مخاطب‌پرانی شبکه 3 سیما تا چه زمانی ادامه خواهد داشت

عاطفه بزرگ‌نیا: زمانی که شبکه ۳ به جمع کوچک کانال‌های تلویزیون ملی ایران اضافه شد، با تاکیدی که بر پخش برنامه‌های سرگرم‌کننده و عامه‌پسند، اعم از فیلم‌های سینمایی، سریال‌های تلویزیونی و برنامه ‍‌‌های ورزشی داشت، در جذب مخاطب آنقدر خوب عمل کرد که طی مدت کوتاهی تبدیل به پرمخاطب‌ترین شبکه رسانه ملی شد و شاید به همین دلیل هم بود که بعد از ورود رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های ماهواره‌ای به زندگی مردم در یکی دو دهه اخیر و درنتیجه وجود رقبای قدرتمند تلویزیونی، این شبکه هرچند مانند سایر شبکه‌های تلویزیون ملی از ریزش مخاطب مصون نماند، همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین کانال‌های فارسی زبان توانست مخاطبانی از داخل و خارج کشور را به خود وفادار نگه دارد.

پخش مسابقات فوتبال و سایر تورنمنت‌های ورزشی ایران و جهان به صورت زنده یا در قالب برنامه‌های ورزشی یکی از عوامل موثر در جذب مخاطب در این شبکه بود. در کنار اینها تولید و پخش سریال‌های درام و خانوادگی و نیز مسابقات یا تاک‌شوهایی که با حضور چهره‌های پرطرفدار ورزشی یا هنری و حتی سیاسی پخش می‌شد به اقبال از این کانال تلویزیونی کمک می‌کرد.

استفاده از افعال ماضی برای ذکر خط مشی کانال سه بیشتر درپی سیاست‌های اخیر این شبکه است که طی روندی حدودا یک ساله به ریزش شدید مخاطبان و از رونق افتادن این شبکه محبوب منجر شد؛ تا جایی که به عقیده بعضی مخاطبان رسانه ملی، بعد از حذف تعدادی از برنامه‌های پربیننده، شبکه سه تلویزیون امروز حرف چندان برای عرضه ندارد و طرفدارانش را تا حدی دلسرد کرده است.

پایان پخش برنامه‌های جذابی مثل «حالا خورشید» و جلوگیری از پخش برنامه «نود»، کاهش زمان پخش فوتبال‌های خارجی، که سال‌های سال فوتبال‌دوستان کشور را پای تلویزیون می‌نشاند و نیز نبود سریال‌‍های پرمخاطب داستانی از جمله مواردی است که طی این سال‌ها در کم‌شدن مخاطبان شبکه سه نقش ایفا کرده است که به نظر بسیاری از منتقدان نتیجه گریزناپذیر سیاست‌های نادرست مدیران این شبکه تلویزیونی خصوصا علی فروغی تازه‌ترین مدیر شبکه سه به شمار می‌رود. در این مجال به بعضی از این تغییرات اخیر در دوره مسئولیت این مدیر جوان اشاره می‌شود که برانگیزاننده نظرات مثبت و منفی بسیاری بوده است.

حالا خورشید

حالا خورشید یک برنامه تلویزیونی صبحگاهی به تهیه‌کنندگی و اجرای رضا رشیدپور و با زمینه اجتماعی و با فضایی فعال، بانشاط و جذاب است که از شنبه تا پنجشنبه از شبکه ۳ سیما پخش می‌شد. حالا خورشید شامل بخش‌های مختلفی مانند بررسی روزنامه‌های روز کشور، گفت‌وگو با مهمان، چراغ زرد، بورس ایده، زیر خاکی و بیلبورد (ابرنما) است. «حالا خورشید» بعد از پخش چیزی حدود ۸۰۰ برنامه اواخر اسفند ۹۷ در پایان فصل چهارم به پایان رسید.

نود

در میان برنامه‌هایی که طی یک سال کذشته به پایان رسیدند هیچ برنامه‌ای به اندازه پایان برنامه ورزشی ۹۰ عجیب و حیرت‌انگیز نبود. اتفاقی که نزدیک به ۲۰ میلیون بیننده فوتبال‌دوست این برنامه را در بهت فرو برد و تبدیل به نقطه عطفی در تاریخ صداوسیما و خصوصا شبکه ۳ تلویزیون ایران شد.

برنامه ۹۰ و مجری - تهیه‌کننده محبوبش عادل فردوسی‌پور در نیمه دوم سال ۹۷ در صدر اخبار فرهنگی و هنری ایران قرار گرفتند و روزی نبود که خبر یا اظهارنظری تازه درباره این برنامه و احتمال ادامه آن شنیده نشود. آنچه در عمده این خبرها به عنوان علت اصلی مسئله‌دار شدن و توقف برنامه ۹۰ به چشم می‌خورد موضوع اختلاف میان مدیر شبکه ۳ «علی فروغی» با عادل فردوسی‌پور بود که با ادامه‌دار شدن ماجرا کفه ترازو را به نفع فردوسی‌پور و زیان صداوسیما و مدیرانش سنگین کرد و صدای اعتراض بسیاری از چهره‌های فضای فرهنگ و هنر و حتی شخصیت‌های غیرفرهنگی را در رد سیاست‌های رسانه ملی به طور عام و جلوگیری از ادامه برنامه ۹۰ به‌طور خاص بلند کرد.

اما انگار قرار بود مدیران صداو سیما چشم و گوششان را در مقابل خواسته مردم ببندند و حتی در این اواخر گزارش هیچ مسابقه فوتبالی را به فردوسی پور ندهند تا پروژه حذف او محکمتر از گذشته در دیدگان مردم قرار بگیرد، گویی مردم چیزی میخواهند و مدیر چیز دیگر و این دو خط هیچ گاه به یکدیگر نمی رسند.

کاهش ساعات پخش فوتبال و جایگزینی با برنامه‌های دیگر

یکی از اتفاقات اخیر شبکه سه پخش برنامه‌های غیرورزشی در ساعاتی است که طی سال‌های اخیر همیشه به پخش فوتبال اختصاص داشت. یکی از این برنامه‌ها مسابقه «عصر جدید» با موضوع استعدادیابی در حوزه‌های ورزشی، سرگرمی و هنری است که روزهای شنبه و یک‌شنبه درست در ساعات پخش مسابقات لیگ فوتبال باشگاهی اروپا پخش شد. در این میان شبکه ورزش با پخش برنامه‌ای به نام «لذت فوتبال» برخی مسابقای که قبلا در شبکه سه پخش می‌شد را به این شبکه منتقل کرد و به عنوان رقیب شبکه سه در پخش فوتبال مطرح شد.

عواقب بی‌توجهی به خواست مخاطب

ماحصل همه این تغییرات ایجاد شده در برنامه‌های شبکه سه سیما کم‌رمق شدن کنداکتور هفتگی شبکه و ریزش شدید مخاطبان بود که خود آغاز روندی بر خروج شبکه سه از لیست تلویزیون‌های پرطرفدار ملی است. این تغییرات نتیجه روی کار آمدن مدیران جدید در این شبکه باشد یا نباشد زنگ خطری است که برای مدیران سازمان صداوسیمای ملی به صدا درآمده و یادآور این نکته است که در عصر دیجیتال که هرمخاطب می‌تواند از میان لیست بلندبالایی از شبکه‌ها با انواع برنامه‌هایی که سلایق گوناگوت مخاطبان را پوشش می‌دهند شبکه تلویزیونی خود را انتخاب کند، رسانه‌های دولتی، خصوصا شبکه‌های تلویزیونی، درصورت بی‌توجهی به خواست مخاطبان چاره‌ای جز رویارویی با عواقب ریزش مخاطبان و تضعیف ضریب نفوذ در افکار عمومی ندارند.

بودجه‌های کلان دولتی گرچه می‌تواند تضمین‌کننده تداوم پخش برنامه‌های یک شبکه باشد، قادر نیست تماشاگر امروزی را حتی برای دقایقی پای برنامه‌های بی‌رمق شبکه‌ها بنشاند و تضمینی بر وفاداری مخاطبان دیروزی باشد.