سوالات متداول درخصوص محیط کار بدون اعتیاد

برنامه «محیط کار بدون اعتیاد» چیست؟

این برنامه به معنای ایجاد محیط کاری است که در آن تمامی کارکنان به سیاست‌ها و فعالیت‌های طراحی شده برای ایجاد محل کار ایمن و بدون مصرف مواد و داروهای اعتیادآور پایبند هستند؛ در واقع این برنامه از مصرف مواد اعتیادآور در محیط کار پیشگیری می‌کند و همچنین کارمندان مصرف‌کننده را به درمان، بهبود و بازگشت به کار ترغیب و حمایت می‌کند. هدف برنامه این است که شاغلان را درخصوص عوارض اعتیاد آگاه کند. یکی از مکان‌هایی که در هر جامعه امکان آموزش اجباری برای بزرگسالان در آن وجود دارد، محیط کار است. این برنامه می‌تواند علاوه بر فرد، خانواده او را نیز تحت پوشش قرار دهد و او را توانمند ‌کند.

چرا مدیران و کارفرمایان برنامه جامع «محیط کار بدون اعتیاد» را اجرا می‌کنند؟

پژوهش‌های کنونی در سازمان‌های بین‌المللی نشان می‌دهند که تقریبا ۷۷ درصد از مصرف‌کنندگان مواد غیرقانونی به‌‌صورت نیمه‌وقت یا تمام‌وقت مشغول به کار هستند. در ایران نیز این عدد نزدیک به 70 درصد است. به‌عبارتی بیش از دوسوم معتادان دارای شغل هستند. بنابراین با افزودن تاثیر مصرف مواد اعتیادآور می‌توان نتیجه گرفت که این آسیب بخش بزرگی از نیروی کار در سطح کشور را شامل می‌شود. برای هر کارفرما، این امر به‌معنی کارمندانی ناسالم، شرایط کاری خطرناک، کاهش کارایی، سود کمتر، پیش‌آمدها و سوانح شغلی ناگوار بیشتر، هزینه‌های پزشکی و بیمه‌ای بیشتر است. در کشورهای توسعه یافته شرکت‌های بین‌المللی به‌دلایلی از جمله کارگریزی کارکنان، افزایش هزینه‌های مربوط به سلامتی و کاهش کارایی ناشی ‌از اعتیاد به الکل و دیگر مواد مخدر، هر ساله به ازای هر کارمند هزار دلار هزینه می‌کنند! شما به‌عنوان یک مدیر یا کارفرما می‌توانید با تدوین و اجرای یک برنامه پیشگیری از اعتیاد در شرکت/ سازما‌ن‌تان، احتمال درگیر شدن با مشکلات جدی مربوط به عملکرد شغلی کارکنان را کاهش دهید و در طول این پروسه، کیفیت زندگی کارمندان‌تان را بهبود دهید. با این کار این پیام را به کارمندان و مشتریان‌تان می‌دهید که محیط کاری کارآمد برای‌تان اولویت دارد. برای این کار، روانشناسان و متخصصان شاغل در حوزه سلامت روان و روانشناسان صنعتی و سازمانی می‌توانند به شما کمک کنند. تمامی بخش‌های جامعه از مصرف مواد غیرقانونی خسارت می‌بیند؛ با این حال، شرکت‌های امریکایی بیشتر از باقی بخش‌ها تحت‌تاثیر این مساله قرار دارند. صاحبان کسب‌وکار امریکا هر ساله تقریبا ۱۶۰ میلیارد دلار به دلیل مصرف مواد مخدر ضرر می‌کنند.

برنامه جامع «محیط کار بدون اعتیاد» شامل چه بخش‌هایی می‌شود؟

«محیط کار بدون اعتیاد» اصطلاح و مفهومی است که دولت فدرال برای کارمندانش معرفی و رییس شورای اطلاعاتی مصرف مواد مخدر این مفهوم را در بخش خصوصی ترویج کرد. رویکردی جامع برای دستیابی به محل کاری عاری از مواد اعتیادآور شامل موارد زیر می‌شود:

- تدوین سیاست‌های مکتوب خط‌مشی رویارویی با کارکنان مصرف‌کننده و اطلاع به کارمندان

- فراهم کردن منابع دسترسی برای کمک به کارکنان

- آموزش‌های پیشگیرانه به کارمندان

- آموزش‌های پیشگیرانه به ناظران و سرپرستان

- آزمایش اعتیاد (رندم تست، آزمایش‌های دوره‌ای، آزمایش پس از سانحه و موارد مشکوک).

در اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰، افکار عمومی، قانونگذاری و صنایع ایمنی از مفهوم محل کار بدون اعتیاد پشتیبانی کردند و سازمان‌های ملی، دولتی، محلی، کارفرمایان و مدیران اجرایی کسب‌وکارها این امر را ترویج کردند. برخی اتحادیه‌ها نیز این مفهوم را عملی کردند، آزمایش اعتیاد از کارکنان‌شان را به‌عهده گرفتند و کارت شناسایی «کارمند سالم» را برای کارکنان‌شان تهیه کردند. سیاست مکتوب باعث می‌شود که تمامی کارمندان از حقوق و مسوولیت‌های‌شان در این برنامه درکی یکسان داشته باشند و از اینکه کارفرمایان باید این برنامه را به‌طور یکسان برای تمام کارمندان اجرا کنند، اطلاع داشته باشند. پس ‌از اینکه سازمان مورد نظر به «محیط کار بدون اعتیاد» تبدیل شد و سیاست، قوانین، دستورالعمل ارایه کرد، شورای مقابله با سوءمصرف الکل و مواد مخدر به این سازمان کمک می‌کند تا مقتضیات مذکور را برآورده کند، بدین طریق سازمان مورد نظر آگاه و ترغیب می‌شود که به «محیط کار بدون اعتیاد» تبدیل شود.

چرا باید برنامه «محیط کار بدون اعتیاد» را به‌ کار بگیریم؟

اعتیاد اعضای خانواده کارمند، بر کار او تاثیر می‌گذارد. بنا بر بررسی تلفنی ملی که اخیرا در کشور امریکا انجام شده است، کمی بیش ‌از یک‌چهارم (۲۶درصد) از افراد استخدام شده اعلام کردند که یک نفر از اعضای خانواده‌شان اعتیاد دارد و ۴۲درصد از این کارکنان اعلام کردند که به‌دلیل مصرف مواد حواس‌شان از وظایف‌شان پرت می‌شود یا کارایی‌شان کاهش می‌یابد. رایج‌ترین مشکل مربوط به کار که توسط کارمندان اعلام شد، این بود که ذهن‌شان از وظایف کاری‌شان به مشکلات خودشان منحرف می‌شود (۸۹ درصد)، پس از آن مسائل مرتبط با سختی حضور در سرکار (۵۷ درصد) و اشتباه در قضاوت (46 درصد) اعلام شده بود. کارمندانی که با آنها مصاحبه شده بود، راه‌های متفاوتی پیشنهاد دادند که کارفرمایان می‌توانستند از طریق آنها به کارمندان‌شان کمک کنند، برای مثال به کارگیری برنامه «محیط کار بدون اعتیاد»، ارایه مشاوره برای اعضای خانواده فرد معتاد (۷۳ درصد)، فراهم کردن بیمه‌ای با پوشش جامع‌تر (۶۷ درصد) و ارایه برنامه کاری منعطف‌تر یا مرخصی دادن (۶۵ درصد). در ایران نیز دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور سالیان سال است که این برنامه‌ها را در محیط‌های کاری داوطلب و حامی سلامت کارکنان اجرا می‌کند.

*کارشناس ارشد روانشناسی صنعتی و سازمانی

منبع: اعتماد