ضرورت نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی

در واقع سفرهای درون شهری با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی افزایش یافته و ترافیک با حجم بالا را به دنبال دارد. گرچه محدودسازی تردد خودروهای تک سرنشین صورت گرفته است، اما ناوگان حمل و نقل عمومی درون شهری و برون شهری به حدی کهنه و فرسوده است که متاسفانه گام‌های اساسی از طرف دولت در این راستا برداشته نشده تا این معضل هر چه زودتر برطرف شود. این در حالی است که ما با مشکل ارز هم مواجه هستیم. اگر سال گذشته با مبالغ کمی می‌توانستیم ناوگان حمل و نقل عمومی را نوسازی و تعرفه‌ها را تا حدودی متعارف کنیم؛ اینک این چالش عمیق‌تر و شدیدتر شده و شرایط را سخت‌تر کرده است. با وجود این، اگر برای حمل و نقل عمومی و ترافیک در شهر قدم اساسی برنداریم و نوسازی صورت نگیرد؛ مشکلاتمان در حوزه ترافیک دوچندان خواهد شد. آنچنان که افزایش خودرو در سطح شهر بار ترافیکی را زیاد می‌کند و همگی می‌دانیم که در ترافیک چقدر با اتلاف وقت مواجه هستیم و این مساله با افزایش خشونت و استرس شهروندان ارتباط نزدیکی دارد، چرا که آنها سر موعد به محل کار خود نمی‌رسند و انجام امورات شخصی‌شان به تاخیر می‌افتد.از این رو کاهش آستانه تحمل بسیاری از نزاع‌های خیابانی را شکل می‌دهد.

بنابراین خشونت در ترافیک مساله‌ای رو به رشد است که نمی‌توان آن را کتمان کرد. این در حالی است که باید با افزایش وسایل حمل و نقل عمومی حجم ترافیک را کاهش دهیم. وقتی خودروها در سطح شهر تردد داشته باشند، میزان هدررفت سوخت افزایش می‌یابد. بنابراین باید به این مهم هم توجه کنیم. از سوی دیگر، بسیاری از کشورها به سمتی حرکت کرده‌اند که ناوگان حمل و نقل عمومی‌شان کمتر سوخت فسیلی مصرف کند، چراکه کمک‌کننده به مساله آلودگی هوا در شهرهاست.

در بحث ترافیک درون شهری هم متاسفانه خیلی از اقدامات را در بحث شهرسازی انجام ندادیم. آنچنان که بسیاری از کشورها روی اصول شهرسازی کار کرده و مناسب‌سازی‌ها را انجام دادند، اما ما متاسفانه خیابان‌های شهر را به گونه‌ای نساختیم که حداقل ظرفیت ۵۰ سال آینده ترافیک را داشته باشد. این در حالی است که در داخل شهرهایمان برخی خیابان‌ها تعریض نشده‌اند و باید برای آن چاره‌اندیشی کرد، چرا که با افزایش وسایل حمل و نقل در شهرها به خیابا‌ن‌های عریض‌تر نیاز است.

افزایش استفاده از وسایل نقلیه شخصی

یکی دیگر از چالش‌های حمل ‌و نقل عمومی و مدیریت ترافیک فرهنگسازی است که یا کم انجام شده یا به صورت صحیح انجام نشده است. آنچنان که مردم ما بر خلاف بسیاری از کشورها روز به روز از وسایل نقلیه شخصی بیشتر استفاده می‌کنند و اگر این معضل برطرف نشود و به سمت حمل و نقل عمومی پیش نرویم؛ حجم ترافیک بیشتر خواهد شد و آلودگی هوا افزایش می‌یابد. این در حالی است که با کمک فرهنگسازی می‌توان مردم را تشویق کرد که از وسایل حمل و نقل عمومی اعم از اتوبوس، تاکسی و مترو استفاده کنند. وقتی چنین فرهنگی در میان شهروندان جا بیفتد، تبعات مثبتی را با خود به همراه دارد، اما زیرساخت‌ها آن گونه که باید و شاید مهیا نیست.

برای مثال متاسفانه در بحث مترو عقب‌تر از کشورهای دنیا هستیم. گرچه تهران تا حدودی نسبت به سایر کلانشهرها از وضعیت بهتری برخوردار است، اما تا جایی که بنده اطلاع دارم به جز مشهد و اصفهان که یک خط متروی آن راه افتاده، بقیه شهرها نیز این رویکرد را دیر شروع کرده‌اند. این در حالی است که ما در طول سال‌های مختلف شرایطی را پشت سر گذاشتیم که بخشی از آن با تحریم‌ها مرتبط شده است. از این رو نتوانستیم به میزان مناسب واگن‌های لازم را تامین کنیم. این در حالی است که ساخت مترو به عنوان یک وسیله حمل و نقل عمومی پر هزینه است، اما بهره‌برداری و استفاده از آن به دلیل آنکه جزو وسایل حمل و نقل سریع به حساب می‌آید، برای شهرهای مختلف ضروری است. آنچنان که باید برای کلانشهرهای بزرگ ناوگان بیشتری را وارد و خطوط مترو را بیشتر کنیم تا رفت و آمد مردم با سرعت بیشتری انجام شود و آنها مجبور نباشند که به سطح شهر بیایند و با طی زمان بسیار در تاکسی‌ها زمان خود را از دست بدهند. با این حال برای فراهم کردن زیرساخت‌ها هیچ چاره‌ای نداریم. البته مشکل کمبود واگن‌ها در تهران مختص ساعات خاصی است، اما باید تمهیدات اساسی اندیشیده شود که خطوط مترو را در سراسر پایتخت گسترش دهیم. قطعا چنین رویکردی مدیریت صحیح و موثری را می‌طلبد تا مردم عزیزمان بتوانند بیشتر از وسایل نقلیه پاک استفاده و با برنامه‌ریزی سر ساعت به کارشان برسند. به طبع استفاده از مترو ترافیک را هم کاهش خواهد داد.

توسعه حمل‌ونقل پایدار با سرمایه‌گذاری کلان

اگر بخواهیم سیستم حمل و نقل پایدار داشته باشیم باید در راستای استفاده از حمل و نقل عمومی حرکت کنیم. آنچنان که برخی کشورها توانسته‌اند حمل و نقل با وسایل نقلیه شخصی را محدودتر کنند. از سوی دیگر، این کشورها برای حمل و نقل پایدار درون شهری سرمایه‌گذاری بسیاری انجام داده‌اند؛ از جمله اینکه برای گسترس خطوط مترو و اتوبوس سرمایه‌گذاری انبوده داشتند. این در حالی است که به طرق مختلف وسایل حمل و نقل شخصی را هم محدود کردند، به گونه‌ای که محدودیت‌های قانونی از جمله کنترل ترافیک گذاشته شد. از سوی دیگر، قیمت سوخت را نیز گران کردند. برای مثال اگر در اتحادیه اروپا سوخت را ۱۰ سنت بخرند، ۲۰ سنت مالیات به آن تعلق می‌گیرد. در واقع کاری انجام دادند که از نظر اقتصادی تردد با وسایل نقلیه شخصی برای شهروندان توجیه اقتصادی نداشته باشد. درواقع با چنین کاری گرایش به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی در شهروندان ایجاد شد. ما هم چاره‌ای نداریم جز اینکه برای حجم زیاد جمعیت در بخش مترو سرمایه‌گذاری کلان انجام دهیم تا توسعه حمل و نقل پایدار رخ دهد. وگرنه با شرایطی که شهرهایمان دارند، اگر بخواهیم به همین روال پیش برویم؛ متاسفانه هر روز با چالش‌های بیشتری در بحث حمل و نقل درون شهری و مدیریت ترافیک رو به رو می‌شویم. بنابراین دوباره تاکید می‌کنم اگر دولت به سمتی نرود که ناوگان حمل و نقل را نوسازی کند و گسترش دهد، بنده آینده روشن و امیدوارکننده‌ای را متصور نیستم. این در حالی است که باید هر چه زودتر زیرساخت‌ها فراهم شود.

منبع: آرمان

* رئیس کمیسیون حمل و نقل اتاق ایران