یونان و مقدونیه؛ توافق تاریخی برسر نام

در این توافق مقدونیه پذیرفته است نام جدید این کشور را در قانون اساسی این کشور اصلاح کرده، نام سازمان‌هایی که از عبارت «مقدونیه» استفاده کرده را تغییر دهد، توافق از سوی پارلمان هر دو کشور به تصویب اکثریت نمایندگان برسد و در مقدونیه به همه‌پرسی گذاشته شود. همچنین قرار است ١٤٠ کشوری که این کشور را در گذشته با نام جمهوری مقدونیه به رسمیت شناخته بودند آن را با نام جدید مورد شناسایی قرار دهند.

همچنین مقدونیه تفکیک بین یونانیان مقدونی، تمدن یونانی و زبان آنها با ساکنین کشور مقدونیه که دارای تاریخ و ویژگی‌های زبانی و فرهنگی خاص خود است را به صراحت پذیرفته و تضمین‌هایی جهت پیش‌گیری و سرکوب هر نوع لفاظی و اقدامات الحاق‌گرایانه توسط مراجع دولتی و خصوصی این کشور را ارایه کرده و موارد الحاق‌گرایانه در قانون اساسی را حذف کند. تابعیت از شهروند مقدونی به شهروند مقدونیه شمالی تغییر یابد. آتن نیز متقابلا وجود زبان و قومیت مقدونی را به رسمیت شناخته و می‌پذیرد زبان مقدونی وابسته به زبان اسلاو بوده و ربطی به زبان مقدونیه یونانی باستانی و زبان یونانی - مقدونی ندارد. همچنین در رابطه با تعدادی از مجسمه‌های تاریخی که در مقدونیه وجود دارد و این امر حساسیت آتن را برانگیخته است، دولت مقدونیه یا باید آنها را با شهرداری شهر تسالونیکی یونان مبادله کرده یا در پلاک‌هایی به وضوح توضیح دهد این مجسمه‌ها نماد تمدن یونان است.

طرفین همچنین متن این توافق را در مرز دو کشور و در کنار دریاچه «پرسپا» به امضا رساندند. به دنبال این تصمیم، پارلمان مقدونیه پیش از ٢٥ ژوئن آن را به رای‌گیری خواهد گذاشت و در صورت تصویب سران اتحادیه اروپا در جلسه ٢٨ و ٢٩ ژوئن به آغاز مذاکرات الحاقی این کشور به اتحادیه اروپا چراغ سبز نشان خواهند داد و سپس یونان طی نامه‌ای به ناتو خواستار دعوت مقدونیه به عضویت در پیمان آتلانتیک شمالی خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود عضویت در ناتو پس از تصویب توافق در همه‌پرسی مقدونیه (سپتامبر یا اکتبر) و اصلاح قانون اساسی این کشور نهایی خواهد شود.

چیپراس، نخست‌وزیر یونان این توافق را پیروزی دیپلماتیک بزرگ و فرصت تاریخی دانسته و مدعی است با توافقی که تنظیم شد و با تفکیک صریح بین مقدونیه باستان با منطقه‌ای که همسایه شمالی واقع شده است پایان قطعی به مواضع الحاق‌گرایانه داده شد.

توافقی که در چارچوب تمامی خطوط قرمز ملی ٢٠ سال اخیر یونان قرار دارد. البته وی همزمان معتقد است عضویت مقدونیه در ناتو و اتحادیه اروپا مشروط به تکمیل موفقیت‌آمیز اصلاح قانون اساسی جهت درج نام جدید است. همسایه شمالی ما توافق کرده قانون اساسی خود را تغییر داده و نام خود را به جمهوری مقدونیه شمالی که در داخل و خارج از کشور استفاده خواهد شد، تغییر دهد. تمامی پیش شرط‌هایی که دولت به طرف مقابل مطرح کرده بود پذیرفته شده و توافق در چارچوب مواضع ملی دو دهه اخیر یونان قرار دارد. یونان هیچ چیزی در این توافق نداده بلکه خیلی چیزها گرفته است.

زائف، نخست‌وزیر مقدونیه نیز پس از حصول توافق با یونان از راه‌حل تاریخی سخن گفت که هویت ملی و فرهنگی مقدونی را حفظ می‌کند. به باور او توافق مورد نظر الحاق به ناتو و اتحادیه اروپا را تضمین کرده است البته حرف آخر را شهروندان کشور از طریق همه‌پرسی پاییز خواهند زد.

این توافق البته در آتن و اسکوپیه دارای مخالفینی است. در آتن رییس حزب محافظه‌کار نئودموکراسی آن را «توافقی بد» توصیف و پذیرش قومیت و زبان مقدونی را عقب‌نشینی غیر قابل قبول از طرف دولت چپگرا خواند. او حتی مدعی است نخست وزیر مشروعیت سیاسی برای امضای این توافق را ندارد و دولت را به بی‌توجهی کامل به دیدگاه مردم و بی‌اعتنایی به پارلمان متهم کرد. پیش بینی می‌شود این حزب طرح رای عدم اعتماد علیه دولت را بررسی می‌کند. حتی جناحی از این حزب بر برگزاری همه‌پرسی در یونان تاکید دارند. رییس حزب یونانیان مستقل (شریک حزب حاکم در دولت) نیز تایید کرده است این حزب از نامی که در آن عبارت مقدونیه قید شده باشد حمایت نخواهد کرد و موضع حزب همچنان تغییر ناپذیر است. احزاب «کمونیست»، «انوسی کنتروئون» و «وحدت مردمی» یونان نیز مخالفت خود با توافق را اعلام کردند.

در اسکوپیه رییس‌جمهور مقدونیه در دیدار با نخست‌وزیر و وزیر خارجه که بیش از چند دقیقه به طول نکشید، پس از دریافت متن توافق از آنان خواست کاخ ریاست‌جمهوری را ترک کنند و با صدور بیانیه‌ای مخالفت قطعی خود با توافق را اعلام و تاکید کرد«موضع من قطعی است، از این توافق مضر حمایت نکرده و آن را امضا نخواهم کرد». وی متن توافق را تحقیرآمیز خواند. رییس حزب اپوزیسیون VMRO-DPMNE ضمن انتقاد از توافق یادشده تاکید کرد «این راه‌حل واقعی نیست بلکه تسلیم کامل است».

اگرچه این توافق در هر دو کشور دارای مخالفین جدی است اما در سطح بین‌المللی مورد حمایت جدی قرار گرفته است. گوترش، دبیرکل سازمان ملل از توافق آتن و اسکوپیه پیرامون مساله نام مقدونیه استقبال و به دولت‌های دو کشور تبریک و مردم دو کشور را به اتحاد جهت پیشرفت روند حل و فصل مساله فرا خواند. نخست‌وزیر آلبانی، وزارت خارجه امریکا، آلمان، بلغارستان، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، دبیرکل ناتو و رییس شورای اتحادیه اروپا رضایت خود از حصول این توافق تاریخی را اعلام کردند.

منبع: اعتماد

* کاردار پیشین ایران در یونان