یک جایزه و ۱۰ نکته درباره پیدایش جایزه بهترین فیلم عاری از دخانیات

به گزارش ستاد خبری سومین جشنواره فیلم سلامت، متن این یادداشت به شرح زیر است: سومین جشنواره فیلم سلامت در راه است. جشنواره امسال، علاوه بر جوایز قبلی، یک جایزه تازه دارد؛ جایزه‌ای برای بهترین فیلم عاری از دخانیات. این ۱۰ نکته قرار است بگویند چرا:

۱) طی ۳ دهه اخیر، زمان نمایش مصرف دخانیات در سینمای ایران روند صعودی داشته. میانگین این زمان برای آقایان بازیگر ۳برابر شده و برای خانم‌های بازیگر ۲۰برابر. این یکی از نتایج مطالعه‌ای است که مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات انجام داده.

۲) مطالعه دیگری که در کشورمان روی رفتارهای بهداشتی دانش‌آموزان ۱۲ تا ۱۷ساله انجام شده، نشان می‌دهد که تقریبا ۴۹درصد از آنها (۴۶درصد از پسران و ۵۱ درصد از دختران) می‌گویند‌ سیگار کشیدنشان تحت تاثیر چهره‌های مشهوری بوده که در فیلم‌ها و نقش‌های جذاب، سیگار می‌کشیدند.

۳) قصه فقط قصه ایران نیست. کودکان و نوجوانان در همه جای دنیا آسیب‌پذیرتر و تلقین‌پذیرتر از سایر گروه‌های سنی هستند. به عنوان مثال، یک مطالعه‌ بلندمدت در ایالات متحده نشان داده کودکان ۱۱ تا ۱۴ساله‌ای که صحنه‌های سیگار کشیدن در فیلم‌ها را زیاد دیده‌اند، در دوران نوجوانی‌ و جوانی، ۳برابر همسالان خود به سیگار روی ‌آورده‌اند.

۴) نوجوانان و جوانان، دست‌کم به ۲ دلیل،‌ هدف اصلی صنعت دخانیات هستند؛ اول اینکه بسیاری از سیگاری‌های بزرگسال پس از ابتلا به یک بیماری صعب‌العلاج سیگار را ترک می‌کنند. دوم اینکه حدود ۵۰درصد از بزرگسالانی که سال‌های متمادی سیگار کشیده‌اند، به طور طبیعی، متعاقب ابتلا به بیماری‌های ناشی از دخانیات می‌میرند و نیمی از این مرگ‌ها نیز در سال‌های میانه عمر (۴۵ تا ۵۴ سالگی) اتفاق می‌افتد. به همین دلیل، صنعت دخانیات همیشه روی مخاطبان نوجوان و جوان به عنوان سیگاری‌های جایگزین و مشتری‌های بلندمدت سرمایه‌گذاری می‌کند و برای دستیابی به این بازار از انواع راهبردهای بازاریابی استفاده می‌کند.

۵) نوجوانان و جوانان آسیب‌پذیرتر از بزرگسالان هستند و بیشتر از آنها تحت تأثیر تبلیغات قرار می‌گیرند. آنها همچنین تمایل بیشتری به خطر کردن دارند؛ حتی به قیمت تهدید سلامت خود. تقریباً تمام مصرف‌کنندگان دخانیات، شروع مصرف‌شان از دوران نوجوانی و جوانی بوده. ۹۰درصد سیگاری‌ها، سیگار کشیدن را قبل از ۱۸سالگی شروع می‌کنند و ۹۹ درصد قبل از ۲۶سالگی.

۶) یک مطالعه کشوری در نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ساله ایرانی نشان داده که حدود ۵ درصد از پسران و ۱ درصد از دختران دانش‌آموز سیگار می‌کشند. همچنین حدود ۲۳درصد از پسران و ۱۰درصد از دختران از مصرف قلیان خبر داده‌اند. اگر رقم ۳۶درصد نوجوانانی را که در منزل در معرض دود سیگار والدین قرار می‌گیرند، به این ارقام اضافه کنیم؛ صورت مساله روشن‌ می‌شود.

۷) به گزارش سازمان جهانی بهداشت، مصرف دخانیات به طور متوسط ۸ تا ۱۰ سال از طول عمر کم می‌کند و این میزان برای افرادی که در میانسالی می‌میرند، به حدود ۲۲ سال می‌رسد. بعد از ۲۰ سال سیگار کشیدن، از هر ۴ سیگاری، یکی می‌میرد و ۳ نفر به بیماری‌های ناشی از دخانیات مبتلا می‌شوند و بعد از ۴۰ سال سیگار کشیدن، از هر ۲ سیگاری، یکی می‌میرد و دیگری به سختی بیمار می‌شود.

۸) ماجرای سیگار به مرگ زودرس ختم نمی‌شود. بسیاری از سیگاری‌ها دچار بیماری‌هایی می‌شوند که کیفیت زندگی‌شان را به شدت کاهش می‌دهد. مساله «کیفیت زندگی» که امروزه در ادبیات سلامت بر آن تاکید می‌شود، رابطه تنگاتنگی با مصرف سیگار دارد. بیش از ۷ هزار ماده شیمیایی در دود سیگار و قلیان شناسایی شده که سرطانزایی۷۰ مورد از آنها به اثبات رسیده. دخانیات عامل بروز ۹۰درصد از سرطان‌های ریه، ۸۰درصد از برونشیت‌های مزمن و ۲۵درصد از سایر بیماری‌‌های ریوی است. غم‌انگیزتر اینکه دود سیگار فقط به چشم سیگاری‌ها نمی‌رود. دخانیات هر سال جان حدود ۶ میلیون نفر را در جهان می‌گیرد و ۶۰۰هزار مورد از این مرگ‌ها در غیرسیگاری‌هایی رخ می‌دهد که ناخواسته در معرض دود سیگار و قلیان قرار گرفته‌اند.

۹) مشکل دخانیات فقط مشکل ایران نیست. سازمان جهانی بهداشت، نمایش جذاب سیگار در فیلم‌های سینمایی را نیز «یک مشکل جهانی» می‌داند که «هم مشوق کودکان و نوجوانان برای مصرف سیگار است، هم تقویت‌کننده بازار دخانیات». صنعت دخانیات یک بازار جهانی دارد با حدود یک‌ونیم میلیارد مشتری و مصرف‌کننده. اما نکته در اینجاست که در حال حاضر، ۸۴درصد سیگاری‌هایی که مصرف روزانه دارند، در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند. پیش‌بینی می‌شود که رواج این صنعت تا سال ۲۰۳۰ میلادی، سالانه ۸ میلیون نفر را به کام مرگ بفرستد و متاسفانه بیش از ۸۰ درصد این مرگ‌های قابل‌پیشگیری نیز در کشورهای در حال توسعه رخ خواهد داد.

۱۰) گردانندگان جشنواره سلامت در همین ۲ سالی که از عمر جشنواره گذشته، به یقین رسیده‌اند که اهالی سینما نیز مانند متولیان سلامت کشور، دلشان برای سلامت ایران و ایرانیان می‌تپد. تولد جایزه «بهترین فیلم عاری از دخانیات» محصول همین همدلی و همفکری است؛ با این امید که آمار مصرف سیگار در کشورمان هر سال کمتر شود و سال بعد و سال‌های بعد دیگر در خبرها نخوانیم که: «سالانه ۵۵میلیارد نخ سیگار در ایران دود می‌شود... گردش مالی صنعت دخانیات در ایران بالغ بر ۱۰هزار میلیارد تومان در سال است... باری که این صنعت به واسطه بیماری‌های مختلف بر دوش نظام سلامت می‌گذارد، به ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان در سال می‌رسد...»