مصوبه ساماندهی مشاغل سیار به کجا رسید

دستفروشی نوعی از کسب و کار غیر رسمی به شمار می‌رود که امروز تحت عنوان مشاغل کاذب یا مشاعل سیار و بی‌کانون از آن یاد می‌شود. این پدیده فارغ از سد معبر و مزاحمت‌هایی که برای مشتریان و بعضا مغازه‌داران، از فروش اجناس تقلبی و بی‌کیفیت گرفته تا اختلال در تردد عابران دارد، پدیده‌ای رو به رشد در پایتخت محسوب می‌شود که بازخوردهای مختلفی درباره آن وجود دارد و بارها برای ساماندهی دستفروشان، طرح‌های ضربتی در تهران اجرا شده است اما هیچ از این طرح‌ها تاکنون منجر به ساماندهی دستفروشان نشده است چرا که گزارش‌ها از آمار بالای دستفروشان حکایت دارد.

بنا به گفته کارشناسان حوزه شهری، بیکاری، بی‌پولی، سیاست‌های اقتصادی غلط، ساختار اقتصادی بیمارگونه، تحریم‌های ظالمانه، کم شدن فرصت‌های شغلی، تعطیلی بنگاه‌ها و کارخانه‌ها و کاهش قدرت معیشت افراد موجب شده تا دستفروشی به عنوان بخشی از اشتغال غیر رسمی و کاذب در سطح جامعه گسترش یابد و جوانان، زنان سرپرست‌خانوار و حتی کودکان برای رفع نیازهای معیشتی خود و کمک به اقتصاد خانواده به سمت دستفروشی بروند اما نکته‌ای که وجود دارد خلأ قانونی درباره نحوه برخورد با دستفروشان و مشاغل سیار است که موجب شده است تا پس از ۵۳ سال، اعضای شورای پنجم شهر تهران در نیمه دوم سال ۹۷ به فکر تدوین و تصویب طرحی جامع برای برخورد با معضل دستفروشی بیفتند؛ طرحی که با تصویب و لازم‌الاجرا شدنش فعالیت تمامی دستفروشان، ‌وانتی‌ها و ون‌های سیار ساماندهی خواهد شد و این افراد در فضا و زمانی مشخص اقدام به ارائه خدمات در سطح شهر خواهند کرد.

هر چند که این طرح در شورا شهر به تصویب رسید و بیش از ۵ ماه از تاریخ لازم‌الاجرا بودن طرح ساماندهی مشاغل سیار می‌گذرد تاکنون شهرداری اقدام خاصی برای اجرای این مصوبه انجام نداده است.

حجت نظری، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران، با انتقاد از معطل ماندن اجرای مصوبه ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون به پانا گفت: «مصوبه ساماندهی مشاغل سایر از سوی شهرداری اجرایی نشده است در حالی که این طرح پس از ساعت‌ها بررسی در بیست و سوم بهمن سال گذشته به تصویب رسیده بود. این موضوع را به شهردار تهران هم منتقل کرده‌ام و تاکنون چند بار تذکر داده‌ام چون بارها قول داده شد که زودتر مصوبه شورا اجرا شود.»

او به ساماندهی دستفروشان محدوده تئاتر شهر اشاره کرد و گفت: «در اطلاق واژه ساماندهی با توجه به اتفاقی که در محدوده چهارراه ولیعصر افتاد، تردید دارم اما واقعیت این است که ساماندهی فعلی هیچ روال و فرایند مشخصی ندارد و معلوم نیست در کدام فضای شهری برای دستفروشان امکان حضور و فروش کالا وجود دارد و در کجا این امکان وجود ندارد، بنابراین باید مصوبه شورا اجرا شود.»

این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه اکنون ساماندهی دستفروشان هیچ نظم، قاعده، قانون و معیار مشخصی ندارد، گفت: «در اصل قاعده و مقررات وجود دارد اما اعمال نمی‌شود و به دنبال این هستیم که مصوبه ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون را اجرا کنیم و در این راستا مشخصا شهرداری تهران مسئول است و باید ورود کند.»

نبود طرحی جامع برای ساماندهی دستفروشان موضوعی است که بسیاری صاحب نظران و کارشناسان حوزه شهری به آن اتفاق نظر دارند. محمد وحتی، نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس، نیز اخیرا در گفت‌وگو با خانه ملت خواستار تدوین طرح جامعی برای ساماندهی دائمی دستفروشان پایتخت شد و گفت: نیاز است بهزیستی، وزارت کشور و کمیته امداد با شهرداری همکاری لازم را داشته باشند چون ساماندهی دستفروشان نیازمند برنامه‌ریزی منسجم و اراده جدی شهرداری است. ساماندهی دستفروشان باید دائمی باشد نه مقطعی. اگر ساماندهی کارشناسانه، با برنامه‌ریزی مناسب و دائمی باشد دیگر شاهد فعالیت دستفروشان در سطح شهر و مترو نخواهیم بود اما اگر بدون برنامه‌ریزی باشد همچنان شاهد فعالیت دستفروشان خواهیم بود.

وحدتی با بیان اینکه با ساماندهی دستفروشان جلو فعالیت دستفروشان غیرواقعی گرفته می‌شود، گفت: به طور قطع با ساماندهی، دستفروشان در مکان‌هایی که شهرداری تعیین می‌کند از ایجاد مزاحمت و تعدی به حقوق شهروندان جلوگیری می‌شود.

واقعیت این است که امروز، دستفروشی جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی شهری است؛ جزئی که می‌‌تواند موجب رونق در شهر می‌شود و بدیهی است که با اجرای صحیح مصوبه شورای شهر تهران درباره ساماندهی مشاغل سیار شاهد وضع مناسبی از فعالیت دستفروشان در شهر تهران خواهیم بود و در غیر این صورت، راه حل‌های کوتاه مدت مانند ایجاد جایگاه‌های اختصاصی برای دستفروشان، علاج کوتاه مدتی است که با آن معضلات ناشی از دستفروشی حل نخواهد شد.