مصطفی رحماندوست: یک جلد کتاب در سال سهم هر کودک ایرانی از عرصه نشر است

نامش مصطفی رحماندوست، شاعر، قصه‌نویس و مترجم کتاب‌های کودکان و نوجوانان نامی آشنا برای همه کودکان دیروز و امروز ایران‌زمین است. وی که به شاعر شعر «صددانه یاقوت» مشهور است با اشعار و داستان‌های خود و با کتاب‌های درسی وارد زندگی فرزندان این سرزمین شد و در تمام عمر پرتلاشش در عرصه ادبیات کودک و نوجوان پیوندی همیشگی با دستگاه تعلیم و تربیت کشور داشته است.

او همکاری خود با آموزش و پرورش را به عنوان مدیر مرکز نشریات کانون پرورش فکری کودکان نوجوانان آغاز کرد و تا امروز در سمت مدیربرنامه‌ کودک‌ سیما، سردبیر نشریه‌ پویه‌، مدیر مسئول نشریات رشد، مدیر کل دفتر مجامع و فعالیت های فرهنگی، سردبیر رشد دانش‌آموز، سردبیرسروش‌ کودکان و داور جشنواره بین المللی فیلم های کودکان و نوجوانان (اصفهان) به کودکان و نوجوانان خدمت کرده است. از او تاکنون بیش از ۱۱۶ اثر به صورت مجموعه‌های شعر و داستان برای کودکان و نوجوانان منتشر شده است.

رحماندوست در حاشیه مراسم تجلیل از کتاب داستان «سه کاهن» نوشته مجید قیصری در گفت‌وگو با پانا به اظهارنظر درباره جایگاه فعلی ادبیات کودک و نوجوان در ایران و نقش آموزش و پرورش در ترویج کتاب و کتابخوانی در میان دانش‌آموزان پرداخت.

ادبیات کودک و نوجوان پیش از انقلاب بسیار کمرنگ بود

این شاعر کودکان با اشاره به پیشینه ادبیات کودک و نوجوان در ایران اظهار کرد: پیش از انقلاب اسلامی ادبیات کودک و نوجوان بسیار کمرنگ بوده، فعالیت‌های محدودی در این عرصه در کشور جریان داشت. چند مجله مخصوص کودکان منتشر می‌شد و معدودی ناشر در زمینه نشر کتاب‌های مخصوص کودکان فعال بودند. در میان نویسندگان هم چند نویسنده انگشت‌شمار بودند که اختصاصی برای کودکان می‌نوشتند.

وی ادامه داد: بعد از انقلاب، توجه به ادبیات کودک و نوجوان بیشتر شد. مجله‌های بیشتری برای آنها منتشر شد و امروز حدود ۳۵ نشریه برای کودکان منتشر می‌شود که البته تیراژ آنها در مقایسه با جمعیت کودک و نوجوان باسواد کشور بازهم عدد قابل توجهی نیست. بعد از انقلاب نویسندگان بسیاری به کار برای کودکان پرداختند. شرکت در فستیوال‌ها و نمایش‌گاه‌های بین‌المللی هم قابل توجه شد.

رقم بالایی از تیراژ نشر کتاب کودک به کتاب‌های کمک‌آموزشی اختصاص دارد

رحماندوست به پیشرفت انتشارات به عنوان یکی از مظاهر رشد حوزه ادبیات کودک و نوجوان پرداخت و گفت: حدود ۱۰ هزار عنوان کتاب در سال برای بچه‌ها منتشر می‌شود که در قیاس با قبل از انقلاب رقم بسیار خوبی است؛ البته متاسفانه رقم بالایی از این عناوین به کتاب‌های کمک‌آموزشی اختصاص دارد.

وی درباره افزایش تعداد نویسندگان ادبیات کودک نیز گفت: امروز حدود ۳۰۰ نویسنده هستند که اختصاصا در حوزه ادبیات کودک کار می‌کنند و به نظر من این اتفاق خیلی خوبی برای ادبیات کودکان و نوجوانان محسوب می‌شود. علاوه بر آن انجمن هایی مثل انجمن شعر کودک، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و خانه شعر کمک می‌کنند تا گروه‌های نویسندگان حوزه کودک کنار هم بنشینند و به تبادل نظر و همفکری بپردازند.

رحماندوست ادامه داد: تصویرگری کتاب‌های کودک و نوجوان نیز پیشرفت چشمگیری در این سال‌ها داشته و امروز کتاب‌های کودک ما به زبان‌های دیگر ترجمه می‌شوند و در سال حدود ۲ - ۳ کتاب به زبانهای دیگر چاپ و منتشر می‌شوند.

شاعر «خوشا به حالت ای روستایی!» افزود: از این ۱۰ هزار عنوان حدود ۳۰ میلیون جلد کتاب سالانه برای کودکان و نوجوانان منتشر می‌شود که اگر این شمارگان را بر جمعیت کودکان ایران تقسیم کنیم تقریبا به هر کودک ۱ جلد کتاب می‌رسد.

امروز آموزش‌وپرورش خیلی راحت‌تر با نویسنده کودک‌ونوجوان ارتباط می‌گیرد

این نویسنده کودکان و نوجوانان که خود زمانی مدیرمسئولی مجلات رشد (مجلات آموزش و پرورش در زمینه‌های مختلف) را برعهده داشته است در ادامه به رابطه میان صاحبان آثار ادبی کودک و نوجوان با دستگاه تعلیم و تربیت کشور اشاره کرد و گفت: در سال‌های گذشته این رابطه محدودتر بود. شخصا خاطره‌ای در این مورد دارم که درباره یکی از کتاب‌هایم به نام «درسی برای گنجشک‌ها» است. معاون پرورشی وزیر آموزش و پرورش وقت به من گفت چنانچه کلمه خاصی را در دو جای کتاب استفاده کنم او هم قول می‌دهد ۶۰ هزار جلد از آن کتاب را برای مدارس خریداری کند. این کار انجام نشد؛ ولی مقصودم از طرح این خاطره این است که بگویم امروز آموزش و پرورش خیلی راحت‌تر با نویسنده کودک و نوجوان ارتباط برقرار می‌کند و کتاب‌ها را تایید می‌کند و مجموعه ای از آن را طی یک فهرست به نام فهرست رشد به خانواده‌ها و اولیای مدارس معرفی و توصیه می‌کند.

آموزش‌وپرورش یکی از نهادهای مورد وثوق خانواده‌ها در انتخاب کتاب است

وی ادامه داد: ضرورت دارد نهادهای مختلف لیست مورد تایید خود از کتاب‌های مخصوص کودک و نوجوان را ارائه کنند و در اختیار خانواده‌ها بگذارند و آموزش و پرورش یکی از نهادهای مورد وثوق خانواده‌ها در انتخاب کتاب برای فرزندانشان است.

رحماندوست درباره نقش فهرست مورد تایید آموزش و پرورش در ترویج فرهنگ مطالعه گفت: در وضعیت فعلی که مردم و خصوصا بچه‌ها کم کتاب می‌خوانند و وقت کمی را به مطالعه اختصاص می‌دهند وجود این فهرست می‌تواند راهنما و مشوق خانواده‌ها در ترغیب بچه‌هایشان باشد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: مهم است که آموزش و پرورش فهرستی از کتاب‌ها ارائه کند که حکم مرجع داشته باشد و مردم و خانواده‌ها بتوانند به آن اعتماد کنند.

گفت‌وگو: عاطفه بزرگ‌نیا