فضای مجازی درباره احتمال دیدار ظریف با ترامپ مطرح کرد، هر چند که هیچ کدام به وقوع نپیوست اما یک روز پس از این سفر و انتشار عکس وزیر امور خارجه پشت میز مذاکره با مکرون در فرانسه بود که لحن حسن روحانی کاملا تغییر کرد. روحانی روز دوشنبه در مراسم ارائه دستاوردهای دولت در توسعه زیرساخت های روستایی گفت: ««اگر من بدانم در جلسه‌ای با کسی ملاقات کنم، مشکل کشورم حل می‌شود، دریغ نخواهم کرد زیرا اصل منافع ملی کشور است.»
همان روز و ساعاتی بعد از این سخنان روحانی، در بیاریتز فرانسه مکرون و ترامپ در نشست خبری مشترک حاضر شدند. مکرون از احتمال دیدار روحانی و ترامپ سخن و گفت و در عین حال از مذاکره مجدد درباره برجام و البته تأکید کرد : «از سوی دیگر ما باید ایرانی‌ها را متقاعد کنیم که در مسیر مورد نظر ما حرکت کنند و برای این منظور باید مزایای اقتصادی برای آنها فراهم کنیم. مثلاً برای آنها خط اعتباری تخصیص دهیم یا این که راه را برای فعالیت بخش‌هایی از اقتصاد آنها [مشخصاً بخش نفت] باز کنیم.»
ترامپ نیز گفت: «ایران نسبت به زمانی که من به کاخ سفید آمدم، کشوری متفاوت شده است. در آن توافق مضحک، ایران به ۱۵۰ میلیارد دلار دست یافت و این پول را صرف برخی اهداف بد کرد.»
او درباره احتمال اینکه در هفته‌های آینده با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، ایران دیدار کند، گفت: «من احساس خوبی در این مورد دارم. اما اگر اوضاع مساعد باشد، این دیدار می‌تواند انجام شود. من این آقای محترم [حسن روحانی] را نمی‌شناسم، اما فکر می‌کنم که او می‌خواهد با من دیدار کند تا اوضاع کشورش را بهبود بخشد. آنها به‌شدت [از تحریم‌ها] آسیب دیده‌اند.»
این اظهارات و البته احتمالا برخی فشارهای داخلی بود که روز سه‌شنبه لحن حسن روحانی را تغییر داد. رئیس‌جمهوری ایران این بار در مراسم آغاز عملیات اجرایی ساخت ۱۱۰ هزار واحد مسکونی طرح اقدام ملی تولید مسکن با تأکید بر اینکه تا اولین قدم از سوی شما که همان رفع تحریم‌های غلط و ظالمانه علیه ملت ایران است، برداشته نشود، این قفل باز نخواهد شد، گفت: «در برابر ملت بزرگ ایران، سر تعظیم فرود آورید و در نتیجه شرایط عوض می‌شود چرا که دولت دوازدهم براساس منافع ملی حرکت می‌کند و ما مرد مذاکره بوده و هستیم و تمام جهان به این مهم اذعان دارند.»
او با تأکید بر اینکه ما به دنبال عکس گرفتن نیستیم، تصریح کرد: «اگر کسی تنها به دنبال عکس گرفتن با حسن روحانی باشد، این امکان‌نپذیر نیست، مگر آنکه از تمام تحریم‌های ظالمانه دست بردارند و به حقوق ملت ایران احترام بگذارند که در این صورت شرایط عوض خواهد شد.»
از برجام تا یمن
این سخنان روحانی پیش‌بینی‌های احتمالی درباره دیدار ترامپ و رئیس‌جمهوری ایران را تقریبا نقش بر آب کرد و البته نقش میانجیگری فرانسوی‌ها را نیز تا حدودی زیر سوال برد تا اینکه چند روز بعد یعنی شب گذشته روحانی و مکرون بار دیگر پای مذاکرات تلفنی نشستند.
روحانی تلاش‌های پاریس در راستای حفظ برجام را مجدانه دانست و گفت: «سفر دکتر ظریف به فرانسه، برای افکار عمومی و سیاسی منطقه و جهان حائز اهمیت و قابل توجه بود.»
روحانی رویکرد اصلی ایران را حفظ برجام دانست اما به موضوع آدریان دریا نیز به صورت تلویحی اشاره کرده و گفته است که «اجرای کامل تعهدات طرفین در برجام و تأمین امنیت کشتیرانی آزاد در همه آبراه‌ها از جمله خلیج فارس و تنگه هرمز، دو هدف اصلی ایران در مذاکرات کنونی است.»
رئیس‌جمهوری رفع کامل همه تحریم‌ها علیه ایران را زمینه‌ساز مذاکرات بعدی دانسته و تاکید کرده است که اگر اروپا نتواند تعهدات خود را عملیاتی کند، ایران گام سوم در کاهش تعهدات برجامی را به اجرا خواهد رساند که البته این اقدام هم مانند دیگر مراحل اقدامی قابل بازگشت خواهد بود.
او البته پاسخ هر گونه مذاکره مجدد را نیز بار دیگر داده و گفته است «مفاد توافق برجام تغییرناپذیر استو همه طرف‌ها باید نسبت به محتوای آن متعهد باشند.»
اما موضوع یمن در این دور از مذاکرات تلفنی بین دو رئیس‌جمهوری مطرح شد؛ موضوعی که در حد فاصل بین تماس قبلی و تماس جدید ظاهرا با توجه به برگزاری نشستی با حضور نمایندگان اروپا و نمایندگانی از انصارالله یمن در تهران برای حل و فصل بحران در این کشور اهمیت دو چندانی پیدا کرده است و برخی گمانه‌زنی‌ها حتی برگزاری این مذاکرات را جزو شروطی می‌دانند که ایران پذیرفته است برای بازگشت اروپا به تعهدات برجامی مورد توجه قرار دهد و به اروپا برای حل بحران کمک کند.
به هر حال رئیس‌جمهوری ایران با ابراز ناراحتی از اوضاع مردم یمن گفت: «بحران یمن هرگز راه حل نظامی ندارد و باید تلاش کنیم تا با گفت‌وگوی سیاسی و اقدامات لازم، عملاً به صلحی عادلانه و امنیتی پایدار در این کشور دست پیدا کنیم.»
روحانی با بیان اینکه آتش‌افروزی جدید در منطقه به نفع هیچ کشوری نخواهد بود، گفت: «امروز سران رژیم صهیونیستی در مواجهه با دیگر کشورها از جمله ایران، عراق، لبنان وسوریه دچار اشتباهات محاسباتی فراوانی شده‌اند و به جای عذرخواهی، با افتخار اقدامات تجاوزگرانه‌شان را اعلام می‌کنند.»
رئیس‌جمهوری ادامه داد: «از فرانسه به عنوان عضو اصلی شورای امنیت سازمان ملل انتظار می‌رود تا در مسیر اجرای قطعنامه‌های شورای امینت و حمایت از منشور سازمان ملل تلاش کند.»
نشست در فرانسه
مکرون در این تماس، سفر ظریف را روندی مثبت دانست همچنان بر حفظ برجام و تلاش فرانسه تأکید کرد و البته از برگزاری نشستی کارشناسی برای پیشبرد اهداف اقتصادی خبر داد؛ نشستی که به گفته محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری ایران قرار است روز دوشنبه در پاریس برگزار شد و ریاست هیأت ایرانی را عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه به عهده دارد.
واعظی درباره این نشست می گوید: «پیشنهادی دو هفته گذشته بین ایران و فرانسه رد و بدل و به ما ارائه شد. بخش‌های قابل توجهی از این پیشنهاد را تغییر دادیم. این پیشنهاد حاصل نتیجه ۵ ساعت مذاکره تلفنی روسای جمهوری ایران و فرانسه است که به عنوان طرح از صحبت های هردو رییس جمهور بدست آمد.»
واعظی تصریح کرد: «قسمت‌های قابل توجه مورد تایید گروه هفت برای ما قابل قبول ما نبود و پیشنهادات ما به ماکرون ارائه شد. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران یکشنبه صبح مذاکرات را ادامه داد و پیشرفت‌هایی محقق و مقرر شد ما در تهران و گروه هفت با شرکای اروپایی جلسه داشته باشند تا نتیجه بررسی های داخلی و گروه هفت مورد بحث قرار گیرد.»
او گفت: «هیاتی روز دوشنبه در راس آن عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه به پاریس می روند و یک تیم اقتصادی از بخش های مختلف نیز در این جلسه حضور دارند تا ابعاد این پبشنهادها روشن شود.»
رئیس دفتر رئیس‌جمهوری تاکید کرد: «وقتی با یک کشور مذاکره می‌کنید طرف مقابل و شما برای منافع خود مذاکره می‌کنید. به هر حال برجام شکل گرفته و با کمک تعدادی از کشورها به نتیجه رسیده است. غیر ترامپ، دیگران سعی می کنند دستاورد خود را حفظ کنند و اروپایی ها و چینی ها و روس ها علاقه مند به حفظ دستاورد برجام هستند.»
واعظی ادامه داد: «شرایط اقتصادی دنیا به نوعی است که شرکت‌های چند ملیتی و بانک‌ها با اقتصاد آمریکا در هم آمیخته هستند و تلاش‌ها برای یافتن راه حال برای مشکل همکاری این بخش ها با ایران ادامه دارد.»
او تصریح کرد: «اروپایی‌ها در بخش سیاسی در تلاش هستند. در بخش اقتصادی به طور جدی به اروپایی‌ها گله داریم و این مهم را بارها گفتیم که اروپایی‌ها به وظایف خود بر اساس برجام عمل نکردند که شامل ۱۱ بند است.»
رئیس دفتر رئیس جمهوری با بیان اینکه اروپایی‌ها را تطهیر نمی‌کنم و معتقدم آنان وظایف خود را در برجام انجام ندادند، عنوان کرد: «برجام وقتی برای ما ارزش دارد که بتوانیم از منافع آن استفاده کنیم و در غیر این صورت ارزشی ندارد. می‌خواهیم به طرف مقابل با رفتارمان بگویم اگر برجام منافع ما را تامین نکند ما راه خودمان می‌رویم.»
واعظی ادامه داد: «کمیته‌ای درباره گام سوم در صورت محقق نشدن خواسته‌های ایران تصمیم می‌گیرد و دو تا سه روز مانده به زمان مقرر، (حدود هشت روز به پایان زمان مورد نظر باقی مانده است) درباره اقدامات بعدی بر اساس برجام تصمیم گیری خواهیم کرد.»
دو ماه پیش زمانی که ایران دومین گام از کاهش تعهدات برجامی خود را آغاز کرد، امانوئل مکرون در تماس تلفنی با حسن روحانی از او فرصتی خواست تا اروپا بتواند با پیشنهادهای جدید به تعهدش عمل کند و مانع آْن شود تا ایران با کاهش تعهدات از برجام خارج شود. حالا هشت روز مانده به پایان مهلت دوماهه ایران برای آغاز گام سوم مکرون هنوز نتوانسته است راهی را پیدا کند که ایران را برای متوقف کردن روند کاهش تعهدات قانع کند.
البته سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه، روز گذشته از بروز انعطاف‌هایی در رفتار مقامات ایالات متحده آمریکا در راستای فروش نفت ایران خبر داد.
او گفت: «خواست ما کاملا روشن است و اگر اروپایی‌ها و بقیه اعضای برجام می‌خواهند که ایران به اجرای کامل برجام بازگردد، باید خواسته ما را در زمینه فروش نفت تامین کنند. راهی که ما جلوی پای اروپایی‌ها گذاشته‌ایم، این است که یا با اخذ مجوز از آمریکا برای شرکت‌های خودشان از ما نفت بخرند و اگر نمی‌توانند، دولت‌های آنها معادل همان مقدار نفتی که ما باید بفروشیم خطوط اعتباری، اعتبارات صادراتی و یا به هرشکلی که خودشان می‌دانند در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار دهند چرا که بدون انجام این‌ها بازگشت ما به اجرای کامل برجام ممکن نخواهد بود.»
معاون سیاسی وزیر امور خارجه یاداور شد: «با درک این مسائل از سوی آنها، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه در جریان اجلاس گروه ۷ با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری امریکا دیدارهایی داشتند و طرف آمریکایی برای صدور مجوز فروش نفت ایران انعطاف‌هایی نشان داده است که این همان شکافی است که در سیاست فشار حداکثری آمریکا ایجاد شده است و همان موفقیتی است که سیاست مقاومت حداکثری جمهوری اسلامی ایران دارد به آن می‌رسد.»
عراقچی به همراه هیأت ایرانی روز دوشنبه راهی پاریس می‌شود و شاید این تنها فرصت اروپا باشد که نماینده ایران را با دست پر راهی تهران کند.
ارسال دیدگاه