ثبت ۱۴۴۵ زمین‌لرزه در بندر کنگ طی ۱۳ سال

علی بیت‌اللهی در کانال تلگرامی خود با اشاره به زلزله بندر کنگاستان هرمزگان که بامداد امروز، سه‌شنبه اول مرداد ماه به ثبت رسید، گفت: این زلزله بر اساس گزارش مرکز زلزله‌­نگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، با بزرگی ۴.۹ در ساعت ۳ و ۲۹ دقیقه و یک ثانیه امروز سه شنبه اول مرداد ماده در ۱۴ کیلومتری شرق بندر کنگ، ۲۲ کیلومتری شرق بندر لنگه و ۱۸ کیلومتری غرب لبه غربی جزیره قشم رخ داد.

وی عمق کانونی این زمین‌لرزه را در ۱۳ کیلومتری زمین و رومرکز این زلزله از شهر بندر عباس را در فاصله حدود ۱۳۲ کیلومتری ذکر کرد و یادآور شد: در سایت‌های usgs و emsc بزرگی این زمین‌لرزه را ۵ و رومرکز آن را حدود ۱۳ کیلومتر به سمت شمال از رومرکز موسسه ژئوفیزیک و عمق آن را نیز ۱۰ کیلومتر گزارش کردند. علاوه بر آن فاصله رومرکزهای اعلامی usgs و emsc از هم نیز ۱۰ کیلومتر است. احتمال داده می‌شود به دلیل برون شبکه‌ای بودن رومرکز زلزله کنگ، رومرکز اعلامی از سوی مرکز بین المللی اندکی دقت نسبی بیشتری را داشته باشد.

رومرکزهای اعلام شده از سوی مرکز لرزه نگاری، usgs و emsc در نقشه google earth

مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در خصوص داده‌های شتابنگاری این رخداد لرزه‌ای اظهار کرد: بر اساس اعلام شبکه ملی شتاب­نگاری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، تعدادی از ایستگاه‌­های شتاب­نگاری مستقر در اطراف رومرکز، رکورد زلزله ۴.۹ را ثبت کرده‌­اند که از آن جمله می‌توان به ایستگاه‌های «لامرد»، «بندر خمیر» و «بندر لنگه» اشاره کرد. در ایستگاه «بندر لنگه» شتاب ۱۴ گال و در دو ایستگاه دیگر شتابی کمتر از یک گال رکورد شده است. بندر خمیر در فاصله ۵۸ کیلومتر شرق رومرکز و ایستگاه لامرد در فاصله ۲۰۰ کیلومتری شمال غرب رومرکز واقع شده است.

وی تاکید کرد: در خصوص تغییرات اعداد ثبت شده باید اثرات خاک و واقع شدن ایستگاه‌ها در بسترهای نرم و یا سخت، اثر جهت‌یافتگی و مواردی مانند آنها را در نظر داشت.

وی با تاکید بر اینکه این زمین‌لرزه تاکنون ۲ پس‌لرزه به بزرگی ۳.۵ و ۳.۳ به فاصله ۲۰ و ۲۶ دقیقه از زمان وقوع زمین لرزه ۴.۹ داشته است، اظهار کرد: انتظار می‌رود پس لرزه‌های دیگری نیز در منطقه رخ دهد. عمق پس لرزه‌ها نیز ۱۰ کیلومتری اعلام شده است.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در عین حال یکی از خصوصیات رفتاری پس لرزه‌های این محدوده را وقوع پس‌لرزه‌های بزرگتر دانست و خاطر نشان کرد: بررسی سایت‌های USGS و EMSC نشان می‌دهد که تاکنون برای این زمین‌لرزه سازوکاری ارائه نشده، ولی بررسی گزارش زمین لرزه‌های رخ داده قبلی نشان می‌دهد که سازوکار غالب این محدوده از نوع فشاری ( راندگی) است. این امر سازگاری با خصوصیت گسل­‌های چیره منطقه دارد.

سازوکار زلزله‌های رخ داده اطراف رومرکز زلزله ۴.۹ بندر کنگ

بیت‌اللهی به گسل‌های مسبب این زمین‌لرزه اشاره کرد و یادآور شد: نواحی شمالی محدوده رومرکزی زلزله با سگمنت­‌هایی از گسل عمده و بزرگ «پیش ژرفای زاگرس» در برگرفته شده است. این محدوده از نظر زمین‌شناسی در بردارنده تاقدیس‌های متعددی است که دارای محورهای تکتونیکی هستند و اینکه گسل‌های پوشیده و در سطح نمایان نشده در منطقه و به‌ویژه سوی شمالی رومرکز وجود داشته باشد، دور از انتظار نیست.

وی اضافه کرد: تنها گسل جانمایی شده در محدوده شمالی رومرکز زلزله، قطعات سامانه گسلی «پیش ژرفای زاگرس» است و احتمال داده می‌شود یکی از سگمنت‌های این سامانه، مسبب زلزله ۴.۹ بندر کنگ بوده باشد.

به گفته این محقق حوزه مخاطرات، گسل پیش ژرفای زاگرس ZFF با درازای چند صد کیلومتر از شمال خاور «بندرعباس» در امتداد ایالت لرزه زمین ساختی البرز تا شمال غرب امتداد دارد. راستای کلی این گسل، شمال باختر- جنوب خاور با شیب به سوی شمال خاور و سازوکار این گسل معکوس است.

دبیر کارگروه ملی مخاطرات با بیان اینکه این گسل جداکننده کمربند «پیش ژرفای زاگرس» در شمال و شمال خاوری از دشت ساحلی زاگرس در جنوب و جنوب باختری است، گفت: گسل پیش ژرفای زاگرس حد شمال شرقی آبرفت‌های دشت ساحلی خیلج فارس را مشخص می‌کند. این گسل در غرب گسل فعال «کازرون- برازجان» قرار گرفته است و در سطح به صورت شاخه‌های گسلی رانده، یال‌های جنوب غربی چین خوردگی‌های منطقه را قطع کرده است.

وی اضافه کرد: به گمان «بربریان» این گسل همانند گسل‌های MFF (ﮔﺴل ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎن) و HZF (گسل مرتفع زاگرس) گسل ژرفی است که پس از برش پوشش رسوبی پوسته بالایی تا پایین‌ترین بخش‌های پوسته نیز کشیده شده و در محل «موهو» به پهنه برشی خمیری می‌رسد.

مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، با بیان اینکه از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۳ تعداد ۱۴۴۵ رخداد لرزه‌ای ثبت شده و بزرگترین زمین لرزه رخ‌داده با بزرگی ۶ در سال ۲۰۰۶ بوده است.

زلزله‌های ۱۳ سال اخیر از سال ۲۰۰۶ تا اول مردادماه جاری

وی یادآور شد: محدوده‌های «بستک»، شرق «اهل»، «اشکنان»، «بندر کنگ» و غرب «بندر خمیر» محل تجمع زمین‌لرزه‌های متعددی در چهارگوش مورد مطالعه هستند.

به گفته وی، در یک ماه گذشته و قبل از رخداد زلزله ۴.۹ بندر کنگ، ۵ خرد لرزه دیگر در این منطقه رخ داده است.

بیت‌اللهی، دو شهر بندر کنگ در فاصله ۱۴ کیلومتری و بندر لنگه در فاصله ۲۲ کیلومتری در غرب رومرکز زلزله ۴.۹ را از جمله مراکز جمعیتی بزرگ محدوده اطراف این زلزله دانست و گفت: بر اساس آمار ۱۳۹۵ بندر لنگه ۳۰ هزار و ۴۳۵ و بندر کنگ ۱۹ هزار و ۲۱۳ نفر جمعیت دارند. مجموع جمعیت این دو شهر در ۱۲ هزار و ۲۳۶ واحد مسکونی زندگی می‌کنند که بیش از ۷۴۰۰ واحد مسکونی از آن فاقد اسکلت و از نوع بنایی است. این تعداد از واحدهای فاقد اسکلت معرف آسیب‌پذیری بالای این دو شهر هستند و لازم است توجه بیشتری به این امر شود.

این گزارش از سوی علی بیت‌اللهی، مدیر بخش زلزله و با همکاری طاها طباطبائی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تهیه شده است.