تهران - دهلی نو؛ پیوندی فراتر از نفت

به گزارش ایرنا، حجت الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهوری کشورمان چند روز گذشته را در هندوستان به سر برد. این سفر که نخستین دیدار یک رئیس جمهوری ایران به هند از سال ۲۰۰۳ تاکنون بود با استقبال مقام های هندی روبرو شد.
روحانی و «نارندرا مودی» نخست وزیر هند در دیدار دوجانبه و نشست های پس از آن با اشاره به روابط تاریخی و فرهنگی دو کشور بر ادامه و تحکیم همکاری ها مورد تاکید کردند و در همین چارچوب ۹ توافق را در حوزه های گوناگون به امضا رساندند. به نوشته رسانه های هندی روحانی در صدر هیات ۲۱ نفره عالی رتبه سیاسی و اقتصادی ابتدا به حیدرآباد رفت و با اندیشمندان مسلمان و افراد برجسته منطقه دیدار داشت.
روحانی سپس به دهلی نو رفت. استقبال از رئیس جمهوری کشورمان با حضور مقام های ارشد و در یک مراسم سنتی مفصل برگزار شد. سپس هر دو رئیس دولت، در دیداری دوساعته به حوزه های مختلف روابط میان تهران دهلی نو پرداختند.

**گفت وگوهایی از اقتصاد تا سیاست
اگرچه مهمترین محورهای گفت وگوی مقام های دو کشور بر حوزه های انرژی و حمل و نقل تمرکز داشت اما مذاکرات به طیف گسترده ای از مسائل اقتصادی و حتی سیاسی هم ارتباط پیدا کرد.
روزنامه «ایندین اکسپرس» به نقل از سخنگوی وزارت امور خارجه هند نوشت: رهبران دو کشور گفت وگوهای مهم و سازنده ای را در زمینه های تجارت و سرمایه گذاری، نفت و انرژی، ارتباطات و امور امنیتی، دفاعی و منطقه ای انجام دادند. آموزش، فناوری اطلاعات، و همکاری فرهنگی هم از دیگر محورهای مذاکرات بود.
تارنمای روزنامه قطری «گالف تایمز» هم نوشت: مودی ابراز داشت «موضوع هر چه که باشد؛ برای مالیات، سرمایه گذاری، کانال های موثر بانکی یا همکاری بنگاه های تجاری دو طرف، قدم های چشمگیر و مهمی برای آینده روابط تهران - دهلی نو برداشته شد». حوزه های جدیدی از همکاری همچون زیرساخت ها، سلامت، داروهای سنتی، کشاورزی، کارآفرینی و ارتباطات هم مورد بحث قرار گرفته اند.
از جمله مباحث مهم مورد توجه رسانه ها ، موضوع خودداری از وضع مالیات مضاعف بود که چند سالی راکد مانده بود. همچنین رسانه های هندی گزارش دادند علاوه بر هماهنگی در زمینه ادامه پروژه ها در چابهار و رفع برخی موانع گمرکی در زمینه امکان جایگزین شدن پول ملی در مبادله به جای سایر ارزها میان دو کشور نیز بررسی شد. در صورت عملی شدن این موضوع هند اجازه خواهد یافت تا با پول ملی خود در ایران سرمایه گذاری هایی را انجام دهد. این امر برای ایران در جذب سرمایه گذاری خارجی مفید است.
همچنین تارنمای «بیزینس استاندارد»، امضای قرارداد اجاره ۱۸ماهه بخش هایی از بندر چابهار را نیز نشانه ای از افزایش همکاری های دو طرف ارزیابی کرد.
بنابر توافقی ۵۰۰ میلیون دلاری که در سال ۲۰۱۶ میان ایران و هند امضا شد دهلی نو ۸۵ میلیون دلار را برای مرحله نخست چابهار سرمایه گذاری کرد. همچنین مقرر شد تا در ۱۰ سال آینده هند سالیانه ۲۲.۹۵ میلیون دلار دیگر نیز در این بندر سرمایه گذاری کند.

**صلح در افغانستان
همکاری تهران و دهلی نو با کابل در زمینه توسعه روابط، یک محور سیاسی را هم در بر می گرفت که مورد توجه هر سه کشور بود. تحلیلگران اعتقاد دارند همکاری با محور بندر چابهار نزدیکی بیشتر این سه کشور را موجب می شود که در نهایت به عرصه های سیاسی منطقه هم می تواند سرایت کند.
تارنمای روزنامه آمریکایی «نیویورک دیلی نیوز» همکاری ایران و هند را برای ایجاد ثبات و امنیت در کنار توسعه افغانستان مهم ارزیابی کرد و آورد: دوکشور تصمیم دارند برای مقابله با افراط گرایی، تروریسم و قاچاق مواد مخدر در افغانستان همکاری خود را گسترش دهند تا صلح و ثبات را در این کشور جنگ زده ایجاد نمایند.
دفتر خبرگزاری «آسوشیتدپرس» در دهلی نو نیز در گزارشی به همکاری ایران و هند برای بهبود اوضاع افغانستان پرداخت و افزود: نخست وزیر هند، همکاری با ایران را برای ایجاد امنیت و صلح در افغانستان مهم دانست.
رئیس جمهوری ایران نیز معتقد است «افغانستان باید یک کشور سرزنده و امن باشد» و در این راستا تهران و دهلی نو می توانند با همکاری خود شرایط مناسبی را برای این کشور فراهم کنند.
بنابر تحلیل های سیاسی، هند به روابط خود با ایران از دریچه همکاری در حوزه انرژی و ارتباطات منطقه ای می نگرد. به همین دلیل دهلی نو به توسعه چابهار و تکمیل مسیرهای ریلی و جاده ای مربوط به آن تمرکز خاص دارد. اما این روزنامه آمریکایی، پیام سیاسی همراه این دیدار را مهم تر ارزیابی کرد زیرا سفر روحانی به هند در زمانی انجام شد که ترامپ تهدید می کند توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ را بی اعتبار می سازد و تحریم های اقتصادی علیه ایران را بار دیگر برقرار می کند.

**شراکت استراتژیک ایران و هند
اسنادی که در سفر روحانی به هند امضا شد بیش از همه بر گفت وگو برای همکاری بیشتر در توسعه بندر چابهار متمرکز بود. فاز نخست بندر چابهار در دسامبر سال گذشته مورد بهره برداری قرار گرفت و مسیر راهبردی جدید را برای پیوند ایران، هند و افغانستان خلق کرد. دهلی نو در همکاری نزدیک با تهران و کابل در مسیری تازه، خاک رقیب دیرینه خود (پاکستان) را دور می زند.
کارشناسان ایران و هند، انرژی و حمل و نقل را دو ظرفیت بزرگی می دانند که همکاری استراتژیک آن ها را موجب می شود.
روزنامه گالف تایمز از امضای ۹ توافقنامه در راستای تحکیم روابط اقتصادی دو کشور خبر داد که یکی از آن ها مربوط به بندر چابهار بود. نخست وزیر هند در دیدار با روحانی چابهار را «دروازه ای طلایی» توصیف کرد که ارتباط این کشور را با افغانستان، آسیای میانه و حتی شرق اروپا تسهیل می کند و باعث تحکیم بیشتر روابط تاریخی دوکشور و ثبات منطقه می گردد.
رئیس جمهوری نیز همکاری بلندمدت در حوزه انرژی و حمل و نقل را باعث افزایش اعتماد دو شریک دانست.
از جمله اسنادی که در دیدار روسای دو کشور امضا شد توافق میان سازمان بنادر و کشتیرانی (PMO) با شرکت بنادر ایران و هند (IPGL) بود. شرکت مشترک ایران و هند، برای ۱۸ ماه مدیریت بخش هایی از ترمینال چند منظوره و کانتینری چابهار را در دست می گیرد.
تارنمای روزنامه«Times of India» به نقل از رسانه های هندی با بیان خبر اجاره بخشی از بندر چابهار از سوی هندی ها آورد: روسای جمهوری دو کشور در مورد همکاری های نفتی نیز مذاکراتی را انجام دادند تا مشارکتی را فراتر از رابطه خریدار و فروشنده راه اندازی کنند.
به نوشته بیشتر رسانه های هندی مقامات بلند پایه ایران و هند تصمیم دارند مشارکت استراتژیک بلندمدتی را در پیش بگیرند.
همچنین اعلام شد سرعت مذاکرات دو کشور در حوزه انرژی از جمله میدان گازی «فرزاد بی» بیشتر و مشکلات رفع شود. هند علاقه وافری دارد تا یک میدان گازی را در اختیار داشته باشد و نیاز گسترده خود به انرژی را پاسخ دهد.