استاد اقتصاد دانشگاه سنت ادواردز آمریکا مطرح کرد: یارانه ارزی کالایی حذف شود
تهران (پانا) - استاد اقتصاد دانشگاه سنت ادواردز آمریکا با اشاره به اینکه یارانه ارزی کالاها باید حذف شود، می‌گوید بهتر است خودمان را فریب ندهیم، دولت نمی‌تواند جلوی بازار سیاه کالاهای بهره‌ور از دلار ۴۲۰۰ تومانی را بگیرد. به منظور حل این مشکل باید به جای اختصاص ارز دولتی بازار واحد ارزی ایجاد شود و مصرف‌کننده نهایی با قیمت آزاد کالا را خریداری و بعد از خریداری با فرآیندهایی از یارانه ارز دولتی کالا استفاده و مابه‌التفاوت قیمت کالا را به صورت ریال دریافت کند.
به گزارش پژوهشکده پولی و بانکی، علی دادپی، استاد اقتصاد دانشگاه سنت ادواردز درباره نیازهای ارزی ایران گفت: سال گذشته ۱۸ میلیارد دلار واردات کالاهای ضروری و ۲۴ میلیارد دلار واردات کالاهای اساسی و بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار واردات کالاهای غیر ضروری مجاز ارز اختصاص پیدا کرده است. تخمین زده می‌شود که ۱۵ میلیارد دلار قاچاق وجود داردکه ارز آن از مجاری غیر رسمی تامین می‌شود و بسیار بعید است که همه آن از بازار اسکناس تامین شود. بر همین اساس بالغ بر ۵۰ الی ۶۰ میلیارد دلار هزینه‌هایی است که برای واردات نیاز است.
وی افزود: در کشور این مبالغ از طریق ارز دولتی یا بازار ثانویه تامین می‌شود. در عین حال بازار اسکناس سهمی بالغ بر ۵ الی ۱۰ درصد این مبلغ را دارد که البته خیلی از صادرکنندگان ارز دوست دارند به جای بازار ثانویه در آن ارز خود را عرضه کنند.
وی ادامه داد: یکی از نکته‌های مهمی که در فشارهای اقتصادی فعلی ایران وجود دارد به سهم ۱۰ درصدی و حجم ۵ میلیارد دلاری مبادلات ارزی اسکناسی از جمله سرمایه‌گذاری، تخصیص ارز دانشجویی و مسافری و غیره به صورت اسکناس مربوط است چرا که ریسک و التهاب‌های قیمت ارز صرفا در ۱۰ درصد بازار که توانایی فعالیت با آن وجود دارد بروز پیدا کرده است؛ البته دلیل آن نبود کارکرد درست چارچوب و قیمت‌گذاری واحد در سامانه نیما و نبود بازار واحد ارزی است؛ همین مشکل باعث شده است تا بخش عمده ارز قادر به تنظیم فشارها و التهاب‌ها نباشد و التهاب‌های ارزی صرفا در ۱۰ درصد بازار به عنوان بازار اسکناس وارد شود.
دادپی افزود: بازارهای کشور و مردم از تعامل عرضه و تقاضا سیگنال مورد نظرشان را دریافت می‌کنند ولی به دلیل قفل‌بودن منابع ارزی در قیمت اسمی دولتی برای تامین کالاهای ضروری و اساسی این تعامل در بازاری کم‌عمق و آسیب‌پذیر شکل می‌گیرد.
قیمت ارز دارای حباب است
استاد اقتصاد دانشگاه سنت ادواردز با اشاره به روند افزایشی قیمت ارز تاکید کرد: قیمت دلار در بازار اسکناس به دلیل ناپایداری این بازار و نبود همه منابع ممکن دارای حباب است و دولت با تصمیم‌های درست می‌تواند نسبت به سلسله روند افزایش قیمت‌ها که در حجم کوچکی از بازار ایجاد شده است پایان دهد تا حباب‌های ارز و طلا پایان یابند. تشکیل نشدن بازار واحد ارزی به این معناست که این حباب‌ها دائمی می‌شوند و البته ریزش ارز و رانت‌خواری تشدید و افزایش می‌یابد و در عمل سیاست کنترل قیمت کالاهای ضروری و اساسی شکست می‌خورد.
دادپی افزود: نرخی که دولت در بازار ثانویه ارزی در حدود ۸ هزار تومان اعلام کرده است قرار بود به عنوان نرخ واقعی و اصلی ارز به شمار بیاید اما با توجه به اینکه دولت این بازار را قفل کرده است نیازهای ارزی و تنش‌های قیمتی به سراغ بخش کوچکی از بازار به عنوان بازار اسکناس رفته است و نرخ واحد ارز از دیدگاه مردم نرخ بازار سوم محسوب می‌شود که به عموم مردم، سرمایه‌گذاری و قیمت‌گذاری‌ها در کشور سیگنال‌دهی می‌کند. سیگنال بازار ارز به واسطه سیاست ارزی دولت اطلاعات درست به سرمایه‌گذار و مصرف‌کننده نمی‌دهد.
مردم برای سرمایه‌گذاری گزینه‌های زیادی ندارند
دادپی با اشاره به ارزش ریال اظهار کرد : ریال اعتبار خود را به عنوان ابزار پولی از دست می‌دهد چون تقاضا برای آن رو به کاهش است و این نتیجه وجود بانک‌هایی است که بار سنگینی از دارایی‌ها مسموم و مطالبات معوقه دارند. امروز اقتصاد در حال پرداخت هزینه تاخیر در اصلاح نظام بانکی و راه حل یابی برای مطالبات معوق است.
وی خاطر نشان کرد: بالغ بر ۲۳۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی سرگردان در دست مردم است ولی مردم گزینه‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری ندارند. در نتیجه به سرمایه‌گذاری در بازارهایی مثل ارز، طلا و سکه، خودرو به جهت حفظ ارزش و یا افزایش سرمایه خود روی می‌آورند. افزایش تقاضا برای خرید اسکناس ارزهای خارجی دقیقا به دلیل نبود گزینه‌های دیگری برای سرمایه‌گذاری است و معتقدم دولت در ایجاد این گزینه‌ها اهمال کرده است.
بانک مرکزی دارایی‌های منجمد بانک‌ها را عرضه کند
استاد اقتصاد دانشگاه سنت ادواردز ادامه داد: به جای تمرکز بر روی بازار ارز به عنوان بازاری که در برابر تحریم‌ها بسیار آسیب‌پذیر است می‌توان بر افزایش گزینه‌های سرمایه‌گذاری تاکید کرد. یکی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری عرضه دارای‌هایی منجمد بانکی در بازار سرمایه است. بانک مرکزی برای بازگشت بخشی از ریال به سیستم اقتصادی و مدیریت نقدینگی می‌تواند تا دارایی‌های منجمد و مسموم بانک‌ها که در مطالبات معوقه به وثیقه گذاشته شده است را از طریق مزایده‌های عمومی و شفاف به افراد حقیقی و بخش خصوصی (و نه شرکت‌های دولتی یا عمومی یا نهادهای حکومتی) عرضه کند تا بدین وسیله علاوه بر مهار بخشی از نقدینگی و کنترل ترازنامه بانک‌ها گزینه‌ای جدید را برای سرمایه‌گذاری در اختیار عموم مردم قرار دهد و گزینه‌های دیگری نیز برای سرمایه‌گذاری سالم و حفظ ارزش و اعتبار ریال را در دستور کار خود قرار دهد. چنین کاری تقاضا برای ریال را تقویت می‌کند و بانک‌ها را توانمند می‌کند.
وی تاکید کرد: بانک مرکزی باید با استقلال نسبت به ایجاد بازار واحد ارزی و تصحیح یارانه‌های ارزی و همچنین تعیین تکلیف دارایی‌های مسموم سیستم بانکی اقدام کند تا بتواند با اصلاحات و تصمیم‌های صحیح وضع را ساماندهی کند. تاکنون مردم هزینه اشتباه‌ها در سیاست‌گذاری و اهمال در مبارزه با فساد را با مالیات تورمی و اضطراب افزایش قیمت‌های کالاهای مصرفی پرداخته‌اند و امروز وقت آن است که دولت هم مقصرین ایجاد وضع فعلی را تنبیه کند و به بلاتکلیفی در بازارهای سرمایه و در نظام بانکی پایان بدهد.
یارانه‌های ارزی باید حذف شود
دادپی عنوان کرد: اقتصاد ۸۰ میلیون بازیگر دارد و دولت نمی‌تواند اقتصاد را به تنهایی هدایت و برای آن تصمیم‌گیری کند بر همین اساس نیاز است تا دولت بستری را برای تعامل فعالان اقتصادی ایجاد کند. استاد اقتصاد دانشگاه سنت ادواردز با بیان اینکه باید یارانه ارزی کالاها حذف شود، اظهار کرد: یکی از راه‌های اصلی برون رفت از مشکل‌های موجود ارزی حذف یارانه‌های ارزی است، به طور مثال به دارو ارز ۴۲۰۰ تومانی تعلق می‌گیرد اما سیستم توزیع به جای قیمت‌گذاری و فروش دارو با قیمت ارز دولتی که یارانه به آن تعلق گرفته است دارو را با قیمت ارز آزاد و نرخ روز به فروش می‌رساند که مشکل بزرگی در بسیاری از کالاها است و از درد و رنج مصرف‌کننده کم نمی‌کند.
وی ادامه داد: بهتر است خودمان را فریب ندهیم، دولت نمی‌تواند جلوی بازار سیاه کالاهای بهره‌ور از دلار ۴۲۰۰ تومانی را بگیرد. به منظور حل این مشکل باید به جای اختصاص ارز دولتی بازار واحد ارزی ایجاد شود و مصرف‌کننده نهایی با قیمت آزاد کالا را خریداری و بعد از خریداری با فرآیندهایی از یارانه ارز دولتی کالا استفاده و مابه‌التفاوت قیمت کالا را به صورت ریال دریافت کند.
این اقتصاددان تصریح کرد: برخی از گزارش‌ها در ایران حاکی از آن است که افرادی از کشورهای همسایه برای خرید گوشت یا سوخت به ایران می‌آیند و به نوعی کالا را قاچاق می‌کنند چرا که کالاها در ایران به دلیل برخورداری از یارانه ارزی قیمت‌گذاری شده‌اند و قیمت آنها به شدت نسبت به قیمت نمونه مشابه در کشور مذکور پایین‌تر است، این مسئله نیاز به اصلاح فرآیند توزیع و یارانه‌دهی را حائز اهمیت کرده است و وقت آن است که واقعیت‌های اقتصادی را بپذیریم و از سیاستگذاران بخواهیم ذهنیت‌های خود را به روز کنند.
ارسال دیدگاه