آیا واقعا نرخ بیکاری کاهش یافته است؟

به گزارش جام جم، با توجه به این آمار و ارقام که نشان‌دهنده روند بسیار مطلوب اشتغال‌زایی و کاهش نرخ بیکاری با وجود رشد اقتصادی منفی حدودا ۵ درصدی کشور در یک سال اخیر است، از کارشناسان پرسیده‌ایم چه مسائلی موجب این وضعیت شده است؟

آمار بیکاری همچنان بالاست
پروانه سلحشوری، نماینده مردم تهران در خصوص گزارش مرکز آمار مبنی بر افزایش یک میلیون نفری نرخ اشتغال گفت: اگر آمار ارائه شده توسط مرکز آمار را فرضا واقعی بدانیم با توجه به گستردگی جمعیت بیکار کشور به نظر می‌رسد تلاش‌ها و اقدامات تمام دستگاه‌ها برای بهبود اشتغال‌زایی مطلوب نبوده است.
او عنوان کرد: سیاست‌هایی که منجر به افزایش اشتغال‌زایی در کشور شد متعلق به حوزه خاصی نیست و در همه حوزه‌ها این امر صورت گرفته است، اما از نظر بنده بیشترین میزان کارآفرینی در حوزه فناوری اطلاعات بوده است، هرچند جوانان متخصصی که در حوزه دانش‌بنیان نیز تربیت شده‌اند به طرز قابل‌توجهی توانسته‌اند اقتصاد دانش‌بنیان را اشتغالزا کنند و آن را گسترش بدهند که این امر سوای فعالیت‌های دولتی در زمینه اشتغال‌زایی است.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی یادآور شد: در حوزه صنعتی با وجود تحریم‌های آمریکا و عدم تأمین مواد اولیه بسیاری از کارخانه‌ها، تلاش‌های ملی همه‌جانبه‌ای صورت گرفته است به‌طوری که هرچند با رکود نسبی در بسیاری از حوزه‌ها مواجه بودیم ولی از طرف دیگر رونق تولید نیز در بخش‌های دیگر خودنمایی می‌کرد.
سلحشوری با اشاره به تصویب قانون عدم به‌کارگیری بازنشستگان در دستگاه‌های اجرایی بیان کرد: با تصویب این قانون بسیاری از جوانان مشغول به‌کار شدند، به‌طوری که میزان جذب جوانان در دستگاه‌های اجرایی بیش از نیروهای بازنشسته سابق این دستگاه‌ها بود؛ از طرفی دیگر آمار فراخوان‌های دولتی برای جذب نیرو بالا بوده است.
او ادامه داد: تا رسیدن به حد آرمانی اشتغال‌زایی و رفع بیکاری در کشور فرسنگ‌ها فاصله وجود دارد، ولی دولت تلاش خود را برای اشتغال‌زایی در کشور انجام داده که نمونه آن را می‌توان در حمایت‌های صندوق کارآفرینان امید مشاهده کرد، ولی همت مردم به‌خصوص جوانان در این امر نیز بسیار مؤثر بوده و پویایی آنان باعث رفتن به سمت اشتغال‌های نوپا و مبتنی بر دانش در کشور شده است.
این نماینده کمیسیون فرهنگی با بیان این که آمار بیکاری همچنان در کشور بالاست، اظهار کرد: ایران یکی از کشورهای با ظرفیت بالا در حوزه گردشگری است به همین دلیل اگر بتوانیم موانع بین‌بخشی را از سر راه برداریم، می‌توانیم در سال‌های آینده شاهد رونق این صنعت و به تبع آن اشتغال‌زایی گسترده و پایدار در این حوزه باشیم.
سلحشوری گفت: بانک‌ها، آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها نیز تقاضاهای زیادی برای جذب نیرو داشته‌اند، با این حال به صورت کلی اگر بتوانیم موانع اشتغال‌زایی را از سر راه بخش خصوصی برداریم، می‌توانیم شاهد شکوفایی اقتصادی و بالطبع اشتغال‌زایی گسترده شویم.

ناامیدان از کار بیشتر شده‌اند
محمدرضا بادامچی، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در خصوص کاهش ۳/۱‌درصدی میزان بیکاری در کشور نسبت به سال گذشته گفت: من آمار را مطالعه نکرده‌ام ولی به نظر می‌رسد کسانی که در دوره‌های قبلی از پیدا کردن شغل نامید شده‌اند دیگر از جست‌وجوی کار مطلوب خود دست برداشته‌اند یا خیلی از این افراد به کشورهای همسایه و اروپایی مهاجرت می‌کنند تا در آن کشورها به کار مطلوب خود بپردازند که این امر سبب شده از میزان جمعیت فعال کم شده و از طرف دیگر آمار اشتغال‌زایی زیادتر به نظر برسد.
او عنوان کرد: بسیاری از بنگاه‌های آموزشی آموزش‌شان براساس نیازهای کشور نیست مثلا در یک شغل ۵۰ نفر نیاز داشتیم ولی ۳۰۰ نفر آموزش دادیم به همین دلیل بیکاران زیادی در کشور وجود داشته و چندین برابر نیاز بازار کار آموزش صورت می‌گیرد.
بادامچی با اشاره به این که سیاست‌های اقتصادی دولت سبب اشتغال‌زایی شده افزود: تحریم‌ها موانعی برای اشتغال‌زایی ایجاد کرده است ولی دولت نیز برای رفع آنها تلاش کرده از طرف دیگر اشتغال‌زایی بی‌ضابطه نیروها در سازمان‌های مختلف سهم زیادی در تغییر آمارها داشته است.

بسیاری از دستگاه‌های اجرایی آمارهای صوری ارائه می‌دهند
محمدعلی وکیلی، نماینده مردم تهران و عضو هیات رئیسه مجلس، در خصوص افزایش نرخ اشتغال‌زایی در کشور گفت: پیرامون این آمار حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد چون بسیاری از دستگاه‌های اجرایی آمارهای صوری ارائه می‌دهند، از طرف دیگر بسیاری از افرادی که متقاضی کار در دستگاه‌های اجرایی بوده را این سازمان‌ها جزو شاغلین خود تلقی کرده و در آمارها آورده‌اند.

او بیان کرد: اگر بیمه کردن افراد را مبنای اشتغال‌زایی در کشور بدانیم، آمار اشتغال واقعی به نظر می‌رسد و قابل اعتنا و اعتماد هست. با این حال اگر فرض را بر صحت این آمار بگذاریم مهم‌ترین دلیل آن توجیه‌دار کردن تولید در کشور است چون به دلیل تحریم‌ها تولید داخلی در همه بخش‌ها خصوصا صنایع فولادی، معدنی، نساجی، لوازم خانگی و ساختمانی رونق نسبی گرفته و ارزش افزوده زیادی پیدا کرده است.

نماینده مردم تهران یادآور شد: از طرف دیگر امکان واردات در کشور وجود ندارد و ارز نیز گران شده است، به همین دلیل تولید داخلی رونق گرفته و کارخانه‌ها به سقف تولید رسیده‌اند و مشکل بازار فروش‌شان نیز حل شده است. عضو هیات رئیسه مجلس اظهار کرد: در بسیاری از بخش‌ها نیز مشکل تحریم سبب عدم تأمین اقلام اساسی بوده که سبب رکود تولید شده است، با این حال در حوزه گردشگری به دلیل گران شدن سفر خارجی، نرخ گردشگری داخلی با افزایش بی‌سابقه‌ای روبه‌رو بوده که بر اشتغال کشور افزوده است.

آمار عجیب رکوردشکنی میزان اشتغال‌زایی
محمدصادق الحسینی، کارشناس مسائل اقتصادی درخصوص گزارش مرکز آمار مبنی بر رکوردشکنی میزان اشتغال‌زایی در کشور گفت: برای من این آمار بسیار جالب و در عین‌حال عجیب است، چون در یک سال گذشته به دلیل شوک‌های اقتصادی که به کشور وارد شد، شاهد تعطیلی و عدم فعالیت بسیاری از بنگاه‌ها و واحدهای تولیدی بودیم که این امر طبیعتا باعث کاهش اشتغال‌زایی می‌شد.

او ادامه داد: افزایش نرخ ارز در بلندمدت می‌تواند به رشد اشتغال‌زایی در کشور منجر شود، البته به شرطی که این شوک هضم شده و برنامه‌ریزی درست صورت گیرد. ولی بعید به نظر می‌رسد این شوک در این مدت کوتاه یک‌ساله توانسته باشد به اشتغال‌زایی گسترده در کشور منجر شود.
این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: به نظر می‌رسد پس از سپری شدن یک سال باید جمعیت فعال کشور افزایش می‌یافت با این حال نه تنها این امر اتفاق نیفتاد، بلکه شاهد کاهش معنادار آن نیز بوده‌ایم.
الحسینی یادآور شد: کاهش نرخ بیکاری عمدتا به دلیل کاهش عجیب نرخ جمعیت فعال کشور به‌وقوع پیوسته است، بنابراین طبیعتا کاهش جمعیت فعال نشان‌دهنده عوامل زیادی است، به‌طوری که افراد زیادی از بازار کار ناامید شده و به کاریابی‌ها مراجعه نمی‌کنند و از جمعیت فعال خارج می‌شوند که این امر سبب می‌شود کاهش نرخ بیکاری خبر خوبی برای بخش اقتصادی نباشد.
او با بیان این که نرخ جمعیت فعال با کاهش نیم درصدی روبه‌رو بوده است، اذعان کرد: با توجه به این‌که ۳۰۰ هزار نفر جمعیت فعال کم شده و ۳۸۰ هزار نفر به شاغلان اضافه شده، کاهش ۳/۱ آمار بیکاری بسیار بعید و عجیب به نظر می‌رسد؛ بنابراین این آمار واقعی نیست و نباید آن را مبنای درست برای تحلیل‌های اقتصادی قلمداد کرد.

شاید کسی که نیم ساعت هم کار کرده، شاغل محسوب شده باشد
امرالله امینی، استاد دانشگاه علامه درخصوص گزارش مرکز آمار مبنی بر رکوردشکنی میزان اشتغال‌زایی در کشور گفت: با تعطیلی بسیاری از کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی در کشور و به تبع آن بیکار شدن کارگران این واحدها به نظر می‌رسد این گزارش صحت نداشته باشد، چون نه تنها نمودی از این آمار در کشور وجود ندارد، بلکه دقیقا برعکس آمارهای این گزارش را ما هر از چند گاهی در کشور می‌بینیم.
او عنوان کرد: مرکز آمار باید مستندات خود را درباره این گزارش اعلام کند، چون باور کردن این آمار بسیار سخت است، مگر این که تعاریف اشتغال و بیکاری عوض‌شده باشد و ما در جریان آن قرار نگرفته باشیم، شاید کسی که نیم ساعت هم کار کرده باشد جزو جمعیت شاغل محسوب شده باشد.
این کارشناس اقتصادی اذعان کرد: از تمام فارغ‌التحصیلان دانشگاه که با بنده ارتباط دارند هیچ‌کدامشان مشغول به کار نشده‌اند، پس چطور شاغلین افزایش یافته و بیکاران کمتر شده‌اند.
امینی درخصوص این که کدام سیاست‌های دولت سبب افزایش اشتغال‌زایی شد، گفت: دولت به سمت افزایش تولید محصولات مختلف نرفته چون ابزار تولید، افزایش مالیات و سیستم‌های پولی و بانکی بانک‌هاست ولی هیچ‌کدام از این امور در خدمت تولید نیست.

او همچنین یادآور شد: سیاست‌های تولیدی کشور که باید به سمت اشتغال‌زایی بروند باید اصلاح شوند؛ چون کشور در شرایط فعلی در جنگ اقتصادی به سر می‌برد. این در حالی است که همچنان دولت به سمت واردات تمایل دارد که این امر سبب کاهش اشتغال‌زایی و بیکار شدن قشر عظیمی از افراد می‌شود.
این کارشناس اقتصادی گفت: سیاست‌های اقتصادی فعلی ضد تولید و اشتغال‌زایی است؛ مثلا در حوزه کشاورزی افزایش منطقی در قیمت خرید تضمینی شاهد نیستیم و از طرف دیگر قیمت سموم و دیگر نهادهای کشاورزی وارداتی نیز افزایش یافته ولی خوشبختانه همچنان کشاورزان به توسعه کشاورزی مبادرت می‌ورزند.

اشتغال‌زایی در بخش‌های غیررسمی صورت گرفته
علی سرزعیم، معاون وزیر کار در خصوص گزارش مرکز آمار مبنی بر رکوردشکنی میزان اشتغال‌زایی در کشور گفت: چند عامل می‌تواند به طور همزمان در افزایش میزان اشتغال و کاهش بیکاری نقش داشته باشد به‌طوری که اولا با افزایش نرخ ارز جذب گردشگر افزایش یافته است که این امر سبب افزایش اشتغال‌زایی می‌شود.

او تصریح کرد: علاوه بر این، فعالیت‌های بخش‌های غیررسمی زیادتر شده است طوری که با تشدید تحریم‌ها، شرکت‌های بزرگ آسیب‌دیده و بالطبع نیروهای آنان در بخش‌های غیررسمی مشغول به فعالیت شوند. از طرف دیگر اگر افراد از دستیابی به کار ناامید شوند و دیگر دنبال کار نباشند، جزو جمعیت فعال حساب نمی‌شوند که این امر نقش اساسی در آمار بیکاری ایفا می‌کند.

این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان این که برعکس نرخ ارز، متغیر اشتغال جزو آخرین متغیرهایی است که در سطح کلان واکنش نشان می‌دهد، تصریح کرد: گزارش مرکز آمار را ندیده‌ام ولی به نظر می‌رسد افزایش اشتغال عمدتا در بخش‌های جایگزین واردات (شرکت‌هایی که به تولید کالاهای غیروارداتی می‌پردازند) و کشاورزی (با توجه به بارندگی‌های اخیر) صورت گرفته باشد.

اعطای وام‌های گسترده سبب اشتغال‌زایی شده است
داوود محمدی، نماینده مردم تهران در مجلس در خصوص رکوردشکنی اشتغال‌زایی در کشور گفت: مسؤولان دولتی در حال برنامه‌ریزی هستند تا بتوانند در زمینه‌های مختلفی که در کشور وجود دارد اشتغال‌زایی ایجاد کنند. در گذشته به مساله ایجاد کارآفرینی در کشور اهمیت کمی داده می‌شد، اما در حال حاضر دولت با دادن وام‌های گسترده قصد دارد این بخش را به‌دلیل اشتغال‌زایی رونق دهد.

نماینده مردم تهران تصریح کرد: طبق آمارهای مختلفی که همواره مسؤولان به ما می‌دهند با اعطای وام‌های مختلف توانسته‌اند اشتغال‌زایی خوبی در بخش‌های صنعتی و کشاورزی ایجاد کنند، هرچند بنگاه‌های تولیدی کشور در حال حاضر با تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند.

محمدی با بیان این که افزایش تحریم‌ها سبب شده بسیاری از کارگاه‌ها در تأمین مواد اولیه خود دچار مشکل شوند، بیان کرد: دولت موظف است تا جایی که ممکن است تمهیداتی اتخاذ کند تا مشکلات این کارگاه‌ها جدی نشود، هرچند نهادهای دیگر مانند مجلس نیز این مساله را رصد کرده و اقدامات مکفی را انجام می‌دهد.

او همچنین بیان کرد: برای رونق تولید و اشتغال‌زایی در بودجه امسال و برنامه ششم توسعه بخش‌های زیادی آورده شده است، به‌طوری که بسیاری از وزارتخانه‌ها از جمله وزارت جهاد کشاورزی مکلف شده است با دادن وام‌هایی که کار مطالعاتی آن به بهترین شکل صورت گرفته باشد زمینه‌ساز اشتغال‌زایی و تولید گسترده در کشور شود.

عضو کمیسیون آموزش مجلس با بیان این که بیشترین اشتغال‌زایی در بخش کشاورزی است، یادآور شد: رونق تولید و اقتصاد مقاومتی که مورد تاکید شدید رهبری است باید توسط مسؤولان جدی گرفته شود و برنامه‌ریزی دقیق و علمی برای آن صورت گیرد تا شاهد اشتغال‌زایی در کشور باشیم. با وجود این همچنان بحران بیکاری در کشور خودنمایی می‌کند، چون در این حوزه مشکلاتی وجود دارد و بنگاه‌های ما در اقلام اساسی خود که وارداتی بوده، دچار مشکلاتی هستند.