برای پیشگیری از مخاطرات ناشی از سیلاب چه باید کرد

علی بیت‌اللهی در گفت‌وگو با پانا درباره سهم وزارت راه در سیلاب‌های اخیر در کشور گفت: مرکز تحقیقات مرکز مستقل تحقیقاتی است و در سیلاب‌های اخیر با توجه به اینکه چند وجهی است، ارگان‌های مختلفی از جمله وزارت راه مسئولیت دارند. در سیلاب‌های اخیر در موضوع ابنیه فنی نقاط ضعفی وجود داشته و ملاحظات مهندسی در آنها رعایت نشده است. در جاده‌ها نیز دیواره‌های حائل مستحکمی وجود نداشته است.

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی افزود: در برخی مسایلی که در وقوع سیل تاثیرگذار بود به طور مشترک از سوی ارگان‌ها مشکلاتی وجود داشت. به عنوان نمونه در شهرستان «معمولان» در حریم بستر رودخانه یعنی کف رودخانه ساختمان احداث کرده بودند یا رودخانه‌ها به موقع لایروبی نشده بود. هرچند وزارت راه و شهرسازی مسئولیت اصلی را دارد، ارگان‌های دیگر نیز در این موضوع دخیل هستند و نقش آنها انکارناپذیر است.

وی افزود: در سیل‌های اخیر اگر به موقع گرگان‌رود لایروبی می‌شد در بستر این رودخانه رسوب‌گذاری به میزان هفت متر صورت نمی‌گرفت و همین اتفاق برای آق‌قلا و گمیشان نیز رخ داد.

این مدرس دانشگاه با اشاره به مخاطرات ناشی از خشکسالی‌های مستمر در کشور گفت: با این خشکسالی‌ها فراموش کرده‌ایم که خطر سیل همواره وجود دارد. با رخداد خشکسالی‌های متمادی در کشور آرزو داشتیم که چنین حجم آبی به کشور وارد شود اما در بارندگی‌های اخیر حجم زیادی از آب را از دست دادیم. البته اکنون باید دنبال برطرف کردن نقاط ضعف بود و نقص‌هایی که در ارگان‌ها وجود دارد برطرف شود و نباید ابایی از این نواقص داشت.

وی افزود: در بخش وزارت راه ضرورت دارد با در نظر گرفتن خطر سیل، کلیه المان‌های تحت مسئولیت وزارت راه، با هدف تعیین وضع موجود و سطح آسیب‌پذیری آنها در برابر سیلاب مورد ارزیابی قرار بگیرد و پس از اولویت‌بندی شیوه‌های مقاوم‌سازی و کاهش ریسک سیلاب در این زمینه، اقدام عاجل صورت پذیرد.

بیت‌اللهی ادامه داد: همچنین نگهداری ابنیه فنی و مدهای مختلف حمل ونقل مستلزم همکاری گسترده بین وزارت نیرو، وزارت کشور و جهادکشاورزی است که در این زمینه ضرورت دارد موارد مختلفی همچون لایروبی رودخانه‌ها، تخلیه دهانه‌های آبگذرها و پل‌ها، تجهیز ابنیه فنی و راه در مقابل سیلاب، آزادسازی بستر، جلوگیری از تجاوز به حریم و بستر رودخانه‌ها طی برنامه مدون و زمان‌بندی شده انجام شود.

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی همچنین با اشاره به ارتباط سیلاب‌ها با بروز فروریزش گفت: بخشی از آب‌های ناشی از بارندگی‌های شدید وارد رگه آب‌های زیر زمینی شهر می‌شوند و جریان‌های شدید را در زیر زمین ایجاد می‌کنند. زمانی که شدت و مقدار آب در زیر زمین افزایش می‌یابد، امکان آب‌شستگی افزایش می‌یابد و بر اثر مرطوب شدن خاک‌های سطحی مقاومت خاک‌ها کاهش می‌یابد که در چنین شرایطی پتانسیل رخداد فروریزش بر اثر بارندگی‌ها بیشتر و بیشتر خواهد شد.

بیت‌اللهی درباره احتمال وقوع سیل در شهر تهران گفت: در تهران تنگه‌های مشرف به شهر بر اثر ساخت وسازها قطع شده‌اند که این امر احتمال وقوع سیل در تهران را افزایش می‌دهد. از طرفی در زیر زمین شهر تهران بیش از ۵۵۰ کیلومتر رشته قنات شناخته‌شده وجود دارد و امکان رشته قنات‌های ناشناخته به همین میزان در شهر تهران نیز وجود دارد که به دلیل ساخت و سازهای انجام شده محو شده است. در این راستا لازم است که وضع قنات‌ها به طور مستمر پایش شود.