«چراغ برات» آیین ماندگار نیشابور

زیارت اهل قبور در اسلام تاکید شده و در این باره روایاتی وجود دارد که بر همگان توصیه می کند در حالت شادی و غم (که هر دو جزو فراز و نشیب زندگی انسان هاست) شایسته است انسان به قبرستان برود تا «واقعیت مرگ» و ناپایداری دنیا را درک کند و به یاد قیامت بیفتد و از گناه دوری کند.

یاد مرگ، یاد نابودی نیست بلکه یاد زنده‌ بودن و جاودانگی است پس می‌تواند عرفان، معنویت و اخلاص را در جامعه بیشتر کرده و زندگی را با نجات از مادیگرایی به سمت معنویت سوق دهد.

آیین چراغ برات در ماه های مبارک شعبان و رمضان یک سنت پسندیده و سفارش بزرگان دین است و در کنار زیارت اهل قبور به دلیل این که مدت۳ روز اقوام و خویشان برای اجرای این مراسم در کنار هم هستند نوعی صله رحم هم به شمار می آیدو مراسم چراغ برات در میان مردم شهرستان نیشابور از شور و حال خاصی برخوردار است.

آیین چراغ برات از بعدازظهر روز ۱۲ شعبان به مدت ۳ روزآغاز و مردم با حضور بر مزار درگذشتگان تا غروب آفتاب در آن مکان می مانند و انواع خوراکی ها از قبیل خرما، شیرینی، شربت یا میوه در تابستان و در فصل زمستان با چای، نان های محلی، آش رشته و ... را بر سر مزار درگذشتگان می چینندو از افرادی که برای قرائت فاتحه بر سر مزار حضور پیدا می کنند، پذیرایی می شود.

مردم این منطقه بر این باورند که در این ۳ شبانه روز که با میلاد با سعادت امام عصر حضرت مهدی (عج) مصادف می شود، مردگان آزاد هستند و زندگان با گرامیداشت یاد آن ها نه تنها با این عمل خیر، برات آزادی درگذشتگانشان را از آتش جهنم از خداوند طلب می کنند بلکه آزادی خود از آتش جهنم و آمرزش را نیز از ، حضرت مهدی موعود(عج) خواستار می شوند.

اسلام بر زیارت اهل قبور در مناسبت های زیادی به خصوص در شب و روز جمعه تاکید کرده است و شاهد هستیم که بیشتر مردم در موقعیت های مختلف برای خیرات و خواندن فاتحه به مزار درگذشتگان می روند اما این که چرا در ماه شعبان و در مدت ۳ روز چراغ برات موکد است، شاید به دلیل این است که میلاد امام عصر(عج) فرصتی پیش می آورد که مردم برای خود و اموات از آن امام همام طلب بخشش و آمرزش کنند.

در تشریح معنی رسم چراغ برات نیز گفته اند که در این جا چراغ به معنی «روشنایی» و «نشان دادن راه» است که انسان به چاله های دنیا که همان گناهان است سقوط نکند و «برات» هم در واژه یعنی برای اموات و درگذشتگان طلب رهایی و آزادی از دوزخ و خلاصی از بار گناهان را با صدقات و خیرات مردم از خداوند آرزو می کنند.

هر چند زیارت اهل قبور پسندیده و سفارش شده است ممکن است هر عمل صالحی دچار آسیب هایی هم بشود. البته مزار درگذشتگان مکانی است که انسان باید به یاد مرگ و قیامت باشد و عبرت بگیرد و پرداختن به امور مادی با مسائل دینی و مذهبی ما منافات دارد که این موارد باید مورد توجه قرار گیرد.

گر چه این آیین و سنت نیک و پسندیده است اما در بعضی از موارد افرادی به علت ناآگاهی این امر خیر و سنت حسنه را تبدیل به آسیب می کنند چراکه قبرستان جای تفکر و اندیشیدن به عاقبت زندگی دنیایی و در نهایت به قیامت و طلب آمرزش برای اموات است که مومنین باید هوشیار باشند این آیین ها و سنت های پسندیده را با کارهای نا ثواب خود دچار آسیب نکنند و به گونه ای عمل کنند که با تعالیم اسلامی هم خوانی داشته باشد.

بهتر است مردم در خصوص خیرات برای اموات مخارج زیادی را متحمل نشویم بلکه خیرات برای باقیات‌الصالحات به سمت صدقه جاری برود تا سالیان متوالی این سنت حسنه ادامه پیدا کند که امروز هم کمک به هموطنان سیل زده مهمترین باقیات‌الصالحات است وبهتر آن است که این هزینه به این مهم اختصاص یابد .