دفاع اقتصادی از تسهیل گردشگری خارجی

طی چند هفته گذشته خبر رسید که بنا بر پیشنهاد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و با همکاری وزارت امور خارجه، مسافران چینی برای ورود به ایران نیاز به اخذ روادید نخواهند داشت. چنین اقدامی در کنار عدم ممهور نمودن گذرنامه گردشگران ورودی، جزو اقداماتی است که جهت تسهیل ورود گردشگران خارجی به ایران اتخاذ شده است.

لغو روادید میان کشورهای مختلف امری رایج است. این کار علاوه بر بعد گردشگری دارای ابعاد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نیز است. در واقع این کار نشان‌دهنده رابطه دوستانه و مناسب یک کشور در مقابل کشوری دیگر است. با این تفسیر شاهد هستیم که بسیاری از کشورها به دلیل روابط سیاسی غیر دوستانه، شهروندان یکدیگر را مجبور به اخذ روادید می‌کنند و حتی در صدور آن سختگیری می‌نمایند.

نگاه سیاسی به مسئله روادید دارای زوایای مختلفی است که موضوع این مطلب نیست. در این مطلب تنها رویکرد اقتصادی مورد نظر است. ایران کشوری بسیار امن است. پتانسیل گردشگری بسیار بالایی به لحاظ جغرافیایی، طبیعی، تاریخی و اجتماعی دارد.

مقصدی جدید، ارزان و غنی برای مسافران بین‌المللی است. از همه مهم‌تر این که جامعه ایرانی به شدت پذیرای مسافر است. بنابراین در یک نگاه کلی می‌توان گفت که ظرفیت بالایی برای جذب گردشگر بین‌المللی در کشور وجود دارد که تاکنون مغفول مانده است.

از سوی دیگر بایستی مد نظر قرار داد که یک اقتصاد و واحدهای تشکیل‌دهنده آن حداکثر تلاش خود را می‌کنند تا از تمام ظرفیت خود به طور بهینه استفاده نمایند. با توجه به اینکه اقتصاد ایران در غالب بخش‌های خود دچار کاستی‌های عدیده‌ای است، لذا تمرکز بر گسترش بخش گردشگری بسیار حائز اهمیت است، به خصوص اینکه وابستگی شدیدی به نفت دارد و توسعه یک بخش جدید اقتصادی که از قضا پتانسیل بسیار بالایی برای ایجاد ارزش افزوده دارد، کاملاً جذاب و منطقی است.

کشور چین به دلیل جمعیت بالایی که دارد، حجم زیادی از گردشگران بین‌المللی را به سایر کشورها روانه می‌کند. به علاوه حضور چینی‌ها به دلایل کاری و نیز رشد مستمر اقتصادی آن کشور که موجب بهبود سرانه درآمدی مردمش می‌شود، چینیان را به بازار هدف مناسبی برای جذب گردشگر ورودی تبدیل کرده است. بنابراین هرگونه اقدامی جهت تسهیل ورود گردشگران چینی به کشور، در رشد گردشگری کشور اثر قابل توجهی دارد که این اثر در بلندمدت نیز ادامه خواهد داشت.

در حال حاضر، ایران تحت فشارهای مختلفی از سوی کشورهای متخاصم است. تنش‌های حاصله موجب شده که برخی از کشورهای دنیا روابط دیپلماتیک مناسبی با ایران نداشته باشند و به همین دلیل به تبلیغات منفی علیه ایران بپردازند تا گردشگران خود را از ورود به خاک ایران بر حذر دارند.

همانطور که گفته شد، موضوع این مطلب نه سیاست، بلکه اقتصاد است. جنگ سیاسی را با سیاست پاسخ دهیم و امور اقتصادی را با رویکرد اقتصادی پیش ببریم تا منافع هر دو را کسب نماییم. حذف روادید برای ورود شهروندان چینی به لحاظ اقتصادی یک اقدام کاملاً مثبت است. این کار گرچه گره بزرگی از مشکلات صنعت گردشگری کشور را باز نمی‌کند، اما به عنوان یک اقدام قانونی که وظیفه اصلی دولت برای پیشبرد اهداف اقتصادی و حمایت از کسب‌وکارها است، گامی مطلوب تلقی می‌شود.

می‌توان با دوری از مسائل سیاسی و صرفاً با نگاهی اقتصادی، این اقدام را در مورد برخی کشورهای دیگر که جزو بازار هدف برای جذب گردشگر ورودی هستند، تعمیم داد. در واقع جدای از رابطه سیاسی، می‌توان جهت بهبود گردشگری کشور و تقویت صنعت گردشگری، نیاز به اخذ روادید را برای ورود به ایران حتی به صورت یک‌طرفه (فقط برای ورود به ایران) حذف نمود. با این اقدام می‌توان حداقل یکی از موانع حضور گردشگران خارجی در ایران را حذف کرد.

ممکن است این تفکر به ذهن متبادر شود که لغو روادید برای کشورهایی که از هم‌وطنانمان روادید طلب می‌کنند (و حتی برای ایرانیان سختگیری هم می‌نمایند)، به نوعی ناخوشایند و کسر شأن و منزلت است. بایستی دو نکته را یادآور شد. اول به لحاظ سیاسی و اجتماعی است که با این رویکرد می‌توان صلح‌طلبی، مهمان‌پذیری و فرهنگ غنی ایرانیان را به مردم دنیا نشان داد و بدین‌ترتیب جوسازی منفی حکومت‌های دیگر را در اذهان عمومی خنثی کرد. دوم، به لحاظ اقتصادی دست به انتخابی می‌زنیم که منفعت کل جامعه را در بردارد. در واقع نباید به دلیل نگاه خصمانه سایر دولت‌ها از پتانسیل‌های رشد اقتصادی خود صرف نظر کنیم.

در مجموع می‌توان گفت حذف روادید برای گردشگران چینی اقدامی مطلوب برای صنعت گردشگری است که می‌توان فارغ از مسائل سیاسی و صرفاً با رویکردی اقتصادی آن را برای سایر کشورها نیز گسترش داد.

منبع: پژوهشکده پولی و بانکی

کارشناس اقتصادی