هجوم نام‌های با تلفظ دشوار به شناسنامه نوزادان ایرانی

تولد فرزندان متعدد در جامعه گذشته ایران، والدین را تا حد سردرگمی برای انتخاب اسمی مناسب برای فرزندان پیش نمی برد. اسامی نوزادان متولد شده معمولا توسط افراد سالخورده و ریش سفیدان فامیل انتخاب می شد و بازگشت به اسامی اجداد از رسوم معمول در جامعه بود. انتخاب نام فرزندان حساسیت چندانی برای والدین نداشت و حتی در بعضی مواقع مشابهت نام و نام خانوادگی آنها یا تکرار اسامی فرزندان در خانواده کسی را متعجب نمی کرد؛ چرا که اصل همان انتخاب نامی نیکو و متداول بود.

با مرور زمان سطح سواد و اطلاعات افراد جامعه افزایش و تعداد فرزندان خانواده ها کاهش یافت. رفته رفته کیفیت زندگی فرزندان در کنار کاهش اهمیت کمیت آنان متداول شد. انتخاب اسامی فرزندان به پدران سپرده شد و نام هایی جدید وارد شناسنامه ها. اسامی اصیل آذری،کردی، گیلانی، لری، ایرانی، اسامی قرآنی و نام هایی پر معنی و با تنوع بسیار، انتخاب نسل دیگری از مردم جامعه بود.

مرور شتابان زمان اما در دهه اخیر یا حداقل در سال های اخیر تغییری اساسی در نحوه نام گذاری و اسامی انتخاب شده برای فرزندان در خانواده ها ایجاد کرد. دیگر خبری از سوسن و یاسمن و نرگس نیست و امیر، حامد، بهروز و ... جزو نام هایی به شمار می روند که رده زنمانی اشان پایان یافته است.

نسل گذشته ای که هنوز در پیچ و خم مفاهیم و تلفظ نام ها گیر کرده اند، از صدا کردن نوه ها با این اسامی ناراضی و نسل حاضر و فرزندان همین پدربزرگ ها و مادربزرگ ها کاملا راضی اند. چند سال دیگر لازم است تا بدانیم عکس العمل همین تازه اسمی ها به نام هایی که مدام باید معانیش را برای اطرافیان توضیح دهند، چه خواهد بود؟!

خاص باشد یا معنی دار؟!

در حال حاضر با تغییر برخی آداب و رسوم، در اکثر خانواده‌ها پدر و مادر متولیان اصلی نامگذاری کودک شده‌اند و نظر سایر بستگان در حد مشاوره است اما عوامل تاثیرگذار دیگری پا به عرصه گذاشته‌اند که البته تاثیر آن‌ها به آشکاری تاثیر عوامل سنتی نیست. بسیاری از جامعه شناسان معتقدند که اولین عامل تاثیرگذار در نامگذاری کودکان، اعتقادات مذهبی است و این عامل در گذر ایام همچنان بیشترین تاثیرگذاری را در انتخاب نام نوزادان ایرانی به خود اختصاص می‌ دهد.

اما این همه آن دلایلی که منجر به انتخاب یک اسم می شود، نیست. بعد از اعتقادات مذهبی، عوامل محیطی از جمله برنامه‌های تلویزیونی وسریال‌ها نیز در فرهنگ نامگذاری تاثیر بسیار زیادی دارند. فرقی هم نمی کند که این سریال ها و برنامه های تلوزیونی از شبکه های ملی پخش شوند یا ماهواره ها فیلم های دوبله شده خارجی را به نمایش بگذراند.

تاثیرات افزایش دامنه اطلاعات و دسترسی به شبکه های مختلف یا حتی ارتباطات بیشتر با کشور های همسایه به خصوص در شهر های مرزی، نیز غیر قابل کتمان است. تاثیرات فرهنگی مبادله شده در اثر ارتباط از طریق رسانه یا حضوری، گسترش یافته که یکی از جنبه های آن نیز تغیر فرهنگ نام گذاری است.

آیدا نشاطی دارای فرزندی دو ماهه بوده و نام دخترش، اسمی ترکی با ریشه یونانی است. وی در پاسخ به اینکه نظر بستگان و اطرافیان در مورد نام فرزندش چیست؟ گفت: هر کسی سلیقه متفاوتی دارد. افراد مسن از انتخاب اسمی که تلفظ آن برایشان آسان نیست شکایت دارند اما جوان تر های می گویند که اسم با کلاسی است.

وی در خصوص علت انتخاب این اسم برای فرزندش اظهار کرد: تمام اسم هایی که در نسل های آینده صدا می شوند خاص و جدید هستند. دلم میخواست دخترم اسمی شیک و باکلاس داشته باشد و بعد از 20 یا 30 سال از قدیمی بودن اسمش ناراحت نباشد. بالاخره هر مقطعی اسم های خاصی دارد.

این در حالیست که علی مهرابی معتقد است: انتخاب اسم مناسب حق کودکان ماست و نباید صرفا با دید تجملاتی به این موضوع نگاه کنیم. اسم کودکان بر شخصیت آنان تاثیر می گذارد و رعایت برخی اصول ضروری است.

وی که دارای دو فرزند با نام های مذهبی است، ادامه داد: مردم ایران با قومیت های خاص دارای فرهنگ های متفاوتی هستند که تمام این فرهنگ ها دارای اسامی اصیل و زیباست. از طرفی انتخاب اسامی قرآنی و نام ائمه برای فرزندان تاثیرات مطلوبی در شخصیت آنان خواهد داشت.

والدین به دنبال نام متمایزند/ به بار ارزشی بیاندیشید

انتخاب نام مناسب برای فرزندان ، شناسنامه فرهنگی -اعتقادی پدر و مادر بوده و نام نیكوی فرزند گواه سلیقه ی سالم خانواده و دور اندیشی و سلامت و حسن انتخاب آنان است و می تواند انگیزه گرایش به سمت الگوهای مطلوب را در فرد ایجاد كند. همچنین نام گذاری های تحقیر آمیز و نكوهیده ممكن است منجر به گرایشهای منفی ، انزوا ، انتقام و پرخاشگری شود.

زهرا امیری کارشناس ارشد جامعه شناسی با اشاره به تغیر سبک اسامی تصریح کرد: برخلاف دهه های قبل که مردم برای نامگذاری نوزادان اکثرا به دنبال نام های متداول بودند، در سال های اخیر به دنبال نام هایی متمایزهستند و این نوع نام ها را در سازمان ثبت احوال اسم های نو پدید می گویند که از چند منبع وارد پروسه نامگذاری شده اند.

وی ادامه داد: برخی از این اسامی از فرهنگ های قومیتی واردشده اند و به دلیلی ویژگی هایی مثل تلفظ و آهنگ زیبا با معنای قشنگ و شادابی و طراوتی که با خود دارند، مورد استقبال قرار گرفته اند اما برخی دیگر حاصل ترکیب های نا معمول است.

حبیب روحی کارشناس روانشناسی نیز خاطر نشان کرد: نام برای به دست آوردن هویت و شخصیت ، نقش تعیین كننده ای را ایفا می كند و یك كودك را از كودكان دیگرمتمایز ساخته و جنس او را نشان می دهد.

وی با بیان این مطلب که نام هر فرد ، یكی از نمودارهای شخصیت و استقلال اوست، اذعان کرد: معمولا نام های غریب و كم كاربرد بیشتر در معرض پرسش و كنجكاوی دیگران قرار می گیرد و امروزه متأسفانه برخی از پدران و مادران به جای اندیشیدن به بار ارزشی و تأثیر روانی آن در آینده کودک ، به نادر بودن ، تازه بودن و استثنایی بودن آن می اندیشند.

انتخاب اسامی نیکو از تاکیدات اسلام بوده و در فرهنگ ایرانی-اسلامی ما جایگاهی ویژه دارد که خود می تواند اشاعه دهنده فرهنگ باشد. بنابراین باید نهادهای فرهنگی بیش از این مبادرت به خرج داده و با جمع آوری اسامی دینی،قومی و ایرانی مجموعه ای تازه و معتبر را برای انتخاب اسامی مناسب فرزندان در اختیار جامعه قرار دهند. دیگر وقت آن است که کتب اسامی ثبت احوال به روز تر شود و چاپ های جدید آن در اختیار عموم قرار گیرد.

/شادی غلامی/