جهش ۱۰پله‌­ای ایران در رتبه‌بندی شاخص جهانی نوآوری

به گزارش روابط عمومی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، امروز رتبه‌­بندی شاخص جهانی نوآوری در سال ۲۰۱۸ منتشر شد. بر همین اساس، جمهوری اسلامی ایران با جهشی قابل توجه از رتبه ۷۵ در سال ۲۰۱۷ به جایگاه ۶۵ در سال ۲۰۱۸ رسیده است. این در حالی است که رتبه ایران در این شاخص در سال ۲۰۱۵، ۱۰۶ بوده است.

شاخص جهانی نوآوری نام گزارشی است که هر ساله از سوی سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) منتشر می‌شود و در آن به رتبه‌بندی کشورها از منظر نوآوری می­‌پردازد که خوشبختانه با اقدامات معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اسلامی ایران در تعامل با وایپو و نیز دستگاه­‌ها و نهادهای مرتبط علم و فناوری کشور، زمینه ارتقاء جایگاه ایران در این گزارش فراهم شده است.

این رشد قابل توجه مرهون رشد در ابعادی همچون خروجی­‌های دانش و فناوری (از جایگاه ۹۰ در سال ۲۰۱۵ به جایگاه ۴۱ در سال ۲۰۱۸) و خروجی­‌های خلاق (از جایگاه ۱۱۶ در سال ۲۰۱۵ به جایگاه ۵۹ در سال ۲۰۱۸) است که بی­‌شک توسعه زیست بوم نوآوری و کارآفرینی و همچنین توسعه استارتاپ‌های فعال در بخش‌های مختلف اقتصادی نقش بی‌بدیلی در کسب این جایگاه داشته است.

بر اساس گزارش سال ۲۰۱۸ سازمان جهانی مالکیت فکری، ایران با رشدی ۱۰ پله‌­ای یکی از بیشترین رشدها را در میان کشورهای همتراز خود داشته است. نکته قابل توجه اینکه جایگاه کشورمان در شاخص کارایی نوآوری (Innovation Efficiency Ratio)، از رتبه ۵۶ در سال ۲۰۱۷ به رتبه ۱۱ در سال ۲۰۱۸ رسیده است.

این امر بیشتر مرهون وضع مناسب شاخص­‌های مربوط به ابعاد خروجی است و نشان از این موضوع دارد که ایران توانسته است علی‌رغم ضعف در برخی شاخص‌های مربوط به ورودی­‌ها، خروجی­‌های نوآوارنه بسیار مطلوبی را ارائه دهد.

بر اساس گزارش مذکور، ایران در میان ۳۴ کشور با درآمد متوسط به بالا (upper-middle-income countries) در رتبه ۱۶ و در میان ۹ کشور آسیای مرکزی و جنوب غربی آسیا در رتبه دوم قرار دارد.

براساس جدولی که در آن، جایگاه کشورها در رتبه‌بندی کلی شاخص جهانی نوآوری ارائه شده است، رتبه کشورمان از جایگاه ۱۰۶ در سال ۲۰۱۵ به جایگاه ۶۵ در سال ۲۰۱۸ رسیده است که در مقایسه با گزارش سال ۲۰۱۷، بعد سرمایه انسانی و پژوهش نیز همانند سال­‌های قبل رتبه قابل اعتنایی داشته است و در رتبه ۴۵ بین کشورهای مورد بررسی قرار دارد.

بعد زیرساخت با ۱۲ رتبه بهبود از جایگاه ۹۹ به جایگاه ۸۷، پیچیدگی کسب و کار با ۷ پله بهبود از رتبه ۱۱۵ به رتبه ۱۰۸، پیچیدگی بازار با ۶ پله بهبود رتبه از جایگاه ۱۱۲ به جایگاه ۱۰۶، در آخر بعد نهادها با ۴ رتبه تنزل، از جایگاه ۱۰۶ به جایگاه ۱۱۰ در بین کشورهای مورد بررسی رسیده است.

بنابر این گزارش، یکی از ویژگی­‌های گزارش شاخص جهانی نوآوری، نگاه همه جانبه و متوازن به همه ابعاد اثرگذار بر نوآوری است و مرور داده‌­های جدول جدید رتبه‌بندی کشورها در سازمان جهانی مالکیت فکری نشان از این دارد که رشد شاخص‌­های کشور، چه در بازه‌­های چهار ساله (از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸) و چه در مقایسه با سال گذشته، در اغلب قریب به اتفاق ابعاد، با رشد همراه بوده است. اما نکته قابل توجه اینکه علی‌رغم رشد رتبه کلی کشور در سال­‌های اخیر، برخی از ابعاد که به ورودی‌­های نوآوری برمی­‌گردد رتبه مطلوبی ندارند و این ضعف و نبود توازن در رتبه ابعاد، نباید با رشد قابل توجه و رتبه بسیار خوب ابعاد دیگر که منتج به بهبود در رتبه کلی شده است، نادیده گرفته شود.