هشدار دبیر کارگروه ملی زلزله درباره نشست زمین در مسکن مهر شمال شهر اصفهان

علی بیت‌اللهی در گفت‌وگو با پانا با هشدار نسبت به آثار زیان‌بار فرونشست زمین در شمال شهر اصفهان اظهار کرد: فرونشست زمین در دشت‌های برخوار و مهیار اصفهان، امری اثبات شده است و حاشیه دشت مهیار در مرز بین کوه و دشت نمونه شکاف‌های ممتد کلاسیک و آموزشی تیپیک را نشان می‌دهد.

وی افزود: در محدوده میانی دشت مهیار و در نهشته‌های آبرفتی به‌دلیل مصرف بی‌رحمانه آب‌های زیرزمینی که موجب افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی شده است، فرونشست مستمر در حال تکوین است و در مرز بین کوه و دشت به‌دلیل عدم وجود پتانسیل تحکیم و فرونشست در سازندهای حاشیه دشت، تنش برشی ایجاد و در نهایت با گسیختگی خاک و تشکیل شکاف‌های ممتد محاطی دشت، اثر تخریبی فرونشست در سطح زمین نمود پیدا می‌کند.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: در شمال شرقی اصفهان و در فاصله تقریبی ۲۲ کیلومتری از مرکز شهر و در امتداد بلوار زینبیه که به اراضی اطراف مسکن مهر طلاب حبیب آباد اصفهان ( پس از گذر از علی‌آباد ملا علی) منتهی می‌شود، آثار فرونشست در بخشی از دشت پهناور برخوار که روزگاری با آبخوان‌های غنی خود شناخته می‌شد، با بروز شکاف‌های ناشی از فرسایش تونلی خود را نمایان ساخته است. البته مکانیسم ایجاد شکاف‌های این منطقه از دشت برخوار با مکانیسم پیدایش شکاف‌های حاشیه دشتی دشت مهیار متفاوت است.

پتانسیل بالای فرونشست زمین در اراضی اطراف فرودگاه اصفهان

به گفته وی، در شمال و شمال شرق اصفهان و در اراضی اطراف فرودگاه مهم و بین‌المللی شهر گردشگری با جاذبه‌های متنوع توریستی اصفهان، رسوبات سطحی و نیز نهشته‌های سطوح فوقانی تراز آب زیرزمینی(که اکنون بمراتب افت پیدا کرده است)، ریز دانه با پتانسیل بالای فرونشست وجود دارد.

بیت‌اللهی تصریح کرد: این نهشته‌ها در سطح به‌دلیل وجود املاح خاص، از نوع خاک‌های بدرفتار و واگرا بوده و با از دست دادن آب و رطوبت، با توجه به ظرفیت واگرائی خود، دچار شکاف و سپس در معرض فرسایش تونلی قرار گرفته‌ است و در زیر سطح زمین، تونل‌های ممتد با قطر زیاد را به‌وجود می‌آورد. این تونل‌ها در درون خاک‌های با چسبندگی ضعیف و واگرا، فاقد استحکام لازم بوده و بتدریج با ریزش از سقف به سطح زمین نزدیک شده و در نهایت به‌طور ناگهانی فروریزش‌های ممتدی و خسارت باری را موجب می‌شوند.

وی با بیان اینکه فرونشست زمین در مراکز جمعیتی مانند مسکن مهر، در پای دکل‌های فشار قوی برق بسیار هشدار دهنده است، گفت: نمونه‌ای از چنین رخدادی که تنها آثار اولیه شکاف‌ خاک‌های واگرا را نشان می‌دهد در اطراف مسکن مهر طلاب حبیب آباد اصفهان وجود دارد که تصاویر آن موجود است و با پیشروی اثر فرونشست در منطقه، فروریزش‌های خطی متعددی را باید انتظار داشت.

این مدرس دانشگاه با تأکید بر اینکه مقابله با آثار فرونشست زمین و نحوه جلوگیری و پیشروی شکاف‌های فرونشستی امکان‌پذیر است، گفت: حسب مورد می‌توان با اتخاذ شیوه‌های مهندسی از پیشروی شکاف‌ها جلوگیری کرد اما نکته مهم مقابله با فرونشست زمین است.

وزارت نیرو با چاه‌های غیرمجاز مقابله کند

بیت‌اللهی تصریح کرد: باید وزارت نیرو با چاه‌های غیر مجاز مقابله جدی کند، زمان ناچیزی به اتمام آب‌های آبخوان‌های پهناور اصفهان مانده است و جای سستی و حرکت‌های کند و لاک پشتی نیست، باید وزارت نیرو و شرکت‌های تابعه مسئول آن، با بهره‌برداری‌های غیرمجاز از چاه‌های مجاز نیز مبارزه جدی کند.

وی با اشاره به ضرورت بازنگری در پروانه بهره‌برداری چاه‌های مجوزدار گفت: ضرورت دارد برای اجرای نکاتی که گفته شد، حتما نصب کنتورهای هوشمند آب در سر چاه‌ها را به‌طور جدی دنبال شود چرا که هرگونه هزینه در این راه، سرمایه‌گذاری غنی برای آینده کشور است.

نقش مستقیم وزارت جهاد کشاورزی در تشدید فرونشست زمین

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با توصیه به مسئولان وزارت جهاد کشاورزی در زمینه مقابله با فرونشست زمین گفت: وزارت جهاد کشاورزی نقش مستقیمی در تشدید فرونشست زمین دارد و باید به مسئولیت‌های جدی خود عمل کند. وزارت جهاد کشاورزی باید شیوه‌های نوین آبیاری کشاورزی را به‌ویژه در زون‌های با خطر بسیار بالا و بالای فرونشست زمین ترویج و اجرا کند. روش‌های قدیمی غرقابی درصد بسیار بالایی از آب را به‌صورت تبخیر هدر می‌دهد و موجب استحصال بیشتر و بیشتر آب‌های زیرزمینی می‌شود.

بیت‌اللهی تصریح کرد: وزارت جهاد کشاورزی باید کاشت هرگونه کشت و زرع و باغات پرمصرف آب را در مناطق با نرخ بالای فرونشست زمین ممنوع کند. وزارت جهاد کشاورزی باید عملیات آبخیزداری و تغذیه سفره‌های آب‌های زیرزمینی را در رأس کاری خود قرار دهد.