دلایل سیاسی و اقتصادی نوسانات قیمت ارز

باید بدانیم همه‌ دنیا آمریکا نیست و ارتباط‌مان می‌توانست با شرکای اروپایی و کشورهای دیگر مانند ژاپن، استرالیا، کانادا و کشورهای عضو اتحادیه‌ اروپا به‌ویژه آلمان، فرانسه و بریتانیا خیلی بهتر و بیشتر باشد. دشمن ما نتانیاهو اخیرا سفرهایی را ترتیب داده و به انگلیس، آلمان و فرانسه رفت و سعی دارد آنها را به موضع‌گیری علیه ما وادار کند همین موضوع نشان می‌دهد تعامل با دنیا چقدر حائز اهمیت است، اما متأسفانه سیاست خارجی ما نواقص بسیاری دارد.

در شرایط موجود رئیس‌جمهور باید سفرهایی را به کشورهای اروپایی داشته و در این سفرها مواضع بحق ایران در خصوص برجام را با شرکای اروپایی مطرح کند. به‌هرحال قرار نیست دنیا در دستان یک تاجر منفعت‌طلب بچرخد، دست کسی که فقط به منافع اقتصادی خودش فکر می‌کند. ترامپ فردی تندروست که بر اساس آخرین گزارش‌ها بیش از ۶۰ درصد مردم آمریکا هم او را قبول ندارند.

از نظر اقتصادی نیز راه‌های اشتباهی را طی کرده‌ایم. وقتی حجم نقدینگی در اقتصاد ۱۵۰۰ تریلیون تومان است؛ کافی است ۱۰ درصد این پول که ۱۵۰ هزار میلیارد تومان می‌شود وارد فعالیت‌های سفته‌بازی، واسطه‌گری و دلالی در اقتصاد ایران شود. متأسفانه بخشی از آن قطعا بازار را دچار تلاطم می‌کند. متأسفانه قیمت سکه ظرف چند روز گذشته بیش از ۱۰۰ هزار تومان افزایش پیدا کرده است. بحران ارز و تورم پیش‌آمده و مردم نگرانند و طبعا دولت نیز بیکار ننشسته اما راه‌های کارآمدی را برای متعادل ساختن بازار ارز در پیش نگرفته است.

ایرادی که از نظر اقتصادی هم به دولت فعلی و هم به دولت قبلی و حتی به دولت‌های قبل از آن نیز وارد است این است که همگی این دولت‌ها خواسته‌اند از طریق سرکوب قیمت‌ها جلوی تورم را بگیرند. سیاست سرکوب قیمت‌ها یک سیاست شکست‌خورده است. باید بدانیم اگر می‌خواهیم جلوی تورم را بگیریم راهکار مبارزه با تورم سیاست تولید مناسب است نه سیاست سرکوب قیمت‌ها. اشکال دیگر دولت این است می‌خواهد ارز را به قیمت اسمی ثابت نگه دارد. درحالی‌که همه کارشناسان اقتصادی می‌دانند که باید قیمت واقعی ارز را و نه قیمت اسمی آن را ثابت نگه‌داریم.

همه می‌دانیم قیمت واقعی دلار چهار هزار و دویست تومان نیست. این قیمت‌گذاری نه‌تنها گره‌گشا نیست که عرصه را برای دلالی و سودجویی بازتر می‌کند. بنابراین در حال حاضر چاره‌ای نیست جز اینکه از طریق مدیریت شناور نرخ واقعی ارز را تعیین کرده و ثبات نسبی را به بازار هیجانی این روزها بازگردانیم. بی‌شک برای حفظ ثبات ارزی، اقتصاد ایران به اصلاحات نیاز دارد و این اصلاحات نیازمند تصمیمات شجاعانه، قاطعانه و غیر پوپولیستی است. از سال ۱۳۸۴ تاکنون بسیاری از سیاست‌های پوپولیستی برای اقتصاد ایران مشکل‌آفرین بوده است.

باید بدانیم اگر با مشکلات اقتصادی برخورد علمی و کارشناسی نکنیم قطعا این مشکلات در بلندمدت می‌تواند منافع ملی ما را تحت تأثیر قرار دهد. در حال حاضر نیز مشکلات بازار ارز و بی‌ثباتی اقتصادی را می‌توان با تصمیم‌های منطقی و نه احساسی و پوپولیستی مهار کرد. سیستم ارزی کشور این روزها به سمت امنیتی شدن و به‌اصطلاح بگیروببند رفته است که به‌هیچ‌وجه صلاح نیست و حتی نتیجه عکس داده و قیمت ارز روزبه‌روز بالاتر می‌رود. نمی‌شود برای همیشه جلوی کار صرافی‌ها را گرفت یا به مردم گفت ارز نخرند. در شرایط فعلی در کنار تصمیمات اصولی و دقیق اقتصادی نیازمند تعامل با دنیا هستیم. امیدوارم آقای روحانی به‌سرعت سفرهایی را به کشورهای انگلیس، آلمان و فرانسه آغاز کنند تا جو روانی که دشمن علیه کشورمان ایجاد کرده کاهش یابد. پیشنهادم به آقای رئیس‌جمهور این است که از اظهارنظر و قیل‌وقال تندروها ترسی نداشته باشند. دنیای امروز دنیای تعامل است نه انزوا. به نظر می‌رسد به خاطر مشکلات اقتصادی که شاهد هستیم جو عمومی بسیار برای سفر آقای رئیس‌جمهور به کشورهای اروپایی مساعد است.

منبع:‌آرمان

* استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی