سونامی سلفی نشان ازاختلال اجتماعی دارد

امروزه یکی از همین فرایندهای استفاده ازفناوری، گرفتن عکس از خود و همان گرفتن عکس سلفی با تلفن همراه اســت. گرفتن عکس سلفی طی سالهای اخیر در جامعه به شکل ویروس فرهنگی گسترش یافته تا جایی که این اتفاق موجب بروز رفتارهای ناخوشایندی شده اســت. به طور کلی یکی از دســتاوردهای فضای مجازی و شبکه های اجتماعی عکس گرفتن از خود است که با ظهور شبکه های اجتماعی مانند فیسبوک، اینستاگرام یا تلگرام رونق چشــمگیری در جامعه یافت. جوانان ما که در هیچ عرصه‌ای امکان دیده شدن نمی‌دیدند، در این فضاها اقدام به ارائه محصولات فکری و تصویری خود کردند. عکسهای سلفی از نگاه ابزار شناسی برای چندموقع و چندین موارد استفاده می‌شود.

سلفی‌های پرحاشیه

عکس گرفتن از خود و مناظر طبیعی، تصویربرداری از خود و مناظر باستانی و صحنه های نادر و ممتاز در این گونه موارد است که فرد خود در صحنه ایستاده و عکس می‌گیرد، اما افراط در این اقدام باعث شده تا عکسهای سلفی به قیمت از دست دادن جان برخی از افراد چه در ایران و چه در کشورهای دیگر شود. علاوه بر این آسیب‌های گسترش و همه‌گیر شدن عکس سلفی باعث اختلال اجتماعی نیز شده است، چرا که در برخی از موارد دیده میشود که فرد عکسی از خود و صندوق پست گرفته و با این عنوان من و صندوق پست یهویی در شبکه های اجتماعی منتشر می‌کنند.

امروزه پدیده سلفی گرفتن به تمام اقشــار جامعه و تمام رده‌های ســنی آن رایج شده اســت، به گونه‌ای که در حال حاضر سلفی گرفتن به پای ثابت تمام مراسم تبدیل شده است و حتی در برخی از موارد افراد اقدام به هزینه‌های گزاف برای رفتن به مســافرت یا رستوران‌هایی می‌کنند که تنها در آن اماکن اقدام به سلفی گرفتن کنند که این خود نشان از آثار منفی سلفی گرفتن در جامعه دارد.

افزایش خودنمایی در جامعه

این گونه افراط‌گری‌ها هرچند به عنوان نمایش خود و خودنمایی مورد قبول نخبگان روانشــناس قرار گیرد، اما از نظر اجتماعی حرکتی نادرســت و بلکه زیاده‌روی در بخشی از رفتارهای اجتماعی است که در کشور ما درحال حاضر به عنوان شیوع‌شناسی عکس سلفی باید مورد مطالعه و بررسی قرار بگیرد.

به عنوان مثال برخی از افراد به هنگام تشییع جنازه اقدام به گرفتن عکس سلفی می‌کنند که این مهم نه تنها مفهوم ادبیاتی و زیباشناسی نداشته و هیچ مورد استفاده‌ای نیز ندارد، بلکه نوعی نیشخند به فرایندهای اجتماعی است. این گونه حرکات اکنون در بین نوجوانان و حتی کودکان همه‌گیر شده است، باید آموزش‌های لازم به فرزندان داده شود که گرفتن عکس سلفی به خودی خود امری مذموم و ناپسند نیست، اما چنانچه به صورت افراط در بیاید عــوارض رفتاری آن در جامعه غیر قابل جبران خواهد بود، چرا که همه‌گیر شــدن عکس سلفی باعث می‌شــود که گاهی برخی از افراد تصاویری از بعضی از اشخاص یا اماکنی بگیرند که آن‌ها رضایت نداشته باشند که تصویرشان در فضای مجازی منتشر شود. هر چند این مهم از نظر اخلاقی نیز حرکت درستی نیست.

حال که سونامی سلفی و انتشار آن در فضای مجازی جامعه ما را احاطه کرده است. فرهنگسازی و آموزش؛ در این زمینه توسط رسانهها، مربیان و به خصوص صدا و سیما به نوجوانان و جوانان آموخته شود که این حرکت هنر عکاسی نیست، بلکه هنر ایجاد زحمت در جامعه و نوعی زشتیزدایی ازبرخی از رفتارهای نادرست اجتماعی است.

سلفی گرفتن فرصتی برای دیده شدن

گاهی در فضای مجازی با تصاویری روبهرو میشویم کــه اخلاق جامعه را به تمســخر گرفتــه و باعث بروز بدآموزی‌هایی برای جوانان می‌شــود، افرادی که عکس سلفی را ترویج داده و در گرفتن آن افراط می‌کنند، از نظر رفتارشناســی در گروه افرادی قرار می‌گیرند که فرصت دیده شــدن نداشــتند و این گونه حرکات را برای دیده شدن خود در فضای مجازی غنیمت می‌شمارند، همین که تصاویر آنها چند لایک بگیرد، گویی امتیازی به آنها تعلق گرفته اســت.

فرزندان ما نباید به این لایک ها دل خوش باشــند، چرا که اخلاق شــکنی و زشتی زدایی از بعضی فرایندهای غیراخلاقی اگر صدها هزار لایک هم بگیرد، باز یک رفتار ضد اجتماعی و برخلاف ادب و فرهنگ اخلاق ایرانی و اسلامی ما است. گرفتن عکس سلفی از خود در نقاط مختلف به تنهایی ممکن است، عیبی نداشته باشد،اما کمتر دیده میشود فردی در کنار آثار باستانی یا اماکن طبیعی یا دیگر مراکز دیدنی کشور عکاسی کرده و آن را در معرض دید و قضاوت دیگران قرار دهد. در بیشتر مواردسلفی گرفتن در صحنه های تصادف و حتی به هنگام مرگ برخی از افراد بسیار به چشم میخورد. این گونه تصاویرگویی دهن کجی به بسیاری از مسائلی است که به عواطف و انســانیت ایرانی ما بســتگی دارد.

بنابراین بهتر است،جوانان به جای این حرکات، هنر و نبوغ عکسبرداری وذوق هنری خود را در مواردی مورد استفاده قرار دهند کهنه کسی را مورد آزار قرار دهند و نه یک هنجار اجتماعی را مورد بی توجهی قرار دهند. گسترش فضاهای مجازی وشبکه های اجتماعی نباید ما را از شرایط اخلاقی زندگی دور کند، چرا که هر چقدر از ضوابط و معیارهای اخلاقی دور شویم، اولین زیان و حادثه آن متوجه خود و خانواده ما خواهد شــد و در نهایت باعث ایجاد اختلال رفتاری در جامعه نیز میشــود.

به طور کلی باید در نظر داشــت که تب بالای سلفی گرفتن تنها مختص کشور ما نیست،بلکه به وفور در کشــورهای دیگر نیز به چشم می خورد.بنابراین میتوان این ادعا را داشــت کــه امروزه جامعه جهانی با این معضل دســت و پنجــه نرم میکنند. هیچیک از ســازمانهای فرهنگی و آموزشی به فکر اصلاح و پیشگیری از این رفتار اجتماعی نیستند. کمبود توجه،نیاز به دیده شــدن و کمبودهای عاطفی باعث میشوند،فرزندان ما چه در داخل و چه در خارج کشور اقدام به این رفتارهای ناشایســت کرده و در پی آن در برخی از مواقع جان خود را نیز از دســت داده اند.

اگر به دنبال اصلاح در رفتار و رویکردهای یک جامعه هستیم، به جای تخریب وانتقادات تند، ریشه های یک نادرستی و انحراف رفتاری را واکاوی کنیم. در تحلیل و بررسی ریشه های تمایل مردم به سلفی گرفتن در حوادث، بلایا، مراسم ختم، عزاداری و ...نمیتوان رفتار و رویکرد مسئولان را از نظر دور داشت.

منبع:‌آرمان

* جامعه‌شناس و رفتارشناس