در گفت و گو با پانا
کارگردان نمایش «سیه نامه باستان»: هیچ کس برای پژوهش در ایران هزینه نمی‌کند
تهران (پانا) - نویسنده و کارگردان نمایش «سیه‌نامه باستان» معتقد است، پژوهش در ایران باعث شهرت نمی‌شود و تاثیر چندانی هم روی جامعه ندارد و «وقتی پای فکر به میان می‌آید هیچ کس برای آن هزینه نمی‌کند، کسانی هم که سرمایه‌گذاری می‌کنند به دنبال بازگشت سرمایه خود هستند و پژوهش در ایران ارزشی ندارد.»
نمایش «سیه‌نامه باستان» در بخش مرور نوزدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی حاضر است و این بخش که به نام یادواره زنده‌یاد «سعدی افشار» برگزار می‌شود، شامل نمایش‌های آیینی و سنتی می‌شود که از تاریخ ۱۱ شهریورماه سال ۱۳۹۶ تا ۳۰ اردیبهشت سال ۱۳۹۸ اجرا شده‌اند.
هادی حوری که پیش از این نمایشنامه‌های فراوانی چون «کیارش»، «ترسا»، «عشق در چاه»، «ملکه جنیان» و... را نوشته است، در گفت‌و‌گو با پانا درباره کلیت نمایشنامه «سیه‌نامه باستان» در جشنواره امسال گفت: «من به طور کلی نمایشنامه‌هایم را برحسب نیاز جامعه می‌نویسم. نمایشنامه «سیه‌نامه باستان» هم برگرفته از شاهنامه فردوسی است و داستان رستم و سهراب را بر اساس وضع اخلاقی روایت می‌کنم. در واقع، سهراب معتقد است که من به خنجر رستم مُردم و رستم هم اعتقاد دارد که آن تک ضربه سهراب را نکشته است و دلایل دیگری برای مرگ او وجود دارد. در حقیقت، علت مرگ سهراب و سهراب‌ها را در تراژدی‌های ایرانی بررسی کردم و این داستان به طور خاص به فریب‌کاری، پنهان‌کاری و دروغ در جامعه معاصر می‌پردازد. دیالوگ مهمی هم در نمایش وجود دارد که می‌گوید: انگار کشتن سهراب‌ها برای ما از گفتن حقیقت ساده‌تر است.»
هادی حوری نمایش «نقدِ حال» را در هجدهمین دوره جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی روی صحنه برده است و این بار با نمایش «سیه نامه باستان» حاضر است و درباره وضع سالن‌های مربوط به نمایش‌های آیینی و سنتی گفت: «بسیاری اعتقاد دارند که سالن سنگلج با عنوان سالن تخصصی نمایش‌های آیینی و سنتی شناخته می‌شود که من چنین اعتقادی ندارم. آیین‌ها به طور کلی سالن‌پذیر نیستند و در هر جایی هم قابلیت اجرایی دارند و اگر آیین‌ها را در سالن‌های تئاتری اجرا کنید دیگر خاصیت خود را از دست خواهند داد؛ آیین‌ها در زمان و مکان خاصی اجرا می‌شوند و ارتباط متفاوتی هم با تماشاگران مخصوص به خود دارند. بنیان سالن سنگلج بر اساس اجراهای سنتی گذاشته شده است ولی باید بگویم که تعزیه میدانی است، تخت حوضی محیطی و آیین‌ها هم خیابانی؛ پس هیچ یک از این اجراها احتیاجی به سالن ندارند و این موضوع هم مشکل اساسی‌ای در تئاتر ایران محسوب نمی‌شود.»
وقتی از حوری درباره پژوهش در زمینه آیین‌ها و نمایش‌های سنتی بپرسیدیم پاسخ داد: «اجازه بدهید سوال کنم که اصلا در چه زمینه‌ای پژوهش داریم؟!» و در ادامه افزود: «وقتی پای فکر به میان می‌آید کسی هزینه‌ای برای آن نمی‌کند، کسانی هم که سرمایه‌گذاری می‌کنند به دنبال بازگشت سرمایه خود هستند و پژوهش هم در ایران ارزشی ندارد. سرمایه چیزی است که در بطن فرهنگی تاثیرگذار است و صد البته که تزریق فکر و انجام پژوهش می‌تواند باعث تغییراتی مثبتی در زندگی اجتماعی شود ولی این موضوع هیچ ارزشی در ایران ندارد. از سوی دیگر، پژوهش باعث شهرت پژوهشگر در ایران نمی‌شود و این امر هم باعث بی‌میلی افراد می‌شود چون شهرت در زندگی روزمره باعث نان‌آوری می‌شود و شرایط هم به گونه‌ای شده است که اگر نجنبید خربزه آب است، پس وقتی پژوهش نه شهرتی به ارمغان می‌آورد و نه درآمدی دارد و نه باعث تغییر مثبتی در جامعه می‌شود، فایده‌ای هم ندارد.»
نویسنده نمایشنامه «عشق در چاه» درباره تغییر ذائقه مخاطبان تئاتر ایران هم اظهار کرد: «ما چندین و چند سال زحمت کشیدیم تا مخاطبان تئاتر ایران را به این سطح پایین و نزولی بکشانیم و آنان هم به جایی رسیده‌اند که اصلا نمی‌دانند تئاتر چیست و چه چیزی را باید تماشا کنند. ما باور داریم که مرغ همسایه غاز است ولی این موضوع به این معنا نیست که مرغ ایرانی غاز نمی‌شود بلکه کاری در این زمینه نمی‌کنیم. من دعوت می‌کنم تا مردم نمایش «سیه‌نامه باستان» را تماشا کنند تا متوجه بشوند که زحمت فراوانی برای مدرن کردن اجراهای سنتی کشیده‌ایم و بخش‌های عمده‌ای از شیوه‌ها و خرده نمایش‌های سنتی‌ای چون پرده‌خوانی، نقالی، معرکه‌گیری، تعزیه و عروسک‌گردانی را در این کار مشاهده خواهند کرد. باید از ظرفیت نمایش‌های ملی و ایرانی استفاده کنیم تا اجراهای درخوری داشته باشیم ولی متاسفانه اغلب کارگردانان ایرانی به دنبال ساده‌ترین راه‌های ممکن می‌گردند و بر همین اساس بازیگران را روی صندلی می‌نشانند و یک ساعت تمام مونولوگ می‌گویند و تماشاگر هم در فضای دیگری سیر می‌کند.»
وی در پایان تاکید کرد: «ماشعارهای فراوانی می‌دهیم ولی هنوز واحد درسی مشخصی مربوط به نمایش‌های آیینی و سنتی در دانشگاه‌های ایرانی وجود ندارد. ما باید گرایش مشخصی برای نمایش‌های آیینی و سنتی به وجود آوریم و از اجرای آثاری چون «ننه دلاور» و شیوه برتولت برشت دل بکنیم. البته باید آثار برشت را هم یاد بگیریم ولی در کنارش باید فارغ‌التحصیل هنرهای نمایشی آیینی و سنتی داشته باشیم».
نوزدهمین جشنواره نمایش‌هایی آیینی و سنتی به دبیری داود فتحعلی‌بیگی از ۱۹ تا ۲۶ مردادماه برگزار می‌شود.
ارسال دیدگاه