آیا اوپک در مقابل ایران قرار می‌گیرد؟

در واقع ایران به‌دلیل مرزهای طولانی و همچنین راه‌های متنوعی که برای فروش نفت خود دارد، همچنان خواهد توانست به صادرات نفت ادامه دهد. البته این بدان معنا نیست، در صورتی که صادرات نفت ایران کاهش یابد نیز مشکلی برای ما ایجاد نشود. چرا که اگر میزان صادرات نفت ایران از حدی کمتر شود به‌طور قطع به علت کاهش درآمدهای ارزی و بودجه‌ای مشکلاتی برای اقتصاد ایران ایجاد خواهد کرد.

علاوه براین زمانی که موضوع تحریم نفتی ایران و تلاش امریکا برای صفر شدن صادرات نفت کشورمان را با همکاری برخی اعضای اوپک بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که ذات مأموریت‌های این سازمان که در اساسنامه آن هم مورد تأکید قرار گرفته با تحریم یکی از اعضای خود منافات دارد.
در سال ۱۹۶۰ میلادی که ساختار اوپک ایجاد شد و ایران یکی از بنیانگذاران آن بود، هدف اصلی جلوگیری از اجحافی بود که از طرف شرکت‌های بین‌المللی به صادرکنندگان نفت می‌شد. براین اساس بررسی تاریخچه این سازمان نیز مؤید حمایت از تولیدکنندگان نفت است. بنابراین بدون شک این سازمان در نشست‌های رسمی خود، این‌گونه تصمیم‌گیری نخواهد کرد که تولید یکی از اعضا را میان سایر اعضای خود تقسیم کند. حال در صورتی که تلاش برای زیرپا گذاشتن اساسنامه از سوی اعضای این سازمان صورت گیرد، بازتاب شدیدتری در ساختار آن خواهد داشت. درهمین راستا وزیر نفت کشورمان در دیدار با دبیرکل این سازمان نسبت به فروپاشی اوپک هشدار می‌دهد.

در مجموع از آنجا که اوپک تمام تصمیمات خود را براساس اجماع اتخاذ می‌کند، در نشست‌های رسمی امکان کاهش یا افزایش سقف تولید برخلاف نظر تمام اعضا وجود ندارد. با این حال به‌دلیل اینکه این سازمان فاقد ضمانت اجرایی است، امکان تخطی اعضا از مصوبات این سازمان وجود دارد.
گرچه اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران یک چالش جدی محسوب می‌شود، اما با نگاهی به چالش‌های بزرگی که سازمان اوپک پشت سر گذاشته و همچنان هویت خود را حفظ کرده است به این نتیجه می‌رسیم که تحریم ایران نسبت به چالش‌های گذشته بزرگ نیست. برای مثال در سال‌های نه چندان دور دو عضو مهم اوپک یعنی ایران و عراق برای هشت سال در جنگ بودند و تأسیسات و نفتکش‌های یکدیگر را هدف قرار می‌دادند. از این چالش مهمتر، جنگ عراق و کویت بود که یکی از اعضای اوپک (عراق) کشور عضو مؤسس این سازمان (کویت) را اشغال کرد. ولی با این حال اوپک به کار خود ادامه داد.

نکته‌ای که باید در نظر داشت این است که حمایت‌های عربستان و امارات به‌عنوان دو عضو اوپک و ادعای آن‌ها برای پرکردن خلأ خروج نفت ایران از بازار هنوز در نشست‌های رسمی این سازمان مطرح نشده است و تنها در سطح رسانه‌ها مطرح شده است. این در حالی است که در باطن عربستان برای ادامه برنامه‌های اقتصادی خود به نفت بالای ۷۵ دلار نیازدارد. بنابراین باید میان اظهارنظرهای سیاسی و واقعی کشورها تمایز قائل شد.

منبع: روزنامه ایران

* کارشناس بازار نفت