در گفت‌و گو پانا
بهشتی‌پور: کنوانسیون دریای خزر گامی بزرگ برای ایجاد تفاهم بین کشورهای منطقه است
اینکه ایران سرزمین خزر را به روسیه واگذار کرده تبلیغات عوام‌فریبانه است
تهران (پانا) - کارشناس مسائل بین المللی معتقد است که کنوانسیون تعیین رژیم حقوقی دریای خزر پس از ۲۱ سال کشورهای ساحلی این دریا را به هم نزدیک کرداما کار رسانه‌ای خوبی در داخل برای توجیه افکار عمومی انجام نشده است.
حسن بهشتی‌پور در گفت‌وگو با پانا درباره کنوانسیون تعیین رژیم حقوقی دریای خزر که به امضای سران کشورهای ساحلی رسیده است و شایعاتی که در مورد آن در فضای مجازی و جامعه وجود دارد گفت: «کنوانسیون تعیین رژیم حقوقی دریای خزر توافق‌نامه‌ای است که پس از ۲۱ سال به دست آمده است که کمک کرده تا دیدگاه‌های ۵ کشور ساحلی دریای خزر به هم نزدیک شود.»
او ادامه داد: «بالاخره همین که سران کشورهای ساحلی دریای خزر بر یک متن توافق کرده‌اند اقدام بسیار مثبتی است اما به نظر می‌رسد که باید پیش از امضا به ۲بخش توجه می‌شد که یکی از آنها پیوست رسانه‌ای این کنوانسیون است و بسیار اهمیت دارد.»
به گفته بهشتی‌پور، نکته مهم دیگر مربوط به پش‌نویس کنوانسیون است که باید حداقل ۱ هفته قبل از امضای آن در اختیار رسانه‌ها، خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها قرار داده می شد تا در جریان جزئیات این توافق قرار می‌گرفتند و اگر مسائل و ابهام‌هایی در این زمینه داشتند با مسئولان مطرح می‌کردند و همین امر باعث می‌شد تا یک درک مشترک در مورد این کنوانسیون به‌دست می‌آمد و تبلیغات منفی ضد آن تا حدود زیادی خنثی می‌شد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: «متاسفانه پیوست رسانه‌ای این کنوانسیون تنها چند ساعت قبل از امضای آن به دست من رسید که آن هم متن کنوانسیون بود. در این موارد صرفاً مصاحبه سخنگوی وزارت امور خارجه یا اطلاعیه‌ای که وزارت امور‌خارجه در آخرین لحظات منتشر کرده کفایت نمی‌کند و باید حتما در مورد مسائلی که جنبه سرزمینی و تاریخی دارد پیوست‌های رسانه‌ای مناسب از قبل تهیه می‌شد.»
او یادآورشد: «از سوی دیگر خود متن کنوانسیون پیشنهادی نیز قبل از امضاء باید در اختیار کارشناسان مرتبط با این موضوع گذاشته می‌شد تا بتوانند با این تهاجم تبلیغاتی که ضد دولت به راه افتاده است مقابله کنند.»
بهشتی‌پور ادامه داد: «واقعا نمی‌دانم بخش دیپلماسی عمومی چه می‌کند و چرا قائل به این موضوعات نیست. بنده چندبار بنده در نوشته‌هایم و جلساتی که حضور داشتم این موضوع را با این عزیزان مطرح کردم اما توجهی به آن نشد.»
این کارشناس مسائل بین‌المللی در مورد متن کنوانسیون تصریح کرد: «در ابتدای متن به ۱۵ واژه کلیدی اشاره شده که بسیار خوب است چراکه مفاهیم را توضیح داده و وقتی که اصطلاحاتی مانند حدود سرزمینی، ماهگیری و ... در متن اشاره می‌شود مفهوم آن روشن است. یک ماده از کنوانسیون به این امر اختصاص پیدا کرده است.»
او گفت: در مواد دیگر آن به خصوص در ماده ۲ که در بند ۲ آن تکیه کرده است بر آنچه روسیه از جغرافیای دریای خزر تعریف کرده است درست است که روسیه در دوران شوروی مطالعات وسیعی در این زمینه داشته است و شناخت کافی از دریای خزر داشته است اما به نظر می رسد باید حداقل در این ۲۰ سال گذشته یک کمیسیون مشترک از طرف هر ۵ کشور تشکیل می شد و توپوگرافی و کل جغرافیای دریای خزر با مشخصات جزئی آن استخراج می‌شد و یک سند مشخص در مورد آن تهیه می‌شد و نمی‌دانم چرا در این بند به آنچه روسیه انجام داده اشاره شده است.
در چند بند از جمله تعیین حدود سرزمینی ابهام وجود دارد
بهشتی‌پور خاطرنشان‌‌کرد: «درست است که روسیه یک کشور مجاور خزر است و در این امر سابقه هم دارد اما واقعیت آن است که باید ۵ کشور در مورد تعیین حدود جغرافیایی و مجموعه مشخصاتی که در آنجا ذکر شده است مشارکت داشته باشند.»
او با اشاره به ابهام‌هایی که در برخی از موارد کنوانسیون وجود دارد، بیان کرد: «متاسفانه هنوز در چند بند از جمله تعیین حدود سرزمینی ابهام وجود دارد که این موضوع به بعد احاله داده شده است اما بد نیست بین ایران و آذربایجان از یک سو و ایران و ترکمنستان از طرف دیگر و همچنین بین ترکمنستان و آذربایجان مذاکراتی انجام شود و یک سند نهایی برای تعیین حدود بدست آوردند زیرا بین قزاقستان و روسیه و همچنین روسیه و آذربایجان تعیین تکلیف شده است اما در جنوب دریای خزر هنوز اقدامی انجام نشده که باید تعیین تکلیف شود و مکانیزم دقیقی را برای این امر پیش‌بینی شود. دلیل تعریف نشدن این مکانیزم را نمی‌دانم.»
این کارشناس مسائل بین‌المللی تصریح کرد: «خوشبختانه متن کنوانسیون به زبان هر ۵ کشور تهیه شده است و اگر موارد اختلافی وجود داشته باشد به متن انگلیسی آن ارجاع داده شده است زیرا زبان انگلیسی در حقوق و قوانین بین‌الملل ساده‌تر است.»
نبود مرجع بین‌المللی برای حل اختلاف
بهشتی‌پور گفت: «مسئله این است که اگر اختلافی بروز کرد باید ۵ کشور این مسئله را بررسی و حل‌و‌فصل کنند که جا داشت یک مرجع بین‌المللی برای آن تعیین می‌شد که اگر هیچکدام از کشورها به توافق نرسیدند بتوانند اختلاف خود را به یک مرجع بین‌المللی ارجاع بدهند. به طور مثال اگر در مورد خط لوله انتقال گاز و نفت که از طریق دریای خزر که قرار است از کف و سطح آن کشیده شود اختلافی بروز کرد و موجب آلودگی محیط زیست شد و یا اگر در مسئله زلزله‌نگاری که چندین سال توافق را به عقب انداخته بود اختلاف نظری بروز کرد و دو طرف نتوانستند در مسئله به جمع‌بندی برسند، باید این موضوع به یک مرجع بین‌المللی ارجاع داده می‌شد و مرجع در کنوانسیون ذکر می‌شد تا در اختلافات به آن مرجع ارجاع داده شود.»
او افزود: «در مجموع این کنوانسیون گام بزرگی برای ایجاد تفاهم بین کشورهای منطقه است اما هنوز نواقصی دارد که باید در جلسات توجیهی برای کارشناسان و افکار عمومی توضیح داده شود و یا اینکه یک پیوست رسانه‌ای در مورد این ابهام‌ها ارائه کنند. نمی‌دانم چرا اقدامی در این زمینه نمی‌شود تا بتوانند افکار عمومی را اقناع کنند.»
بهشتی‌پور ضمن رد شایعات موجود در مورد این کنوانسیون که ناشی از انجام ندادن اقدامات صحیح رسانه‌ای است، یادآورشد: «یکی از مشکلات در مورد برجام نیز همین بود. باید افکار عمومی را توجیه و موضوعات را تبیین کنیم. وقتی که اخبار دقیق برای افکار عمومی با دقت تبیین نشود دشمنان ایران و مخالفان این فرصت را پیدا می‌کنند به موضوعاتی که به هیچ وجه مطرح نیست دامن بزنند.»
افکار عمومی توجیه نشود سوء تفاهم به وجود می‌آید
او درباره طرح موضوع سهم ۲۰ درصدی ایران از دریای خزر، بیان کرد: «حدود ۲۰ سال همین موضوع مطرح بود و همه می‌گفتند سهم ایران ۲۰ درصد است اما اگر گفته می‌شود در این توافق بحث درصد ذکر نشده این موضوع باید برای افکار عمومی توضیح داده شود. وقتی افکار عمومی توجیه نشود سوء تفاهم به وجود می‌آید و نمی‌توانیم فقط دشمنان ایران را متهم کنیم به اینکه چنین موضوعاتی ضد کشور مطرح می‌کنند زیرا آنها بر این جو سوار می‌شوند و کار دشمنی خود را انجام می‌دهند.»
او ادامه داد: «دشمنان از فضایی که در کشور به وجود می آید سوء استفاده می‌کنند. باید بپذیریم که می‌توانیم از بخشی از این جنگ‌روانی در کشور پیشگیری کنیم.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل اضافه کرد: «شایعاتی که درباره چپاول سهم ۵۰ درصدی ایران از دریای خزر نیز مطرح می‌شود یا اینکه ایران سرزمین خزر را به روسیه واگذار کرده است، همه تبلیغات عوام‌فریبانه است اما برای انکه بتوانیم برخورد صحیحی با این قبیل موضوعات داشته باشیم لازم است که از قبل افکار عمومی را توجیه کنیم.»
به گفته او، افکار عمومی به وسیله نخبگان، کارشناسان و یا رسانه‌ها توجیه می‌شوند و اگر جلسات توجیهی مسئولان با نخبگان و اصحاب رسانه برگزار شود می‌توان از بسیاری از شایعات جلوگیری کرد و فکر می‌کنم هنوز هم برای این کار دیر نیست و می توان افکار عمومی را توجیه کرد.
او تصریح کرد: «در مورد درصد‌ها هم زمانی ایران بر سهم ۲۰ درصدی و سهم تصاعدی اصرار داشت اما اکنون صحبتی در این باره نیست. می‌توان همه این مسائل را صادقانه با مردم مطرح کرد و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.»
ارسال دیدگاه