یه خبر بد یه خبر بد

به گزارش روزنامه جام‌جم، تصویری که یکی از نشریات داخلی روی جلد برده بود، شده بود سوژه. هفته‌نامه «صدا» در پرونده‌ای که برای حاشیه‌های اخیر جنگ کار کرده بود، تصویری را روی جلد خود برده بود که بخشی از ناوگان نظامی ایالات متحده را به رخ کشیده و در وسط تصویر هم تیتر بزرگ «دو راهی جنگ و صلح» را گذاشته بود در ویترین مجله. واکنشی رسانه‌ای به حاشیه‌های اخیر سیاسی با این تفاوت که ظاهرا سرکنگبین صفرا افزوده و معنایی کاملا عکس معنایی را در ذهن مخاطب ایرانی تداعی می‌کرد.

مفهومی از در پیش بودن جنگ و ناوگان سهمگینی که راهی ایران است. در این گزارش رفته‌ایم سراغ رمزگشایی از این عکس. در ادامه هم به نتایج جالبی درباره منبع این عکس و چگونگی پیدا کردن آن رسیده‌ایم. خلاصه اگر طالب شنیدن حرف حساب درباره این عکس و این جلد هستید، خواندن این سطرها را از دست ندهید. البته اینها را به حساب از خود متشکر بودن ما نگذارید. ناسلامتی خبرنگار فرهنگی هستیم و حداقل مهارت‌های این شکلی را باید بلد باشیم دیگر!

قبل از هر چیز بیایید یک دور، المان‌های داخل عکسی که روی جلد مجله «صدا» رفته را با هم مرور کنیم. زاویه دید از روبه‌رو و تعدادی زیادی هواپیما و ناو و ناوچه در حال آمدن به‌سمت مخاطب هستند. ظاهرا شوخی هم ندارند. آرایش هم یک آرایش کاملا هجومی است. یک فروند بمب‌افکن رادارگریز بی-۱ اسپریت در بالا، چهار فروند جنگنده اف-۱۸ در سمت راست و چهار فروند اف-۱۸ هم در سمت چپ. در پایین زاویه دید مخاطب هم یک ناو هواپیمابر دیده می‌شود که در سمت چپ و راست آن تعدادی ناوچه جنگی مشغول اسکورت جناب ناو هواپیمابر هستند.
نفس همین عکس هم از نظر ارتباطی و زیبایی‌شناسی و قواعد حرفه‌ای عکاسی و تصویربرداری، معانی جدی و قابل توجهی با خودش حمل می‌کند. حالا این‌که آیا کسانی که آن را استفاده کرده‌اند هم به این معانی پیدا و پنهان فکر کرده و آن را متوجه شده‌اند بحث دیگری است، اما اجمالا در جریان باشید معنای اولی که در ذهن متبادر می‌شود، القای ابهت و بزرگی از سوژه‌ای است که در قاب دوربین عکاسی نشسته است. این را بگذارید کنار زاویه دید مخاطب نسبت به هواپیماهایی که در آسمان قرار دارند. شبیه همان تصویری که از برونکا در کارتون چوبین می‌دیدیم.

به استقبال وحشت
زاویه دید، یک زاویه پایین به بالاست. احتمالا اگر پایه دیدن فیلم‌های ژانر وحشت باشید با این زاویه دید خیلی آشنا هستید. این زاویه دید برای پدید آوردن حالت رعب و وحشت در مخاطب مورد استفاده قرار می‌گیرد. معنای دیگر این زاویه دید، بزرگ نشان دادن سوژه‌ای است که در بالای زاویه دید مخاطب قرار دارد. در هر حال فصل مشترک این دو تفسیر آن است، سوژه‌ای که بالای نگاه مخاطب قرار دارد، مهیب و بزرگ و رعب‌آور است. برگردیم سراغ شخصیت برونکا که در چوبین دیده بودیم؟! معمولا چیزی که ما از برونکا می‌دیدیم از زاویه دید چوبین و از پایین به بالا بود و همین هم باعث شده بود که در همان عالم بچگی، ترسمان از برونکا تقویت شود!
حالا که تا اینجا گفتیم حیفمان آمد که از نحوه سرچ و جست‌وجوی عکس چیزی نگوییم. تصویری که مجله صدا استفاده کرده یک تصویر برش خورده است. اصل تصویر، همین قابی است که ما در عکس بالای این صفحه قرار داده‌ایم. صفحه‌آرای محترم دو ناوهواپیمابر چپ و راست را برش زده تا حداقل یک ناو در تصویر باشد. پیدا کردن چنین تصویری در گوگل چندان سخت نیست. کافی است عبارت «US Navy Fleet» را سرچ کنید تا تصاویر مشابه این تصویر بالا بیاید. جالب توجه آن‌که این تصویر برای آمریکایی‌ها دارای چنان درجه از عظمت و قدرت و وطن‌پرستی است که آن را در یک سایت آرشیو وال‌پیپر (تصاویر پس‌زمینه رایانه) هم قرار داده‌اند که ملت بیایند و دانلود کرده و آن را در پس‌زمینه رایانه‌شان قرار دهند و از مرور قدرت و عظمت ارتش ایالات متحده حظ وافر ببرند. حالا تصور کنید یک مجله ایرانی این تصویر را روی جلد خودش برده! خلاصه که یعنی که یعنی!