سه اقدام برای حل بحران هسته ای ایران

تصور بانیان خروج ترامپ از برجام بر این بود که:
۱-با اعمال فشار حداکثری و به صفر رساندن روابط بانکی ومالی و صادرات نفت ایران،اقتصاد ایران از هم خواهد پاشید،
۲- شورش های مردمی سراسر ایران را فراخواهد گرفت،
۳-ایران قدرت و نفوذ منطقه ای خود را ازدست خواهد داد؛
۴- درنتیجه حاکمیت فعلی ایران فورخواهد پاشید و یا حداقل ایران از موضع ضعف به پای میز مذاکره خواهد آمد.

من از اولین روزهای ریاست جمهوری ترامپ، مکرر تاکید کردم که این یک آرزوی تخیلی و توهمی بیش‌تر نیست و خروج ترامپ از برجام عواقب ناگواری فراتر از روابط دوجانبه ایران و امریکا درسطح منطقه ای و جهانی خواهد داشت.

دوسال ونیم از ریاست جمهوری ترامپ و سیاست اعمال تحریم‌های حداکثری گذشته، نه تنها اقتصاد ایران از هم نپاشیده و قدرت و نفوذ منطقه ای ایران کاهش نیافته، بلکه ایران پیشرفته ترین پهپاد امریکا را برقرار آبهای خلیج فارس ساقط کرد و کشتی نفتکش انگلیس را توقیف کرد، پهپاد های حوثی ها لوله های نفت عربستان را مورد حمله قرار دادند، امارات تصمیم به عقب نشینی از یمن گرفت و سایر تحولاتی که نشان از بروز یک بحران بزرگ منطقه ای و جهانی است که با خروج ترامپ از برجام کلید خورده است.

تا این مرحله نه تنها ترامپ به خواسته‌های خود نرسیده بلکه روند به ضرر صلح و امنیت جهانی به پیش می‌رود. با این وجود معتقدم که می‌توان مسیر را تغییر داد به شرطی که ترامپ قدم‌های ذیل را بردارد تا ورق به نفع صلح و امنیت جهانی برگردد:

۱- به دعوت دبیر کل سازمان ملل، جلسه وزرای خارجه کشورهای ایران و گروه ۱+۵(چین، روسیه، امریکا، المان، انگلیس و فرانسه) با هدف دستیابی به توافقی جهت کاهش تشنجات فعلی و مهار روندی که میتواند به جنگ ختم شود، تشکیل شود. در این نشست تحریم‌های غیر قانونی ترامپ موقتا برداشته شود تا زمینه یک مباحثه و گفت‌وگوی سازنده بین ایران و آمریکا فراهم شود. حسن نیت‌های متقابل مثل تبادل زندانیان میتواند مسیر را تسهیل و تنش را کاهش دهد.

۲-همه قدرت‌های جهانی منهای آمریکا معتقدند که برجام جامع‌ترین سند هسته‌ای جهانی است و باید احیاءِ شود. طبق گزارش‌های رسمی و معتبر جهان، برجام در مورد اعتماد جهانی به عدم دستیابی ایران به بمب هسته‌ای، کارآمد بود. ترامپ مکرر گفته که خواهان دستیابی به توافقی جهت اطمینان از عدم دستیابی ایران به بمب هسته‌ای است. برجام دربرگیرنده جامع‌ترین و محکم‌ترین مکانیزم‌های بازرسی و شفافیت هسته‌ای جهانی در مورد عدم انحراف به سمت ساخت بمب هسته‌ای است. لذا اگر آمریکا در مورد عدم اشاعه سلاح هسته‌ای جدی است باید با ایران و سایر قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی همکاری کند تا أصول برجام منطقه‌ای شده تا عدم وجود بمب هسته‌ای درایران و کل منطقه تضمین شود. عاری‌سازی خاورمیانه از سلاح‌های هسته‌ای تنها راه‌حل پایدار است که برجام آن را پایه‌گذاری کرده است.

۳- درچهارچوب بند ۸ قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل و به منظور مهار تنش‌های موجود در خلیج فارس، تامین امنیت انرژی و ممانعت از بروز حوادث اتفاقی زمینه‌ساز تقابلات نظامی، تشکیل گروه «تماس ۱۳» شامل ۸ کشور حاشیه خلیج فارس و ۵ قدرت جهانی عضو دائم شورای امنیت ضروری است. امنیت در خلیج فارس نیازمند تعامل و همکاری قدرت‌های منطقه و جهانی است که بدون گفت‌وگو و همکاری مستقیم ۸ کشور حاشیه خلیج فارس به‌ویژه ایران و عربستان ممکن نخواهد بود.

*تحلیلگر مسائل سیاست خارجی