چگونه کارهای خانه مغز را جوان نگه می‌دارد

فرادید به نقل از گاردین نوشت: پژوهشگران می‌گویند حتی سبک‌ترین کارهای خانه می‌تواند به جوان ماندن مغز کمک کند. این نتایج شاهد دیگری است بر این ادعای علمی که ورزش کردن، حتی بسیار کم، فعالیت‌های مغز را بهبود می‌بخشد.

این پژوهش توصیه پزشکان انگلیسی و آمریکایی را که می‌گویند حتی کمترین میزان فعالیت فیزیکی و ورزش - یک یا دو دقیقه و هر زمان که مقدور بود - برای سلامتی مفید است، تأیید می‌کند و ضمناً در نقطه مقابل دیدگاهی قرار دارد که می‌گوید، برای برخورداری از مزیت‌های ورزش حتماً باید تا آستانه مشخصی ورزش کرد.

نیکول اسپارتارنو، نویسنده اول این مطالعه از دانشگاه بوستون، می‌گوید: «مطالعات ما مزیت فعالیت‌های فیزیکی سخت یا متوسط را نفی نمی‌کند. این مطالعه فقط شاهد دیگری است برای آن بخش از علم که می‌گوید سبک‌ترین فعالیت‌های فیزیکی هم می‌تواند برای فرد، به خصوص برای عملکرد مغز او، مفید باشد.»

او می‌افزاید، منظور از فعالیت سبک یک پیاده‌روی بسیار آهسته یا انجام کارهای خانه است.

این پژوهش توسط تیمی از محققان بین‌المللی انجام و در مجله‌ی Jama Network Open منتشر شده است. پژوهشگران برای دست یافتن به نتایج فوق، به مدت حداقل سه روز داده‌های مربوط به ۲۳۵۴ مشارکت کننده در سنین میان سالی را که در آمریکا زندگی می‌کردند، گردآوری کردند و سپس میزان فعالیت‌های بدنی هر فرد را با آزمایش اسکن مغز او مطابقت دادند.

محققان می‌خواستند ببینند چه رابطه‌ای بین حجم مغز افراد و فعالیت‌های فیزیکی روزانه آنها وجود دارد. حجم مغز افراد وابسته به سن است و مغز هر فرد، بعد از سن ۶۰ سالگی، به ازای هر یک سال در حدود ۰.۲ درصد کاهش پیدا می‌کند. کاهش حجم مغز یا آب رفتن آن می‌تواند به بیماری آلزایمر کمک کند.
بعد از در نظر گرفتن عوامل دیگری مانند جنسیت، میزان مصرف سیگار و سن، این تیم دریافت به ازای هر یک ساعت فعالیت فیزیکی سبک در طی روز، حجم مغز فرد ۰.۲۲ درصد افزایش می‌یافت که معادل این است که پیری مغز بیش از یک سال به تعویق بیفتد.

بر اساس یافته‌های دیگر این پژوهش، افرادی که حداقل ۱۰ هزار قدم در روز بر می‌دارند، حجم مغزشان نسبت به آنهایی که به طور متوسط کمتر از ۵ هزار قدم در روز بر می‌دارند، ۰.۳۵ درصد بزرگ‌تر است. این مقدار معادل ۱.۷۵ سال به تعویق انداختن پیری مغز است.

یافته‌های پژوهش بسیار شگفت‌آورتر می‌شود، آنجا که می‌گوید بیش از نیمی از شرکت کنندگان مقدار توصیه شده‌ی فعالیت‌های فیزیکی در روز را نادیده گرفته بودند.

در حالی که نتایج این پژوهش نشان می‌دهد با شدت گرفتن فعالیت‌های فیزیکی حجم مغز افراد نیز به مراتب بزرگ‌تر می‌شود، برخی معتقدند تحلیل‌های بیشتر می‌تواند ما را به این نتیجه برساند که افرادی که فعالیت شدید و متوسط دارند، قطعاً فعالیت‌های سبک‌تر هم دارند، بنابراین حجم مغز می‌تواند به فعالیت‌های سبک‌تر مرتبط باشد.

اما اسپارتانو می‌گوید، حتی اگر این مسئله درست باشد، به این معنی نیست که مردم می‌توانند از فعالیت‌های شدیدتر که عرقشان را در میاورد، دست بکشند. «هر چه فردی به لحاظ جسمی در وضعیت مطلوب‌تر یا به اصطلاح خوش فرم‌تر باشد، کیفیت زندگی او در سنین بالا بهتر خواهد بود و عمر طولانی‌تری هم خواهد داشت. این یافته‌ها به غیر از این است که فرد با انجام فعالیت‌های منظم ورزشی می‌تواند خطر ابتلاء به فراموشی را کاهش دهد.»
البته باید گفت: این پژوهش هم محدودیت‌های خودش را دارد و مانند بسیاری از پژوهش‌ها تعیین کردن جهت رابطه علت و معلول در آن کار ساده‌ای نیست. ممکن است کسانی که به صورت طبیعی حجم مغز کمتری دارند، تمایل کمتری به انجام فعالیت‌های بدنی هم داشته باشند.

نویسندگان تاکید می‌کنند که پشت میز نشینی همیشه هم به ضرر مغز نیست، به خصوص اگر فرد مشغول فعالیتی باشد که از او انرژی فکری زیادی می‌گیرد.

امانوئل استاماتاکیس، استاد تربیت بدنی، سبک زندگی و بهداشت جمعیت، در دانشگاه سیدنی، از پیام کلی این پژوهش استقبال کرده، اما درباره برخی نتایج آن تردید دارد. «یافته‌های این پژوهش که می‌گوید حتی سبک‌ترین فعالیت‌های فیزیکی - که می‌تواند کارهایی باشد که ما در طول روز انجام می‌دهیم - می‌تواند سرعت کوچک‌تر شدن مغز در اثر سن را کاهش دهد، بسیار انگیزه‌بخش است، زیرا همه افراد از پیرترین‌ها تا افرادی که در سنین میان سالی هستند و آنهایی که تمایلی به ورزش‌های باشگاهی ندارند، از عهده‌ی آن برمی‌آیند.»

او می‌افزاید اما تاکنون هیچ پژوهشی نشان نداده که فعالیت‌های سنگین و متوسط نسبت به فعالیت‌های سبک، تأثیر کمتری در جلوگیری از کاهش حجم مغز داشته باشند.

استاماتاکیس می‌گوید، یک دقیقه فعالیت شدید ورزشی در مقایسه با یک دقیقه فعالیت سبک فیزیکی تأثیر بیشتری برای سلامت قلب و عروق دارد.

جیمز پیکت، هدایت‌کننده پژوهش در جمعیت آلزایمر تأیید کرد که این پژوهش تأثیر سطوح متفاوت فعالیت را بر خطر ابتلاء به فراموشی نشان نمی‌دهد. این در حالی است که می‌دانیم، به طور کلی، ورزش می‌تواند خطر ابتلاء به چنین بیماری‌هایی را کاهش دهد.

او می‌گوید: «نگران نباشید اگر دونده تپه‌های بلند نیستید، به جای آن فعالیتی را برگزینید که به شما احساس خوشی می‌دهد و آن را به صورت منظم انجام دهید. چون می‌دانیم آن چه به سلامت قلب کمک می‌کند، قطعاً به سلامت مغز نیز کمک خواهد کرد.»