آیین های سنتی یزدی ها دراستقبال ازمحرم

برگزاری مراسم "گاه بنده " با هدف سیاهپوش کردن اماکن مذهبی ، برپائی مراسم "شاخ به شاخ" برای جلب مشارکت مالی مردم در برپائی مجلس عزای سیدالشهداء(ع) و "ذکرگرفتن" به منظور اعلام فرارسیدن ماه محرم ازجمله مراسمی بود که پدران و مادران ما برای استقبال از این ماه برگزار می‌کردند.

و البته از روز های قبل وسایل آرایش بایگانی می‌شد و سرمه دان ها و سرخ آب ، سفید آب‌ها دیگر جائی برای خودنمائی نداشتند و دلاک ها (آرایشگرها) عملا کارخود را تعطیل می‌کردند پیراهن‌ها ، چادرها ، چارقدها و سربندهای سیاه از صندوقچه ها بیرون می آمد . در و دیوار، زن و مرد ، کوچک و بزرگ دربرپائی عزای حسین یگرنگ می شدند حتی خم های رنگ رزی نیز درسیاهی غوطه ور می شد . خانه ها همچون مساجد و معابر همراه با تکیه ها و بازارها ، چادر غم برسر می کشیدند و با آغازماه محرم ، چهره های مردم نیز نمودی از اندوه و ماتم داشت و سفیدی دندان ها درپشت هق هق گریه ها مخفی می‌شد.

برای " حفظ حرمت ماه محرم" عقد وعروسی‌ها نیز از رونق می‌افتاد و کلا تعطیل می‌شد.حتی اقلیت‌های دینی زرتشتی نیز دراین عزا با هموطنان مسلمان خود همراه می‌شدند و علاوه برشرکت درمراسم عزاداری بعضا نذوراتی را نیز تقدیم حضرت ابوالفضل العباس (ع)وحضرت امام حسین (ع) می کردند و سعی داشتند تا سرحد ممکن حرمت این ماه را نگه دارند .

روضه‌ها بی ریا ، پذیرائی‌ها ساده و سوگواری‌ها خالصانه بود پرچم‌های سبز و سیاه و سرخ که دوزندگان با عشق و علاقه آن را بافته بودند درگوشه وکنار مجالس به اهتزاز درمی‌آمد. "گاه بنده "برای خود دارای رسوم ویژه ای بود و افراد این گروه وظیفه سیاهپوش کردن خیمه و خرگاه (حسینیه ها وتکایا) را بعهده داشتند و حتی وفقیاتی نیز برای آن منظور شده بود.

از امکانات و تجهیزات امروزی ، بنرها و پوسترهای رنگارنگ ، چسب و رنگ و بست ها خبری نبود از آن جائی که شعربافی و رنگرزی ازدیرباز دریزد رواج داشت برخی از اعضای گروه "گاه بنده" وظیفه داشتند با مراجعه به منازل اهالی کلاف نخ و پارچه و میخ و دیگر مایحتاج آذین بندی را تهیه کنند و این وظیفه را به صورت گروهی و درقالب خواندن اشعاری موزون و غم انگیز انجام می دادند .

"شاخ به شاخ " نیز درهمین راستا بود و اغلب درروز های پایانی ماه ذی الحجه و بعد از فریضه مغرب و عشا برگزارمی شد و گروهی از مردم کوچه به کوچه و خانه به خانه به جمع آوری کمک های مردمی برای برپائی مجالس عزاداری اقدام می کردند و اشعاری نیز دراین زمینه می خواندند.

همزمان با حلول ماه محرم و با غروب آفتاب "ذکرگرفتن" نشان از آمدن محرم داشت و بعضا از"ذکرگرفتن " برای اعلام مجلس عزای حسین (ع) نیز دربرخی محلات استفاده می شده است .جمعی ازسادات وبزرگان دوش به دوش هم درپشت بام مسجد ویا حسینیه حلقه می زدند ونوا درنوا مرثیه می سرودند و ذکر می گفتند که به گوش مخاطبان آشنا بود و منتظر این آوا ها ونواها بودند و پیام آن را با گوش جان می شنیدند.

امروزی ها ، تربیت یافتگان این اسلاف نیکو هم تمام همت خویش را برای برگزاری هرچه باشکوهتر این ایام به کارگمارده اند.همه سعی دارند نام خود را درشمار عزادران و برپا کنندگان خیمه ی عزای اباعبدالله ثبت کنند اینجا دیگر سمت ها و پست ها جایگاهی ندارد و بعبارتی ابلاغ ها لغو می شود بزرگ و کوچک ، ریش سفید و جوان ، نوجوان و میانسال دوشا دوش هم مشارکت دارند از روز های پایانی ذی الحجه خیمه ها یکی ، یکی بالا می رود ، فرش ها پهن می شوند ، در و دیوار رنگ عزا به خود می گیرد و چراغ های سبز و پرچم های سیاه و سرخ درابتدای کوچه ها نشان از آدرس یک مجلس دارد .شاید کوچه و محله ای را در این دیار نمی توانی پیدا کنی که بدون مجلس باشد .

امروزها استقبال از محرم با راه اندازی کاروان غم همراه شده است که در شب اول در ورودی ها ی شهرها ، محلات و کوی ها شکل می گیرد و به اشکال مختلف با حرکت خودروهای آذین بندی شده ، نواختن سنج ها و طبل های پرسرو صدا و بعضا بازسازی قافله کربلا با اسب ها و شترها و همراهی عزادران آغاز و درمسیر محله تا پاسی ازشب ادامه می یابد.

دراجتماعاتی که حالت رسمی تری دارند مانند مدارس ، دانش آموزان با برافراشتن پرچم متبرک حسینی به سلک عزادران می پیوندند و از محرم استقبال می کنند.

اعلام مجالس امروزی که شکل متفاوتی نسبت به گذشته دارد عملا فضای شهر را نیز تغییر می دهد بنرهائی با عنوان مجالس درهر تقاطع و چهارراه و میدان نصب می شود.

یزدی ها اغلب صبح ها را با زیارت عاشورا آغازمی کنند و هرجا تعدای از شیعیان باشند اعم از مسجد و محله و مدرسه و اداره و کارخانه و.... مجلس زیارت عاشورا هم هست وجزء لاینفک این زیارت نیز پذیرائی است که با توجه به بضاعت بانی وفصل متفاوت خواهد بود از نان وپنیر گرفته تا عدسی وانواع آش ها ...

هرچند آماررسمی از تعداد مجالسی که از صبح و ظهر و عصر و شام در جای جای استان یزد برپا می شود دردست نیست ولی به جرأت می توان گفت کوچه و محله و روستا یی را نمی توان یافت که مجلس عزای حسین (ع) درآن برپا نشود.

از دیگر رسوم پسندیده امروزی‌ها در برپائی مجالس عزای اباعبدالله (ع) توجه به گذشتگان است .یزدی‌ها دراین ایام به محلات قدیمی ، روستاها و زادگاه کودکی خود رجوع می‌کنند تا با یادگذشتگان ونیاکان خود به عزای حسین بنشینند .روستاهای خالی ازسکنه ای در استان یزد وجود دارد که در طول سال جمعیت آن به عدد انگشتان یک دست نمی رسد ولی دردهه اول محرم هر شب از هزاران عزادار پذیرائی می‌کند.