مدیرکل دفتر تالیف کتب درسی:وجود نظام تغذیه‌کننده علمی کتب‌های درسی در خارج از آموزش‌وپرورش ضروری است

به گزارش روابط عمومی وزارت آموزش وپرورش، اماني طهراني با حضور در استودیوالفبا بيان كرد: كتاب هاي درسي همواره به عنوان يك دغدغه ملي براي ما مطرح بوده است.

وي درباره روند توسعه فناوري ها گفت: در يك و سال نيم گذشته توسعه چشمگيري در فضاي مجازي بوجود آمده و اين امكان فراهم آمده تا افراد نقطه نظرات خود را در حيطه هاي مختلف از جمله كتاب هاي درسي بيان كنند.اين امكان جديدي است كه كشور و همه فعاليت هاي دركشور آن را تجربه مي كنند و كتاب هاي درسي از انتقادهاي اينگونه مستثني نيست. بطوريكه اين انتقادها و نظرات با كل انتقاداتي كه در طول چهل يا پنجاه ساله گذشته شده برابري مي كند. ما همه انتقادها را پيگيري مي‌كنيم و مورد بررسي قرار مي دهيم. برخي از مطالبي كه در فضاي مجازي مطرح مي شود اساسا خلاف واقعيت است و اطلاعات نادرستي هست كه داده مي شود و ما درباره صحت يا عدم صحت اين اخبار اطلاع رساني مي‌كنيم. اين مطالب خلاف واقع تاثير خودش را روي افكار عمومي مي گذارد، بطوريكه مثلا شايع شده بود كه حسين فهميده از كتاب هاي درسي حذف شده. با وجودي اينكه اين اتفاق صورت نگرفته و ما نادرستي اين خبر را اعلام كرده ايم اما در ذهن افكار عمومي حذف حسين فهميده شكل گرفته است. از اين نوع اتفاق ها و برداشت هاي اشتباه افكار عمومي در موارد مختلف براي ما پيش آمده است و اين روند بي اعتماد سازي افكار عمومي در حوزه هاي مختلف از جمله در زمينه كتاب هاي درسي نگران كننده است.

اماني طهراني درباره حجم كارهاي انجام شده در چند سال گذشته بيان كرد: با توجه به تغيير نظام آموزشي، حجم زيادي از كتاب هاي درسي در سال هاي گذشته تاليف شده است. بالغ بر شش هزار صفحه كتاب كه هر صفحه كتاب حاوي عناصر سازنده‌اي شامل: عكس، نمودار، شكل، آمارها، جداول و ... مي باشد و حجم زيادي از مطالب كتاب هاي درسي را تشكيل مي دهد. با اين اوصاف امكان وجود خطا در كتاب هاي درسي با توجه به اين حجم كار، ممكن است بوجود بيايد. معمولا معلمين اولين ويرايشگران كتاب ها هستند و به ما اعلام مي كنند و در مرحله بعد جامعه است كه ممكن است ايرادهايي در كتاب هاي درسي مشاهده و آن را اعلام كند.

در مورد كتاب هايي كه بار سياسي يا بار سليقه اي خاصي دارد اختلاف نظر وجود دارد

مدیرکل دفتر تالیف کتاب‌های درسی ابتدایی ومتوسطه نظری در پاسخ به اين پرسش كه برخي روايت ها از تاريخ معاصر را گزينشي مي دانند و اينكه ادبيات معاصر ما به شكل ناقص و گزينشي در كتاب ها آمده است گفت: در مورد كتاب هايي كه بار سياسي يا بار سليقه اي خاصي دارد اختلاف نظر وجود دارد و در اين زمينه ها معمولا روايت هاي رسمي وجود دارد. گروهي وقايع ۲۸ مرداد را بصورت كودتا مي بينند و گروهي ديگر آن را جنبش مردمي مي بينند، بايست ديد روايت رسمي آن كشور چيست و اين مساله را همه دنيا پذيرفته اند.

وی تصریح کرد: در مباحث ادبي گروهي علاقه زيادي به ادبيات كهن و گروهي علاقه به ادبيات معاصر دارند. براي ما حل و فصل كننده اين مسايل گروه برنامه ريزي كتب درسي است كه در آن به اشتراك نظر مي رسند. برخي از اطلاعاتي كه در فضاي مجازي مي آيد و روي يك بخش خاص اشاره مي كنند، درست نيست، اين مساله بصورت بافت است و كليت يك كتاب از ابتدا تا انتها ديده شود و به محدوديت ها و نقطه تمركز كتاب ديده شود. نمي توان با مقايسه يك قطعه از كتاب قديم و جديد نتيجه گيري كرد. هركدام از كتاب ها لازم هست در بستر خودش ديده شود. پاره اي از مسايل در كتاب هاي درسي ريشه هاي اعتقادي و سياسي دارد. ممكن است برخي معتقد باشند همه تاريخ بايست درباره تاريخ اسلام و روايت هاي آن باشد و عده اي ديگر به تاريخ ايران باستان علاقمند هستند و اعتقاد دارند باید به اين بخش تاريخ بيشتر پرداخته شود. كتاب درسي آينه ملت است و بايست آينه اي از همه افكار باشد. در كتاب هاي جديد جلوه‌هاي دانشندان ايران و اسلام بسيار كار شده است و در تمامي كتاب ها نام اين دانشمندان برده شده است.

مرجع رسمي براي كتاب هاي درسي شوراي برنامه ريزي كتاب هاي درسي است

وي گفت: مرجع رسمي براي كتاب هاي درسي شوراي برنامه ريزي كتاب هاي درسي است. شوراي برنامه ريزي تركيبي از متخصصين برجسته و صاحب صلاحيت است كه تصميم گيري اصلي را انجام مي دهند و اين شورا بالاترين مرجع است.

وي در پاسخ به اين سوال كه آيا مي توان افت تعلقات ملي(‌سرود ملي و پرچم ملي و ...)‌ را به محتوي آموزشي كتب درسي ارتباط داد، افزود: با اين گرايش كه هر اتفاق در كشور مي افتد گردن آموزش و پرورش بگذاريم و بگوييم آموزش و پرورش كوتاهي كرده است، مخالفم. اين يك برداشت عام هست كه همه مسايل را به كتاب درسي نسبت دهيم.بصورت برنامه صريح پرچم را كار كرده ايم و در برنامه ضمني در بخش هاي مختلف كتاب ها پرچم را كار كرده ايم. در كتاب هاي درسي در بخش هاي مختلف كتاب ها، پرچم ايران كار شده است و در انتها و ابتداي كتاب و هرجا كه قابليت كار شدن پرچم داشته است آن را بصورت دقيق كار كرده ايم. پرچم از موضوعات مورد تاكيد بوده است و بسيار روي آن كار كرده ايم. از طرفي بي احترامي اخير از سوي معدودي به پرچم ملي با عكس العمل ملي مواجه شد و اين را ناشي از كتاب هاي درسي ببيند. ممكن است در فعاليت هاي ابتداي انقلاب در اين زمينه غفلتي شده باشد، اما در اين سال ها توجه به پرچم احيا شده است.

اماني طهراني افزود: اينكه ما مي بينيم دانش آموزان دبيرستاني در هر سطحي درباره موضوع ديني با استدالال صحبت مي كند، به اين علت است كه ما در چهار سطح مسايل را تا سطح استدلالي كار كرده ايم. در ساير دروس نيز با همين روش پيش رفته ايم.

هنوز انتظارات جامعه از محتواهاي آموزشي برآورده نشده است

وي در پاسخ به سؤالي درخصوص انتقاد رئيس جمهور از محتواي كتاب هاي درسي اذعان كرد: معتقديم رئيس جمهور بر تمام بخش هاي كشور اشراف كامل دارد و علي رغم اقدامات انجام شده در زمينه تغيير محتواهاي آموزشي، هنوز انتظارات جامعه از محتواهاي آموزشي برآورده نشده است.

مدیرکل دفتر تالیف کتاب‌های درسی ابتدایی ومتوسطه نظری در پاسخ به پرسشي كه قبلا گفته شده چهل سال است سازمان سنجش در مورد كنكور كاري نكرده است و آيا كتاب هاي درسي به گونه اي طرح شده كه بتواند زمينه برداشته شدن كنكور باشد، گفت: درباره كنكور دو مصوبه در مجلس داريم. مصوبه اول براي سال ۱۳۸۶ هست كه وزارت علوم و سازمان سنجش موظف شدند كه ساز و كارهايي را براي سنجش و انتخاب دانشجويان بر اساس سوابق تحصيلي انجام انجام دهند و ساز و كارهاي آن را فراهم كند.

وی اشاره کرد: انجام اين كاربر عهده ما نبوده است و انتظار مي رفت كه در چهارچوب آن قاون مجموعه اي از پژوهش ها و جلسات انجام گيرد و صورتجلسه هاي آن آماده شود اما پس از شش سال سازمان سنجش اعلام كرد كه اين قانون قبليت عملياتي شد ندارد تقاضاي آن اصلاح آن را كرد.

مدیرکل دفتر تالیف کتاب‌های درسی ابتدایی ومتوسطه نظری گفت: ما اعتقاد داريم كه باید قانوني را اجرا تا نقاط ضعف و قدرت آن را بدانيم. در آن شش سال تعداد جلسات برگزار شده خيلي كم بوده و ما حتي صورتجلسه اي نداريم كه بعنوان مثال پنجاه كارشناس آموزشي كشور آن را امضا كنند و در آن بنويسند اين قانون قابليت عملياتي شدن ندارد. بنظر مي رسد بعد از شش سال سازمان سنجش و وزارت علوم تنها به بيان ديدگاه پيشيني خود مبني بر عدم امكان حذف كنكور را بيان كرده‌اند. در نتيجه چندين سال هيچ اقدام اجرايي براي انجام قانون انجام نشده است.

سوابق تحصيلي بعنوان امتحان نهايي تعريف شده است

وی عنوان کرد: در سال ۹۲ بخش هايي از آن قانون اصلاح شد و اكنون مبناي ما اين قانون هست. در هر دو قانون قرار است تا به موضوع سوابق تحصيلي توجه جدي شود. سوابق تحصيلي بعنوان امتحان نهايي تعريف شده است و امتحانات نهايي استاندارد گرفته شود و نمرات نهايي استاندارد به عنوان يكي از منابع اصلي پذيرش دانشجويان استفاده گردد.

اماني طهراني با اشاره به اينكه تمام كتاب هاي درسي از پشتوانه پژوهشي برخوردار هستند، گفت: چاپ وتوليد اين حجم از كتاب هاي درسي قطعاً خالي از اشكال نيست وخوشبختانه آمار اشتباهات در كتاب هاي درسي معمولاً در يك سال كمتر از ۱۰ مورد است، اما اين موضوع نبايدموجب قضاوت نادرست در مورد همه محتواهاي آموزشي شده و كار متخصصان عرصه تعليم وتربيت را زير سؤال ببرد.

وي ادامه داد: در بسياري از موارد، كتاب هايي را اشخاص به نام منتشر مي كنند كه اشتباهات زيادي دارند، اما در حوزه آموزش وپرورش، ودر يك سال و نيم اخير ما شاهد بيشترين حجم خبرها و انتقادات به كتاب هاي درسي هستيم؛نقدهايي كه اغلب منصفانه نبوده و براساس برداشت هاي سطحي و ناقص صورت گرفته است به عنوان مثال، درج نام بابل به عنوان یکی از شهرهای پرجمعيت ناحيه كوهستاني شمال كشورکه براساس سيستمGIS چاپ نقشه توسط سازمان جغرافياي نيروهاي مسلح انجام گرفته و به علت توسعه شهري بيشتر اين شهر نسبت به ساري صورت گرفته است، موجب شدتا شاهد اتهام زني در اين زمینه به آموزش وپرورش باشیم به طوری كه مخاطبان مطلب مذکورتصور کنند نويسنده کتاب هدف خاصي را دنبال مي كرده است.

مدير كل دفتر تأليف كتاب هاي درسي ابتدايي و متوسطه نظري تصريح كرد: افرادي كه درخصوص يك نقشه اظهارنظر مي كنند، طبيعتاً بايد بر علم نقشه شناسي مسلط باشند در صورتي كه انتقادهاي اخير راجع به نقشه هاي جغرافياي درسي چنين خبري نيست و از روي ناآگاهي قضاوت شده است.

از دامن زدن به مطالب سطحي خودداري كنيم

وي ادامه داد: بايد به نظر كارشناسان، متخصصان و پژوهشگران حوزه تأليف كتاب هاي درسي اعتماد كرده واز دامن زدن به مطالب سطحي خودداري كنيم، بنابراين اگر بخواهيم پيشنهادات افراد از مناطق مختلف درخصوص گنجاندن فلان مطلب در كتاب هاي درسي را بپذيريم، دايره محفوظات گسترش پيدا مي كند و روند ملي تدوين كتاب هاي درسي نيز آسيب مي بينند.

اماني طهرانی ادامه داد: شوراي برنامه ريزي كتاب هاي درسي كه ۱۰ نفر به عنوان نماينده از سازمان هاي مختلف در آن عضو هستند خط و مشي تدوين كتب درسي را مشخص مي كند و بيش از ۶۰ نفر نيز هر يك از كتاب هاي جديدالتأليف درسي را موردبررسي و تأييد قرار مي دهند.

مدير كل دفتر تأليف كتب درسي ابتدايي و متوسطه نظري افزود: هرگونه تغيير در كتاب هاي درسي بايد در شوراي برنامه ريزي كتاب هاي درسي بررسي و تصويب شود، بنابراين تغيير محتوا يا برخي مطالب كتب درسي خارج از مصوبات شوراي مذكور امكان پذير نيست.

وي از تأليف كتب پايه دوازدهم براساس مصوبه نهصدو بيست وششمين جلسه شوراي عالي آموزش وپرورش خبر داد وخاطرنشان كرد: دو كتاب «مديريت خانواده و سبك زندگي» و «سلامت و بهداشت» از كتاب هاي جديدالتأليف پايه دوازدهم هستند كه براي همه دانش آ‌موزان در تمام رشته هاي تحصيلي به مدت ۲ ساعت در هفته ارائه مي شود و كتاب «تحليل فرهنگي» كه در سال جاري براي رشته معارف اسلامي ارائه شده از سال آينده در برنامه درسي دانش آموزان رشته علوم انساني قرار مي گيرد.

اماني طهراني با اشاره به رويكرد سبك سازي كتاب هاي درسي دوره متوسطه دوم، اظهار كرد: سعي كرديم محتواي كتب درسي پيش دانشگاهي را وارد پايه دوازدهم نكنيم و در همين راستا، كتاب هاي «تفكر و سواد رسانه اي»،«كارگاه كارآفريني و توليد» و كتاب «هنر» از جمله كتاب هاي جديدالتأليف براي پايه هاي دهم، يازدهم هستند كه تدريس آنها در مدرسه به صورت انتخابي خواهد بود، ‌البته تفكر و سواد رسانه اي در پايه دهم و «كارگاه كارآفريني و توليد در پايه يازدهم» مورداستقبال و انتخاب واقع شده است.

تالیف کتاب «انسان و محيط زيست»

وي كتاب «انسان و محيط زيست» را از جمله كتاب هاي جديدالتأليف پايه يازدهم برشمرد كه در موضوعات؛ آب، هوا، انرژي، خاك، زباله، گردشگري و تنوع زيستي به دانش آموزان مطالبی را ارائه مي كند و اظهار كرد: دانش آ‌موزان تمايل كمتري به انتخاب كتاب هنر دارند هر چند مطالب مفيدي مانند؛ خلق آثارهنري، نقد اثرهنري، درك هنري و ارزش گذاري به ميراث فرهنگي در اين كتاب آمده است.

اماني طهراني با اشاره به اينكه تمام كتاب هاي درسي از پشتوانه پژوهشي برخوردار هستند، گفت: چاپ وتوليد اين حجم از كتاب هاي درسي قطعاً خالي از اشكال نيست وخوشبختانه آمار اشتباهات در كتاب هاي درسي معمولاً در يك سال كمتر از ۱۰ مورد است، اما اين موضوع نبايد باعث قضاوت نادرست در مورد همه محتواهاي آموزشي شده و كار متخصصان عرصه تعليم وتربيت را زير سؤال ببرد.

مدير كل دفتر تأليف كتب درسي ابتدايي و متوسطه نظري، گفت: بخشي از انتظارات جامعه به محتواي كتاب هاي درسي و بخشي به برنامه هاي درسي باز مي گردد و آموزش و پرورش نيز همواره در اين خصوص پاسخگو بوده است، چنانكه پس از پيروزي انقلاب اسلامي شاهد تغييرات چشمگيري در محتواي آموزشي بوده ايم.

وي مسأله محوربودن را از ويژگي هاي كتاب هاي جديدالتأليف عنوان و اعلام كرد: مطالبي مانند،«مشاهده كنيم»، « «فكركنيم»، «كارگروهي»، اندازه گيري كنيم» و«بازي گروهي» در كتاب هاي درسي جديد به فراواني ديده مي شود.

نبود نظام تغذيه كننده علمي خارج از آموزش و پرورش یک مشکل است

اماني طهراني نبود يك نظام تغذيه كننده علمي خارج از آموزش و پرورش را يك مشكل برشمرد و تصريح كرد: بايد توليد علم توسط ساير نهادها صورت گيرد تا آسيب ها شناسايي و تغذيه كنندگان با فهم عميق مسائل را بررسي و رفع مشكل كنند، اگر چنين شرايطي فراهم شود شاهد خواهيم بود كه ۲ روز آموزش وپرورش مانند هم نخواهد بود و نظام تعليم وتربيت در مسير رشد و بالندگي قرار مي گيرد.