جای زیادی برای فارغ‌التحصیلان جغرافیا در قوانین استخدامی وجود ندارد

به گزارش ایسنا، شیرین محمدخان با بیان این‌که آن چه در دانشکده جغرافیا تدریس می‌شود، چه از نظر سرفصل‌های درسی و چه از لحاظ متدهای تدریس، همانی است که در دانشگاه‌های خارجی روی می‌دهد، اظهار کرد: البته نمی‌توانم بگویم آموزش‌هایی که داده می‌شود، کاملا مطابق با نیازهای بازار کار است؛ اما بزرگترین مشکلی که وجود دارد، این است که بازار کار نیز پذیرش کاملی از فارغ‌التحصیلان جغرافیا ندارد که مهمترین دلیل آن عدم شناخت کافی از توانمندی‌های این رشته است.

وی افزود: البته ما به عنوان دانشگاه نیز وظیفه داریم توانمندی‌های جغرافیا را به جامعه نشان دهیم. یکی از مسائلی که کل دانشگاه با آن مواجه است، این است که حلقه اتصالی بین دانشگاه و جامعه یا صنعت در بسیاری از موارد یا کمرنگ شده یا وجود ندارد. مثلا در سیلی که ابتدای سال اتفاق افتاد، حلقه مفقوده بین دانشگاه و جامعه باعث شد مشکلاتی برای جامعه به وجود بیاید؛ مشکلاتی که دانشگاه به سادگی می‌توانست آن‌ را حل و یا از بروز آن جلوگیری کند. در بسیاری مواقع با یک جمله ساده می توان جلوی مشکلات بزرگ را گرفت.

تلاش‌های دانشگاه تهران برای انتقال علم به جامعه

معاون پژوهشی دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران درباره فعالیت‌های دانشگاه تهران در راستای شناساندن علوم به مردم، گفت: دانشگاه تهران در تلاش است تا علمی را که به صورت آکادمیک در دانشگاه وجود دارد، به زبان ساده و مردمی به جامعه منتقل کند. در دانشکده جغرافیا نیز اقداماتی در این خصوص انجام شده تا جامعه بتواند بیشترین استفاده را از علم تولیدشده در دانشگاه ببرد.

محمدخان ادامه داد: یکی از اولین کارهایی که در این راستا انجام شد و دانشکده جغرافیا نیز در این فعالیت حضور داشت، برگزاری سلسله نشست‌هایی با موضوع "گرمایش جهانی" بود. یکی از معضلات دهه‌های آینده گرمایش جهانی خواهد بود و کشور ما نیز بسیار از این موضوع متاثر خواهد شد که مسلما با دانستن مسائل مرتبط به آن می‌توان برنامه‌ریزی‌های بهتری را برای مردم رقم زد.

این استاد جغرافیای طبیعی درباره تاثیرات سیاسی گرمایش جهانی، گفت: در ارتباط با گرمایش‌ جهانی کنوانسیون‌هایی در جریان است و کشور ما نیز باید به عضویت این کنوانسیون‌ها درآید و قراردادهایی را امضا کند. اگر نتوانیم مباحث مرتبط با گرمایش جهانی را درست به بدنه جامعه یا دولت انتقال دهیم، ممکن است وارد قراردادهایی بشویم که به ضرر ما باشد. ما سه همایش برگزار کردیم که به سبک معمول همایش‌هایی که برگزار می‌شوند، نبودند. ما می‌خواستیم به زبان ساده‌تر مباحث علمی را بیان کنیم.

وی افزود: در این همایش از نمایندگان دولت و مجلس و NGO ها دعوت کردیم و تا جایی که می‌شد به زبان ساده در سه هفته متوالی درباره گرمایش جهانی و تاثیرات داخلی و خارجی کنوانسیون‌های مرتبط با آن صحبت کردیم. معمولا همایش‌ها به این شکل است که دانشگاهیان با نشست هایی به تبادل تجربیات خود می‌پردازند که اتفاقا برگزاری چنین همایش‌هایی لازم و ضروری است؛ اما این نشست را به این اختصاص دادیم که علم موجود در دانشگاه‌ را به جایی که نیاز است، انتقال دهیم. این همایش‌ها اواخر سال گذشته برگزار شد.

محمدخان در پاسخ به سوالی درباره دستاوردهای این همایش‌ها، گفت: مسائلی همچون تشکیل کارگروه بررسی سیلاب‌ به دستور رییس‌جمهور را می‌توان نشانه‌ای دانست که جامعه نیز به همین نتیجه رسیده است.

تعداد دانشجویانی که با علاقه جغرافیا را انتخاب کرده‌اند، زیاد نیست

عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران با ابراز تاسف از این‌که تعداد دانشجوهایی که از روی علاقه رشته جغرافیا را انتخاب کردند، زیاد نیست، افزود: به نظر من این موضوع دو دلیل عمده دارد؛ اولین دلیل آن خود کنکور است که تا حد زیادی مشخص می‌کند داوطلبان چه رشته‌ای را انتخاب کنند. دلیل دوم این است که دانشجویان چندان با رشته‌ها آشنا نیستند. قطعا بسیاری‌ از داوطلبان با شناخت درست از رشته جغرافیا به آن علاقه‌مند خواهند شد.

این استاد دانشگاه در پاسخ به سوالی درباره میزان تفاوت جغرافیای تدریس‌شده در دوران مدرسه و جغرافیا در دوره دانشگاه، گفت: جغرافیای دوران مدرسه با جغرافیایی که در دانشگاه تدریس می‌شود، تفاوت زیادی دارد. جغرافیای مدرسه صرفا موقعیت کوه و رود و ... را مشخص می‌کند. جغرافیایی که در دانشگاه تدریس می‌شود، چهار گرایش طبیعی (ژئومورفولوژی و اقلیم‌شناسی)، انسانی( برنامه‌ریزی شهری و روستایی)، GIS و سنجش از دور و سیاسی دارد که به صورت تخصصی در رابطه با موارد مختلفی بحث می‌کنند. ارتباطاتی میان مولفان کتاب‌های درسی و استادان دانشگاه وجود دارد. مولفان در نشست‌های ما حضور دارند و از دانشگاهیان نیز برای شرکت در جلسات مولفان دعوت می‌شود، ولی موضوع این است که بیش از این هم نمی‌شود کتاب‌های مدرسه با شرایط دروس دانشگاه تالیف شود. فکر می‌کنم راه دیگری به جز تغییر کتاب‌های درسی باید برای آشنایی دانش‌آموزان با رشته‌ جغرافیا وجود داشته باشد.

محمدخان ادامه داد: من فکر می‌کنم این مشکل فقط مربوط به جغرافیا نیست. به نظر من دانش‌آموزان با بسیاری از رشته‌های تحصیلی در دوران مدرسه آشنا نمی‌شوند. امروزه بسیاری از دانش‌آموزان می‌خواهند پزشکی یا حقوق بخوانند، ولی صرفا از آن اسمی شنیده‌اند و پوسته ظاهری آن را مد نظر قرار داده‌اند.

معاون پژوهشی دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران با تاکید بر این که دانشجویان باید مهارت بیشتری کسب کنند، گفت: بسیاری از استادان که شاید قبلا به مسائل کاربردی علاقه ای نداشتند و معتقد بودند که باید بر روی مرزهای دانش حرکت کرد، اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که دانشجویان باید مهارت بیشتری کسب کرده و بر روی مسائل کاربردی نیز تمرکز کنند.

اخیرا همه فشار بر روی دانشگاه و اساتید متمرکز شده

وی درباره تغییرات ایجاد شده در برنامه آموزشی رشته جغرافیا، گفت: ما چندین کارگروه را با همکارانمان تشکیل دادیم و عناوین جدیدی را برای ژئومورفولوژی و اقلیم‌شناسی در مقاطع مختلف تالیف کردیم؛ علاوه بر آن، تعدادی از سرفصل‌های دروس قبلی را هم تغییر دادیم تا دانشجویان را به سوی کسب مهارت بیشتر سوق دهیم. اما فراموش نکنید که ما هر قدر تلاش کنیم، فقط می‌توانیم سرنخ‌ها را به دانشجویان بدهیم. دانشجویان هستند که باید این سرنخ‌ها را بگیرند و به سمت کسب مهارت‌های بیشتر پیش بروند. خیلی وقت‌ها در کلاس‌ها دانشجویان می‌گویند حالا چرا آن‌قدر سخت می‌گیرید. فکر می‌کنم اخیرا همه فشار بر روی دانشگاه و اساتید متمرکز شده، در صورتی که دانشجویان هم باید تلاش بیشتری کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: ما دانشجویان خوبی داریم، اما میزان متوسط تلاش دانشجویان در سال‌های اخیر کم شده است. هر ترمی که من سر کلاس می‌روم، می‌بینم به طور محسوس تلاش دانشجویان برای درس خواندن کاهش یافته است. مسلما این موضوع برای ما خیلی مهم است که باید توسط متخصصین امر بررسی شود.

محمدخان با اشاره به پروژه‌هایی که سازمان‌های مختلف به جغرافیدانان واگذار می‌کنند، گفت: وضعیت پروژه‌ها خوب است و فکر می‌کنم همکاران من پروژه‌های خوب و کاربردی‌ای در دست دارند. از لحاظ ریالی هم این پروژه‌ها قابل توجه هستند. برخی دانشجویان هم در این پروژه‌ها همکاری می‌کنند. شهرداری‌ها و بنیاد مسکن، وزارت نیرو، بانک‌ها، استانداری‌ها، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان جنگل‌ها و... پروژه‌های زیادی با همکاران ما داشتند، ولی فکر می‌کنم باید این همکاری‌ها بیش از این باشد.

در قوانین استخدامی جای زیادی برای فارغ‌التحصیلان جغرافیا دیده نشده است

این استاد جغرافیا در پاسخ به سوالی درباره میزان به‌کارگیری فارغ‌التحصیلان جغرافیا در نهادهایی که فعالیت‌هایشان به جغرافیا مرتبط است، گفت: متاسفانه در قوانین استخدامی جای زیادی برای فارغ‌التحصیلان جغرافیا دیده نشده است. این موضوع در جلساتی که نمایندگان مجلس حضور داشتند، هم از سوی دانشجویان و هم از سوی استادان مطرح شد. این رشته نیاز به تبلیغاتی دارد که توانمندی‌های آن به متولیان کسب و کار شناسانده شود. به نظرم یکی از راه‌های شناساندن توانمندی‌های جغرافیدانان این است که استادان به عنوان مشاور در دستگاه‌های مختلف کار کنند. مشاوره و ارتباط مستمر می‌تواند جنبه‌های مختلفی از علم را برای دستگاه مشخص کند.

او درباره ارتباطات بین‌المللی دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران گفت: ما با حداقل پنج دانشگاه خارجی تفاهم‌نامه‌هایی داریم که حول محور آن‌ها فعالیت‌هایی انجام می‌شود؛ یعنی این تفاهم‌نامه‌ها صوری نیست.

علاوه بر آن برنامه آموزشی‌ای با دانشگاه لوند سوئد داریم که طی آن دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد بخشی از کار خود را در ایران و بخشی دیگر را در سوئد انجام می‌دهند. شرایط تحصیل در این دوره‌ها در سایت دانشکده جغرافیا موجود است.

دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران از نظر رتبه بین‌المللی کیو اس، سال گذشته دارای جایگاه ۱۵۰ تا ۲۰۰ بود و این جایگاه از جایگاه دانشکده های جغرافیای بسیاری از دانشگاه‌های اروپایی و آمریکایی نیز بهتر است. این رتبه بیانگر این است که فعالیت‌های خوبی در عرصه بین‌المللی داشته‌ایم. طبیعتا تحریم‌ها تاثیر گذاشته، اما این تاثیرات باعث نشده که کار خود را متوقف کنیم.

محمدخان درباره مهارت‌های مورد نیاز دانشجویان جغرافیا گفت: دانشجویان بسته به رشته خود باید مهارت‌های مختلفی را کسب کنند؛ مثلا کار در آزمایشگاه، کار با نرم‌افزارها و فعالیت در طبیعت را کاملا یاد بگیرند. اگر کسی در این سه حیطه عملکرد مناسب داشته باشد، در بخش‌های دیگر آکادمیک هم می‌تواند موفق باشد.

معاون پژوهشی دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران در پایان با بیان این‌که برخی دانشجویان به دنبال ادامه تحصیل در خارج از کشور هستند و برخی دیگر نیز در ایران ادامه تحصیل می‌دهند، گفت: برخی فارغ‌التحصیلان به دنبال راه‌اندازی شرکت‌های دانش‌بنیان رفته‌اند، دانشگاه حمایت‌هایی از این دانشجویان داشته؛ مثلا استارتاپ ویکندهایی در همین راستا برگزار شده یا خواهد شد.

بدین منظور در آبان‌ ماه امسال در دانشکده جغرافیا اولین رویداد استارتاپی جغرافیایی برگزار می‌شود که فرصت خوبی است که دانشجویان مهارت‌های خود را به بازار کار نشان دهند.