سعید معدنی*
مشارکت همگانی برای زدودن سیاهیاعتیاد
در دنیا دو نوع جامعه وجود دارد؛ جامعهای که کاملاً آزاد است یعنی آنچه که هست را نشان میدهد مثلاً در کشوری که آمار بالایی از فقرا در سطح خیابانهای این کشور دیده میشود. دولت آن اصلاً روی این موضوع حساسیتی ندارد و ابایی ندارد که دوربین کشورهای خارجی حجم عظیم فقرا در این کشور را به تصویر بکشاند. در چنین کشوری فرد در خیابان متولد شده، در خیابان بزرگ میشود و همانجا هم میمیرد و دولت نگران این مسأله نیست که چه تصویر بدی از این فرهنگ به جامعه جهانی ارائه میشود. اما در مقابل دولتهایی هستند که حساسیت زیادی در این خصوص دارند، یعنی برای دولتمردان و حتی مردم این جوامع مهم است که چه چهرهای از آن جامعه به دیگران ارائه میشود.
در چنین جوامعی هم ممکن است آسیبهایی وجود داشته باشد، اما دولت و حکومت در تلاشند تا تصویر سیاهی از آسیبها در معرض عموم نباشد. اعتیاد نیز یکی از همین آسیبها است که در کشور ما هم وجود دارد؛ اما آنچه که باید مورد توجه قرار گیرد این است که نمیتوان برای بازسازی تصویر منفی نسبت به چهره شهر با اقدام بهجمعآوری آن هم با هدف دیده نشدن، صورت مسأله را پاک کرد.
نمیتوان منکر وجود معتادان متجاهر در شهر شد، بلکه باید دنبال راهکارهای اساسی و ریشهای بود. بهعنوان مثال، چند سال پیش صداوسیما از نشان دادن زنان معتاد خودداری میکرد این در حالی است که چند سالی است تصویر این زنان هم از تلویزیون پخش میشود. همین امر سبب شد بسیاری از افراد به فکر فرو رفته و با دیدن این معضل به فکر راه چاره باشند.
حذف و پنهان کردن معتادان مشکلی را حل نمیکند فقط سبب میشود، مشکلات پشت پرده بیشتر شود. برای حل مسأله اعتیاد، در اولین گام باید بهصورت اساسی به مسأله اندیشید. قطعاً بهرهمندی از ظرفیتهای فرهنگی و آموزشی یکی از راهکارهاست و مؤسساتی که در این حوزه فعال هستند میتوانند کارگشا باشند. به طور مثال، با جمعآوری معتادان متجاهر از سطح شهر و هدایت آنها به این مؤسسات البته نه با هدف پنهان کردن بلکه با هدف حل موضوع، میتوان گام بلندی در این حوزه برداشت.
قطعاً هیچ جامعهای را نمیتوان از حضور معتادان بهصورت کامل پاک کرد، اما هنگامی که وجدان جمعی جامعهای در خصوص مسألهای حساس میشود باید فکری کرد. حضور معتادان برای جامعه ایرانی با حکومتی اسلامی کاملاً ابعاد منفی بهدنبال دارد. مخصوصاً در شرایطی که شهروندان خارجی به کشور وارد میشوند نمای عمومی جامعه بسیار تیره خواهد بود.
بر اساس نظر کارشناسان، ۳ درصد معتادان از روی ظاهر تشخیص داده میشوند. چنین معتادانی که در سیاه شدن چهره شهر مؤثر هستند در کل ایران حدود ۶۰ تا ۱۰۰ هزار نفرند و از این تعداد ۲۰ درصد یعنی معادل ۲۰ هزار معتاد متجاهر در تهران زندگی میکنند. بر اساس تحقیقات انجام شده، NGOها یعنی گروههای مردم نهاد و غیردولتی و مراکزی مانند انجمن معتادان گمنام NA در این خصوص از سایر نهادها مؤثرتر و کارآمدتر هستند، زیرا چنین مؤسساتی توسط خود معتادان که درک بهتری از موضوع دارند، اداره میشوند.
پس ازحمایت و احیای سازمانهای مردم نهاد مهمترین گام فرهنگسازی است. پر واضح است که پیشگیری از اعتیاد بسیار آسانتر از ترک آن است. به باور کارشناسان، ترک اعتیاد کاری بسیار دشوار است ولی با پیشگیری میتوان از افزایش تعداد معتادان جلوگیری کرد و بهتدریج شاهد کاهش آمار معتادان بود. اصل اساسی هم در بحث پیشگیری، فرهنگسازی است. در این خصوص آگاهسازی خانوادهها در زمینه انواع موادمخدر و تأثیرگذاری آنها بر بدن و ارائه آموزشهای لازم به دانشآموزان توسط آموزش و پرورش در مدارس از اهمیت بالایی برخوردار است.
نقش شبکههای اجتماعی و فضای مجازی بهدلیل فراگیری و نفوذ آن برافراد جامعه و همچنین اطلاعرسانی در این حوزه و ارائه آموزشهای لازم در جهت پیشگیری از اعتیاد و درمان معتادان میتواند تصویر منفی و زشتی که اعتیاد از جامعه نشان میدهد را اصلاح کرده و در مقابل به توانمندیها، پیشرفتها و موفقیتها ی جامعه بویژه در داخل و خارج بپردازد به شرطی که در این اتفاق مشارکت و مسئولیتپذیری همه اقشار جامعه حاصل شود.
*جامعهشناس
منبع: روزنامه ایران
ارسال دیدگاه