عفو و گذشت حلقه مفقوده در نظام اجتماعی و سیاسی کشور

عنوان نمایش :تولدی بر مرگ

کارگردان: مرضیه محمدزاده

نویسنده: محمد ناظمی

بازیگران: ناصر هاشمی، هادی افتخار زاده و تینا عبدی

خلاصه نمایش: دختری بنام باران به همراه پدربزرگش درحال آماده شدن برای جشن تولدش است که با آمدن مهمانی ناخوانده، رازی برملا شده، همه چیز تغییر می کند..

محل اجرا: مجتمع فرهنگی هنری ۲۹ بهمن،موسسه الف،تئاتر مستقل

مدت زمان اجرای نمایش: ۶۰ دقیقه

ژانر: رئالیسم شاعرانه

زمانی که می گوئیم تئاتر آئینه زمان خویش است حرفی به گزاف نگفته ایم که مصداق بارز و نمود عینی آن را می توان در نمایش تولدی بر مرگ مشاهده نمود.

تولدی بر مرگ با مسائل، مشکلات و معضلات روز جامعه حرکت کرده و چالش ها و مشکلات بخش بزرگی از جامعه در حیطه مسائل کیفری قضایی را به صحنه می کشد معضلی که نه تنها در این بخش وجود دارد بلکه همه نظام اجتماعی و حتی نظام سیاسی کشورمان را نیز دربرگرفته و آن را به چالش کشیده است.

افزایش ورود تعداد پرونده در مراحل مختلف به دستگاه قضایی در سال ۹۳ از حدود ۱۰ میلیون و ۸۶۶ هزار پرونده به ۱۵ میلیون و ۳۰۰ هزار پرونده در سال ۹۵ طبق داده های مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه‌ قضاییه نشان دهنده اینست که در گذر زمان نه تنها از حجم بزهکاری ها کاسته نمی شود بلکه بر حجم آن افزوده می شود و شاهدی بر این مدعاست که مردم هر گونه اختلاف و دعاوی حقوقی و کیفری را به مراجع قضایی می کشانند.

وقتی تصادفی میان دو خودرو رخ می دهد راننده هر دو خودرو با اینکه می‌دانند کارشناسان راهنمایی و رانندگی با دلایل قوی می‌توانند حق را به حقدار بدهند و یا اینکه هر دو دارای بیمه هستند و هزینه‌ای نخواهند پرداخت، باز هم با چوب و چماق به جان هم می‌افتند و یا صدها، هزاران و میلیون‌‌ها دعوا که همه ساله در کشور ما رخ می‌دهد دعواهایی که به دلیل افزایش جمعیت، مشکلات جدید و همسطح با پیشرفت تکنولوژی و... همه ساله بر تعداد آنها نیز افزوده می‌شود و علیرغم تلاش‌های وسیع دستگاههای قضایی، قانونگذاری و اجرایی، هنوز راه حلی برای کاهش آنها دیده نشده است.

حجم انبوه طلاق،‌دعوای زوجین،‌کلاهبرداری، سرقت، خیانت در امانت، صدور چک بلامحل و به ویژه مصرف و قاچاق مواد مخدر در کنار ضعف بنیان‌های اخلاقی، اجتماعی و به ویژه خانوادگی، تضعیف تعاملات اجتماعی، فاصله نسل‌ها در کانون‌ خانواده، سیاست‌زدگی مسئولان و نزاع‌های سیاسی و حزبی همه و همه از اینگونه هستند.

باید این مطلب در جامعه فرهنگ شود که هر اختلافی را در سطح جامعه دادگاهی نکنیم دادگاه بایستی به عنوان آخرین مرحله در اختلافات و دعاوی مطرح شود و تلاش کنیم فرهنگ «عفو و گذشت» و «صلح و سازش» را در جامعه زنده نمائیم و به مردم بگوئیم قرار نیست برای حل و فصل هر دعوایی به دادگاه مراجعه کنند.

از آنچه گفته شد و در متن نمایش نامه «تولدی بر مرگ» بدان اشاره شده است اینطور می توان نتیجه گرفت که «عفو و گذشت» مقوله ای است که متاسفانه در جامعه اسلامی مان به فراموشی سپرده شده و این حلقه از زنجیره جامعه اسلامی ما مفقود شده و مشکلات اجتماعی ، اخلاقی و سیاسی فراوانی را به بار آورده است لذا بایستی تلاش کنیم این حلقه به جای کینه‌توزی، خصومت، نفرت، تهمت و افترا که متاسفانه به غلط در جامعه نهادینه و ارزشمند تلقی شده است، جایگزین شود و همچنین در پرونده هایی از قصاص و دیه که شبهه غیرعمدی بودن و گاه به رغم وجود شواهد ظاهری امر ، متهم بزه را بر گردن نمی گیرد در میان باشد که اثبات آن ممکن است به سالها وقت نیاز داشته باشد سنت عفو و گذشت حاکم گردد تا براساس داستان نمایش « تولدی بر مرگ» موجب پشیمانی از اجرای حکم قصاص نشود.

باید بگوییم کمبود محبت ، عفو و گذشت از حلقه های مفقوده ای است که نظام سیاسی کشورمان را نیز در بر گرفته و متاسفانه احزاب و گروه های سیاسی داخل کشور را به جان هم انداخته است در صورتی که اگر محبت و گذشت حاکم باشد؛ قطعاً بسیاری از بگومگوهای داخلی اتفاق نمی افتد و آرامش بر جامعه حاکم می گردد.

از نظر روانشناختی نیز بیشتر وقت‌ها بخشش و گذشت به خود شخص هم فایده می‌رساند چرا که احساس رضایت از شاد کردن دیگران به آرامش خود شخص منتهی خواهد شد و باید گفت عفو و گذشت پایه بیداری معنوی است و چنانچه به غلط مصطلح شده عفو، نشان ضعف نیست و در روایات و آیات مختلفی مسلمانان را به عفو و صفح در برخورد با مخالفان فرمان داده است « فَاعْفُوا وَاصْفَحُوا (آیه ۱۰۹ / بقره) عفو کنید و درگذرید» بدین مفهوم که عفو بخشیدنِ خلاف و صَفح نادیده گرفتنِ خلاف است.

عفو و صفح و برخورد محبت‌آمیز با مخالفان یکی از والاترین آموزه‌های اخلاقی و انسانی اسلام به‌شمار می‌رود. شکل‌گیری جامعه منسجم، استوار و قدرتمند در گرو آن است که افراد آن، اندیشه‌ها و سلیقه‌های مختلف را تحمّل و از کنار برخوردهای غیرمنطقی و نسنجیده، با بزرگواری درگذرند و با این روش اختلاف‌های بیرونی و کینه‌های درونی را به وفاق و محبت مبدّل سازند از این‌ رو، بردباری و صبوری پیامبر بزرگ اسلام و ائمه اطهار و توده مسلمانان در طول تاریخ، یکی از مهم‌ترین عوامل گسترش اسلام و جذب مردم به‌سوی دینداری بوده است.

علی ایحالاً مرضیه محمدزاده با بکار گرفتن اثر و نوشته آقای محمد ناظمی با طراحی صحنه مناسب وکاربردی و با طراحی میزان و حرکات برابر با خواست مفاهیم متن با حضور بزرگانی همچون استاد ناصر هاشمی و استاد هادی افتخارزاده و تینا عبدی از بزرگان تئاتر آذربایجان توانسته عمق این حلقه مفقوده را به مخاطبان انتقال دهد به گونه ای که آدم ها را در شرایط عفو یا قصاص قرار می دهد .

بازیگران مجموعه نیز همگی با بازی های خوب که با طراحی صحنه و حرکت ومیزان همسو است توانسته اند مفهوم و معنای این حلقه مفقوده را به صحنه بکشند .

باید گفت نمایش «تولدی بر مرگ» همان طور که از اسمش پیداست تلویحاً می گوید زمانی مردم در زندگی شان آرامش دارند که در انتخاب گذشت و قصاص، عفو را برگزینند.

درنهایت باید گفت شاهد نمایشی تاثیرگذار و قابل قبولی از مجموعه عوامل نمایش تولدی بر مرگ بودیم . به محمد ناظمی نویسنده و مرضیه محمدزاده کارگردان نمایش و بازیگران فهیم آن که به درک خوبی از نقش هایشان رسیده بودند خسته نباشید می گویم .

شایسته است مسئولین دستگاه قضایی، امور زندان ها، ستاد دیه، کمیته امداد و بالاخره مدیران هنرهای نمایشی استان علاوه بر حمایت کافی از اینگونه اجراها شرایطی را فراهم آورند که این نمایش در گستره وسیعی از شهر به روی صحنه برود . تا مخاطبان بیشتری را جلب کرده و طیف بیشتری از جامعه شاهد این نمایش درخور باشند. در انتها دیدن نمایش «تولدی بر مرگ» را به همگان توصیه می نمایم .

*** وحید کاظم زاده قاضی جهانی