محمد داوری*
گفت‌وگو و ضرورت گذار
این روزها در فضای شهر تهران تابلوهای تبلیغاتی شهرداری با موضوع «گفت‌وگو» جلب‌توجه می‌کند؛ موضوعی که در میان انواع تابلوهای تجاری در نوع خود کم‌نظیر و قابل تحسین است و می‌شود گفت نشانه خوبی است از یک رویکرد مدیریتی در سامانه تبلیغاتی شهرداری تهران با محوریت ارتقای فرهنگ مدنی شهروندان. این موضوع هر قدر مورد توجه قرار گیرد باز هم کم است چرا که هر‌چه نداریم ریشه در همین موضوع دارد و اگر هم چیزی داریم باز بر می‌گردد به همین موضوع، یعنی «گفت‌وگو».
در فرصتی که پای درس تعدادی از اساتید و پژوهشگران پروژه «گذار دموکراتیک به جامعه دموکراتیک» یا همان دموکراتیزاسیون نشستیم، انگیزه‌ای شد تا چند کتاب مرتبط با این مهم را بخوانیم لذا دریافتیم که یکی از ریشه‌ای‌ترین دلایل توسعه‌نیافتگی ما ضعف گفت‌وگو در سطوح و ابعاد مختلف است؛ ضعفی که هم دلایل تاریخی و فرهنگی داشته و هم ریشه در ناکارآمدی نظام تعلیم و تربیت دارد.
هر قدر مطالعه و تامل و مباحثه می‌کردیم بیشتر به اهمیت و ضرورت گفت‌وگو پی می‌بردیم و وقتی هم تجربه کشورها و جوامع دیگر در این زمینه را مطالعه می‌کردیم، افسوس می‌خوردیم که چرا این همه فرهنگ منولوگی در جامعه و ذهن و روان ما ریشه‌دار است؟!
خلاصه اینکه آن دوره خوب و طلایی و آن کتاب‌های اثر بخش توانست ما را کمی به خودمان آورد و گفت‌وگو را از خودمان شروع کنیم و نخست با یگانگی شخصیتی در وجود خود و زمینه‌سازی و تمرین گفت‌وگو با خود برای گفت‌وگو با دیگری آماده شویم.
بعد این آماده‌سازی گفتیم باید گفت‌وگو را با نزدیکان خود شروع کنیم و با اعضای خانواده این مهم را تمرین و تکرار کنیم و بعد هم با حلقه دوستان و همکاران و سپس در نهادهای مدنی و تشکل‌ها و احزاب تلاش کنیم تا سپهر عمومی را با گفت‌وگو پویا سازیم. اما نباید فراموش کنیم که هنوز راه درازی را در پیش داریم چرا که برای ملتی با این تجربه‌های تلخ و سخت استعماری و استبدادی و با این همه مشکلات متعدد و چند‌جانبه، گفت‌وگو کردن خیلی سخت است اما از آب و آزادی هم برای زندگی ضروری‌تر است و اصلا خود این آب و آزادی هم نیازمند گفت‌وگو است وگرنه جنگ بر سر آب و آزادی زندگی همه را تباه خواهد کرد.
حال که شهرداری تهران با تابلوهای دعوت به گفت‌وگو و فرهنگ‌سازی برای این ضرورت زندگی جمعی چهره شهر را رنگ متفاوتی داده است بیایید ما هم در هر‌جا هستیم و هر نقشی و مسوولیتی بر عهده داریم این مهم را مورد توجه قرار دهیم. فقط خواهش من این است که برای آن همایش و نمایش گذاشته نشود هر کس تصمیم بگیرد از خودش و اطرافیانش آغاز کند و تردیدی نیست که در این زمینه آنهایی که به ارتباط منولوگی عادت دارند بیش از همه در اولویت تغییر و تصمیم هستند چرا که تغییرات آنها هم محسوس‌تر خواهد بود و هم تاثیرگذاری بیشتری دارد و ارتباط دایره‌وار مهم‌ترین شرط گفت‌وگو است و لازم است که سلسله مراتب‌ها و هرم‌های ضد گفت‌وگو جای خود را به روابط برابر در گفت‌وگو بدهد در غیر این صورت راه به جایی نخواهیم برد و اگر کسی جای خود و سخن خود را حق مطلق بداند دیگر گفت‌وگو معنا پیدا نمی‌کند. امید است با فراگیری گفت‌وگو در سطوح و ابعاد مختلف گامی اساسی در جهت تحقق جامعه مدنی و مشارکت‌محور و دموکراتیک برداشته شود.
منبع: اعتماد
*روزنامه نگار
ارسال دیدگاه