گفت‌وگوی با پانا مدیرکل دفتر آموزش متوسطه اول
مسگرزاده: بسترهای خردجمعی معلمان و تدریس مشارکتی را فراهم می‌کنیم تا معلمان از تجارب یکدیگر استفاده کنند
تهران (پانا) - مرضیه مسگرزاده که به تازگی به سمت مدیرکل دفتر آموزش متوسطه اول منصوب شده است،در همان روزهای اول آغاز به کار در سمت جدید، به همراه ناصر جعفری، معاون برنامه‌ریزی و توسعه دفتر آموزش متوسطه اول، در خبرگزاری پانا حضور یافت تا برنامه‌ها و اولویت‌هایش در این دفتر را تشریح کند.
حسین الهامی‌نژاد: محور گفت‌وگوی پانا با این دو، طرح‌ها و برنامههای دفتر آموزش متوسطه اول برای اجرای سیاست‌های اصلی وزارت آموزش و پرورش در این دوره آموزشی است. دوره‌اى که آموزش ابتدایی را به آموزش متوسطه دوم و در ادامه آموزش عالی پیوند مى‌دهد و گروه کثیرى را براى ورود به جامعه و بازار کار مهیا مى‌کند. این حلقه اتصال، وزارت آموزش و پرورش در دولت دوازدهم و معاونت آموزش متوسطه را مجاب کرده است که در این دوره به مسائلی چون آشنا کردن دانش‌آموزان با رشته‌های تحصیلی برای انتخاب حرفه و شغل و آداب و زندگی اجتماعی بپردازد تا در پایان این دوره دانش‌آموزان با شناخت نسبی از ارزش‌هاى اجتماعی، اقتصادى و معنوى پا به دوره دوم متوسطه بگذارند. در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید:
چند دانش‌آموز در دوره اول متوسطه داریم؟
مسگرزاده: ما در دوره متوسطه اول ۲۴هزار و ۷۱۲ مدرسه فعال و دایر داریم که ۱۲۸هزار و ۶۱۴ کلاس درس را پوشش می‌دهد و حدود ۳میلیون و ۱۹۲هزار دانش آموز در این کلاس‌ها درس می‌خوانند.
یکی از برنامههای مهمی که دفتر آموزش متوسطه اجرا می‌کند، برنامه تعالی مدیریت مدرسه است. کمی درباره این طرح و اهداف آن توضیح دهید.
مسگرزاده: اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در مدارس، نیازمند آن است که تمام وظایف مدرسه را به صورت یک منظومه در نظر بگیریم. منظومه‌ای که هویت یکپارچه دانش‌آموزان را هدف قرار می‌دهد و از جزء‌نگری به دور است. دانش‌آموز به همان میزان که به رشد علمی احتیاج دارد به رشد فرهنگی و تربیتی، سلامت جسمانی و ارتقای مهارت‌ها و پرورش روحیه کارآفرینی احتیاج دارد. دانش‌آموز ما همان‌طور که از لحاظ علمی پیشرفت می‌کند، باید یک فرد مبادی آداب و مطرح در محیط خانواده و اجتماع باشد و مدرسه بهترین محل برای پرورش همه این ابعاد است.
من از برنامه تعالی مدیریت مدرسه به عنوان یک منظومه یاد می‌کنم چون دارای ابعاد و زوایای مختلف است و مدرسه را در همه ابعاد تربیت دانش‌آموز و در شش ساحتی که در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تعیین شده است، مورد توجه قرار می‌دهد.
برنامه تعالی مدیریت مدرسه یک بستر مناسب برای اعمال مدیریت و رهبری خوب و تعالی‌بخش در مدرسه ایجاد می‌کند و اخلاق‌مداری و توجه به مسئولیت‌های اجتماعی را در مدرسه نهادینه می‌کند.
این برنامه شامل چه محورهایی می‌شود؟
مسگرزاده: در برنامه تعالی مدیریت مدرسه ۱۲ محور تعریف شده است که در ذیل این محورها، ۴۸ معیار و ۲۷۱ زیر معیار تعریف شده است.
این ۱۱ محور عبارت است از مدیریت و رهبری مدرسه، برنامه‌ریزی در مدرسه، مشارکت‌های دانش‌آموزان در مدیریت مدرسه (اعم از تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی و اجرا و نظارت بر عملکرد مدرسه)، توسعه مشارکت اولیا و نهادهای اجتماعی (و سهیم شدن در برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی عملکرد مدرسه و توسعه نظارت و مشارکت کارکنان)، توانمندسازی کارکنان، استقرار نظام یاددهی و یادگیری، ارتقای سلامت و تربیت بدنی، پیشگیری و ایمنی، توسعه فعالیت‌های پرورشی و فرهنگی، مدیریت امور اجرایی و اداری و محور آخر مربوط به نتایج است که باید میزان رضایت والدین و کارکنان را بسنجد. در برنامه تعالی مدیریت مدرسه، تیم برنامه‌ریزی در مدرسه ضمن تعیین وضع موجود در ۲۷۱ زیرمعیار برنامه یک ساله تدوین می‌کنند و پس از دریافت تاییدیه از تیم ناظر و مشاور، برنامه تدوین شده را اجرا می‌کنند، همچنین هر دو ماه یک بار درباره برنامه تدوین شده خودارزیابی و مقایسه عملکرد انجام می‌دهند و در صورت وجود عقب افتادگی در کار، روند را اصلاح راهکارهای بهبود را تعیین می‌کنند. در پایان سال و پس از خودارزیابی، ارزیابان نیز به مدرسه اعزام می‌شوند و عملکرد مدرسه را ارزیابی می‌کنند. در این کار
بزرگ برنامه‌محوری، خودکنترلی و خودارزیابی و پاسخگویی به ارزیاب بیرونی از اهمیت بالایی برخوردار است.
دفتر متوسطه اول چه برنامههایی را در حوزه مدیریت مدرسه دنبال می‌کند؟
مسگرزاده: در حوزه مدیریت مدارس، به غیر از اجرای برنامه تعالی مدیریت مدرسه که درباره آن صحبت کردم هدایت و کنترل اجرای دستورالعمل انتخاب و انتصاب مدیران مدارس با توجه به اصل شایسته‌سالاری، اجرای همایش ملی ایده نو، "تجربه اثربخش" برای مستندسازی تجربیات موفق مدیران مدارس نیز از جمله برنامههای دفتر متوسطه اول در این حوزه است.
برنامههای شما در حوزه توانمندسازی معلمان چیست؟
مسگرزاده: توانمندسازی معلمان از مهم‌ترین راهبردهای مورد توجه در دفتر متوسطه اول است. توسعه فرهنگ درس‌پژوهی یکی از برنامههای دفتر متوسطه اول است که بسترهای خردجمعی معلمان و تدریس مشارکتی را فراهم می‌کند تا معلمان از تجارب و دانش یکدیگر استفاده کنند و با طراحی آموزشی و اجرای آموزش مؤثر ارتقای کیفیت آموزش و یادگیری را هدف قرار دهند.
اجرای طرح راهنمایی و نظارت بالینی بر عملکرد حرفه‌ای معلمان، برگزاری جشنواره نوآوری در فرآیند آموزش و یادگیری ویژه دبیران دوره اول متوسطه، اجرای پروژه خودارزیابی معلمان، برگزاری نشست‌های تخصصی سرگروه‌های درسی در ۱۲ محور درسی و میان‌رشته‌ای در ۱۲ استان کشور، اجرای طرح جهاد علمی معلمان خیر، برگزاری مسابقات آزمایشگاهی دبیران علوم تجربی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی ویژه معلمان در زمینه کیفیت‌بخشی به آموزش از دیگر برنامههای دفتر متوسطه اول در حوزه توانمندسازی معلمان است.
دفتر متوسطه اول چه اقداماتی در حوزه توانمندسازی دانش‌آموزان انجام داده است؟
مسگرزاده: کیفیت‌بخشی به مدارس شبانه‌روزی و آموزش ویژه مدیران و سرپرستان این‌گونه مدارس، اجرای طرح خوداتکایی و نیز اجرای طرح تربیت معلم چند مهارتی از جمله مواردی است که در حوزه توانمندسازی دانش‌آموزان امسال از طریق دفتر متوسطه اول به اجرا در آمده است.
در کنار این‌ها، طرح جشنواره نوجوان خوارزمی، طرح آموزش مهارت‌های کارآفرینی دانش‌آموزان و معلمان متوسطه اول و طرح ایران مهارت، برای توانمندسازی دانش‌آموزان متوسطه اول اجرا می‌شود.
مهارت‌آموزی کلید واژه سخنان این روزهای وزیر آموزش و پرورش است. دفترآموزش متوسطه اول چه برنامههایی برای اجرای این سیاست مهم در مدارس دارد؟
مسگرزاده: اولین و مهم‌ترین طرحی که از سال گذشته اجرا شده است، طرح ایران مهارت است. طرح ایران مهارت از سال گذشته با حمایت‌های وزیر محترم شکل گرفته که با همکاری سازمان آموزش‌های فنی حرفه‌ای کشور و با هدف مهارت‌آموزی کار خود را آغاز کرده است.
این طرح سال گذشته به صورت آزمایشی در هشت استان کشور اجرا شد و فرایند اجرا و نتایج آن بررسی شد و ضمن بازنگری و اصلاح دستورالعمل مربوطه در سال جاری، در تمامی استان‌های کشور اجرا می‌شود. در سال گذشته ۱۰ درصد مدارس هشت استان، مجری این طرح بودند.
اما امسال، استان‌های مجری سال قبل ۲۰درصد مدارس خود را تحت پوشش این طرح قرار دادند. سایر استان‌ها که برای اولین بار طرح ایران مهارت را اجرا می‌کنند، با ۱۰ درصد مدارس خود وارد فرآیند اجرایی این طرح شده‌اند.این طرح به عنوان یکی از راهبردهای اجرایی دفتر آموزش متوسطه اول دنبال می‌شود و هدف آن مهارت‌آموزی و ایجاد روحیه و فرهنگ کار و کارآفرینی در دانش‌آموزان است.
دومین طرح مهمی که در راستای مهارت‌آموزی انجام می‌شود، جشنواره نوجوان خوارزمی است. رویکرد اصلی این جشنواره کارآفرینی است. محورهای جشنواره نوجوان خوارزمی همگی مرتبط با برنامههای درسی دانش‌آموزان است به گونه‌ای که آموزش نظری را به آموزش عملی پیوند می‌زند. این جشنواره در شش محور پژوهش، ادبیات فارسی، فعالیت‌های آزمایشگاهی، زبان خارجی، دست‌سازه، بازارچه‌های کسب و کار برگزار می‌شود و بستر مناسبی برای شناسایی استعدادها و توانمندی‌های آموزش و پرورش است.
مهارت‌آموزی چه جایگاهی در برنامههای دفتر آموزش متوسطه اول دارد؟
جعفری: در مهارت‌آموزی به دنبال این نیستیم که دانش‌آموزان به طور عمیق یک مهارت را یاد بگیرند. هدف ما آشنایی دانش‌آموزان با این مهارت‌هاست تا وقتی به دوره دوم متوسطه برسند با آگاهی بیشتر رشته موردنظر خود را انتخاب کنند.
درباره جزئیات طرح صحبت می‌کنید
جعفری: طرح ایران مهارت یکی از طرح‌های دفتر آموزش اول متوسطه در راستای توسعه و تقویت فرهنگ کار، مهارت‌آموزی و شناسایی استعدادهای مهارتی است. در این طرح حدود ۲۴۰ مهارت پیش روی دانش‌آموزان گذاشته می‌شود تا دانش آموزان با برنامه‌ریزی که مدرسه انجام می‌دهد یک یا چند مهارت را انتخاب کنند و در طول دوره اول متوسطه به میزان ۶۰ ساعت آموزش می‌بینند.
مربیانی که برای آموزش دانش‌آموزان در نظر گرفته می‌شود از معلمان درس کار و فناوری و هنرآموزان هنرستان‌های آموزش و پرورش هستند. در مناطقی که معلم کافی وجود نداشته باشد از مربیان آموزشگاه‌های آزاد که زیر نظر سازمان فنی‌وحرفه‌ای کشور هستند، استفاده می‌شود.
منابع مالی اجرای این طرح از کجا تامین می‌شود؟
جعفری: طرح ایران مهارت در قالب فعالیت‌های فوق برنامه اجرا می‌شود. این طرح اختیاری است و دانش‌آموزان با علاقه خود یک یا چند مهارت از این ۲۴۰ مهارت را انتخاب می‌کنند و با برنامه‌ریزی مدرسه، در ساعت فوق‌برنامه، این مهارت‌ها آموزش داده می‌شود.
هزینه دوره‌های آموزشی مهارتی از طریق خانواده‌ها تامین می‌شود. امسال جهت‌گیری فعالیت‌های فوق‌برنامه‌ها به سمت و سوی مهارت‌آموزی سوق داده شده است. بدون شک برای اجرای این طرح در مناطق کم‌تر برخوردار مشکلاتی خواهیم داشت لذا برای این مناطق در بودجه سال آینده اعتباراتی پیش‌بینی شده است. برای امسال و در مدارس شبانه‌روزی که عمده دانش‌آموزان ان از مناطق روستایی هستند، سازوکاری پیش‌بینی شده است که دانش‌آموزان رایگان آموزش ببینند.
اجرای طرح ایران مهارت چه نقشی در هدایت تحصیلی دانش‌آموزان دوره اول متوسطه دارد؟
جعفری: دوره متوسطه اول حلقه واسط بین دو دوره ابتدایی و دوره دوم متوسطه است. یکی از هدف‌های طرح ایران مهارت این است که دانش‌آموزان با فرهنگ کار آشنا شوند. با اجرای این طرح و طرح‌های مشابه به دنبال این هستیم که این تلقی در دانش‌آموزان که ما فقط سه رشته تحصیلی داریم و بعد از فارغ‌التحصیلی باید فقط به دنبال یک میز برای کار بگردند، از بین برود و این نگاه غلط تغییر کند.
مشکلات سخت‌افزاری و کمبود امکانات در مدارس تاثیری در اجرای این طرح ندارد؟
جعفری: یکی از ویژگی‌های خوب این طرح این است که با توجه به مهارت‌های تعریف شده خیلی نیاز به تجهیزات و امکانات کارگاهی ندارد. تجهیزات مورد نظر نیز یا در مدرسه وجود دارد و یا از طریق آموزشگاه‌های آزاد مجری تامین می‌شود. دانش‌آموزان در این طرح حتما باید مهارت‌ها را در داخل مدرسه آموزش ببینند بنابراین اگر تجهیزات در داخل مدرسه وجود نداشت، آموزشگاه آزادی که طرف قرارداد برای اجرای این طرح است، این تجهیزات را به مدرسه می‌آورد. این تجهیزات نیز هزینه‌بردار و غیر قابل حمل نیستند.
مهارت‌های فرهنگی هنری چه جایگاهی در طرح ایران مهارت دارد؟
جعفری: طرح ایران مهارت شامل ۲۴۰ مهارت می‌شود که این مهارت‌ها به ۱۶ گروه تقسیم می‌شود و به طور مثال یکی از گروه‌ها آی‌تی است و گروه دیگر مربوط به پوشاک و صنایع دستی و... است.
این ۱۶ گروه مهارتی عمدتا مهارت‌های فنی است و برای مهارت‌های هنری امسال در تلاش هستیم که تفاهم‌نامه‌ای با وزارت فرهنگ و ارشاد مبادله کنیم و ان‌شاءلله از سال آینده به مجموعه این مهارت‌ها، مهارت‌های هنری نیز اضافه می‌شود. یک سری از مهارت‌ها نیز مانند دریانوردی بومی هستند و در بعضی از استان‌های خاص آموزش داده می‌شود.
در مجموع این طرح تک بعدی نیست و سیال است. ما طرح را طوری برنامه‌ریزی نکرده‌ایم که فقط تعداد محدودی مهارت آموزش داده شود و هر استان می‌تواند مهارت‌های مدنظر خود را به شورای سیاست‌گذاری طرح ارائه دهد تا بعد از بررسی این شورا، مهارت جدید اجرا شود.
دفتر آموزش دوره اول متوسطه چه برنامههایی برای آموزش مهارت‌های زندگی و تزریق نشاط به مدارس دارد؟
جعفری: یکی از محورهای برنامه تعالی مدیریت مدرسه توسعه مشارکت دانش‌آموزان است. ما وقتی از مشارکت دانش‌آموزان صحبت می‌کنیم، مدرسه را محل زندگی دانش‌آموزان تلقی می‌کنیم و می‌خواهیم دانش آموزان کارهای مدرسه را بر عهده بگیرند و آن را اداره کنند. در این فرایند دانش‌آموزان بسیاری از مهارت‌های زندگی را یاد می‌گیرند.
وقتی از یک آموزش نظری خشک فاصله می‌گیرید و آن را به یک فعالیت عملی و کسب مهارت تبدیل می‌کنید باعث ایجاد نشاط در مدرسه می‌شود. این نشاط موقعی افزایش می‌یابد که دانش‌آموز به انتخاب و سلیقه خود آن مهارتی که دوست دارد انتخاب می‌کند و آن را با اشتیاق انجام می‌دهد. همین مساله یکی از راه‌های ایجاد نشاط در مدرسه است.
پوشش تحصیلی دوره اول آموزش متوسطه چه قدر است؟ چه قدر جا مانده از تحصیل داریم؟
جعفری: در دوره اول متوسطه نزدیک به ۹۳.۵ درصد دانش‌آموزان لازم التعلیم این دوره تحت پوشش تحصیلی هستند. اگر به این آمار دانش‌آموزانی که از نظر سنی دوره اول متوسطه باشند اما به علت مردودی در دوره ابتدایی تحصیل می‌کنند را اضافه کنیم آمار به حدود ۹۷درصد می‌رسد. این ۳درصد بنا به دلایل خانوادگی، فردی، فرهنگی و اقتصادی و... امکان تحصیل ندارند.
ارسال دیدگاه