راه‌اندازی مدارس قرآنی ابتدایی/تغییر وتالیف کتب دوم وششم دبستان/حذف پیک نوروزی از تکالیف دانش‌آموزان

به گزارش خبرنگار آموزش و پرورش پانا، سند تحول آموزش و پرورش پس از تایید و تصویب در شورای عالی انقلاب فرهنگی در آذرماه ۱۳۹۰، به صورت رسمی در حضور رییس جمهور رو نمایی شد.

با ورود سند تحول بنیادین به آموزش و پرورش کشور، اجرای بند به بند این سند در دستور کار معاونت ها و زیرمجموعه های این وزارتخانه قرار گرفت؛ به عبارتی این سند تحولی، خط مشی برنامه و فعالیت های آموزش و پرورش را در سال ۹۱ مشخص و تعریف کرد.

در سالی که گذشت، بخشنامه و دستورالعمل های متعددی صادر و ابلاغ شد که هر کدام به نوعی مجری و نماینده راهکارهای موجود در صفحات سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بودند.

نگاهی اجمالی به فعالیت های هر یک از معاونت های این وزارتخانه نشان از این دارد که آموزش و پرورش در سال ۹۱ با تحولی عظیم در بخش های مختلف روبرو بوده است.

نیم نگاهی به گذشته و فعالیت های معاونت آموزش ابتدایی می اندازیم.

نظر به اهمیت دوره ابتدایی در شکل گیری شخصیت و تکوین باورها، اعتقادات و نگرش های دانش آموزان از یک سو و حضور نیمی از جمعیت دانش آموزی کشور در دوره ابتدایی از سوی دیگر، می طلبید تا نظارت بر عملکرد مدارس ابتدایی کشور توسط حوزه مشخصی در ساختار وزارت آموزش و پرورش مدیریت شود.

بررسی ساختار اداری وزارت آموزش و پرورش طی سالهای بعد از انقلاب اسلامی نشان می دهد که بارها مدیریت حوزه آموزش ابتدایی با دوره راهنمایی و سایر بخش ها ادغام و جدا شده است که در دولت دهم و در زمان وزارت حاجی بابایی، برای اولین بار در تاریخ آموزش و پرورش ایران، معاونت آموزش ابتدایی به صورت مستقل تعریف و آغاز به کار کرد.

۷۰ درصد معلمان دوره ابتدایی، خانم هستند

با توجه به این که حدود ۷۰ درصد معلمان دوره ابتدایی، زن هستند، مسئولیت این حوزه معاونت به "فاطمه قربان" سپرده شد و مقرر شد با ایجاد پست معاون آموزش ابتدایی در استانها، شهرستانها و مناطق درجه یک تا چهار نیز مسئولیت این پست به خانم ها محول شود.

در ۱۲ ماهه اخیری که معاونت آموزش ابتدایی سپری کرده؛ اتفاقات خوب و ارزنده ای رخ داده است.

ورود پایه ششم به مقطع ابتدایی

مهرماه ۹۱، به صورت رسمی نظام آموزشی ۶.۳.۳ در سطح تمامی مدارس کشور به مرحله عملیاتی و اجرا در آمد، با ورود این نظام آموزشی جدید، پایه های مقطع ابتدایی از ۵ سال به ۶ سال افزایش یافت.

با ۶ ساله شدن ابتدایی، تحول و کارهای وسیعی در آموزش و پرورش صورت گرفت؛ البته نباید فراموش کرد که پیاده سازی این نظام آموزشی در مدارس کشور با فراز و نشیب هایی همراه بوده است که اگر برنامه ریزی و تلاش های دلسوزانه آموزش و پرورش و فرهنگیان و اولیای دانش آموزان نبود، به این راحتی ها امروز شاهد این تحول عظیم در نظام آموزشی کشورمان نبودیم. درست است که هنوز هم کاستی ها و کمبودهایی وجود دارد، اما نباید حرکت تحولی آموزش و پرورش را کوچک و بی نتیجه دانست، چراکه اجرای سند تحول، کار فوری و یک روزه نیست، بلکه در دراز مدت نتایج مثبت خود را نشان خواهد داد.

به عنوان مثال، برخی افراد عنوان می کنند که با شش ساله شدن دوره ابتدایی، کمبود فضای آموزشی در مدارس پیش آمده است؛ "فاطمه قربان" معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در این باره به خبرنگار آموزش و پرورش پانا گفت: به هیچ عنوان در سال تحصیلی جاری برای دایر کردن کلاس های ششم ابتدایی با مشکل کمبود فضا مواجه نبوده ایم.

وی می افزاید: جابجایی و تغییرات صورت گرفته در برخی از مدارس به معنای کمبود فضای آموزشی نیست، بلکه به منظور ساماندهی و مدیریت صحیح فضاهای آموزشی است.

معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش تصریح کرد: چون امسال تغییر ساختار و اجرایی شدن پایه ششم ابتدایی صورت گرفته است، برخی افراد عنوان می کنند که آموزش و پرورش به علت اجرای پایه ششم ابتدایی با کمبود فضای آموزشی مواجه شده است و به همین دلیل تغییرات و جابجایی در برخی از مدارس صورت گرفته است که باید بگویم تصور این افراد درست نیست، چراکه در سال های گذشته که هنوز ۳-۳-۶ اجرا نشده بود نیز به ضرورت پیش می آمد که در فضای مدرسه تغییرات و جابجایی هایی صورت گیرد.

به گفته قربان، تقریبا تعداد دانش آموزان در سال تحصیلی جاری نسبت به سال گذشته تغییری نکرده است و از طرفی امسال بیش از ۲ هزار ساختمان مدرسه با اولویت مدارس ابتدایی، ساخته شده است. بنابراین به این جمع بندی می رسیم که آموزش و پرورش جهت تعلیم و تربیت دانش آموزان ابتدایی با کمبود فضای آموزشی مواجه نبوده و نیست.

تغییر و تالیف کتب پایه دوم و ششم ابتدایی

براساس مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش، وزارت آموزش و پرورش موظف است که همزمان با تغییر ساختار، محتوای کتب درسی را نیز تغییر دهد.

در سال تحصیلی ۹۲-۹۱، تغییراتی در محتوای کتب پایه دوم ابتدایی ایجاد شد؛ همچنین کتب جدیدالورود پایه ششم ابتدایی تالیف و در اختیار دانش آموزان این پایه قرار گرفت.

برگزاری کلاس های آموزشی ضمن خدمت ویژه معلمان پایه دوم و ششم ابتدایی

با تغییر کتاب های پایه دوم و تالیف جدید کتب پایه ششم ابتدایی در سال تحصیلی جاری، برگزاری کلاس های ضمن خدمت ویژه معلمین این دو پایه، امری ضروری و اجتناب ناپذیر بود.

در حال حاضر می توان گفت؛ تقریباً به طور ۱۰۰درصدی آموزش های ضمن خدمت معلمین پایه دوم و ششم ابتدایی در سراسر کشور به صورت جامع و کامل صورت گرفته است. به گفته قربان، تا اول مهرماه سال جاری، ۶۰ درصد از کلاس های ضمن خدمت معلمین پایه ششم ابتدایی انجام شده بود.

برگزاری کلاس های ضمن خدمت معلمین ابتدایی با شروع سال تحصیلی جدید نیز همچنان ادامه داشت، دلیل استمرار این دوره های آموزشی نیز این بود که اگر معلمی ضمن تدریس با ابهامی مواجه شد و برایش سوالی پیش آمد، بتواند آن سوال را در کلاس های ضمن خدمت مطرح و پیگیری کند.

معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش در این باره می افزاید: البته در سطح استانها، هر جا که لازم و ضروری باشد امکان برگزاری کارگاه های آموزشی ویژه معلمین است، اما برگزاری کلاس های ضمن خدمت دوم و ششم ابتدایی به اتمام رسیده است.

استقرار نظام تحصیلی دوری در مقطع ابتدایی

نظام دوری عبارت است از همراهی معلم با دانش آموزان در طول یک دوره تحصیلی معین (سه پایه اول دوره دبستانی).

طرح نظام دوری با استناد به سند تحول بنیادین در سال تحصیلی ۹۱-۹۰ تهیه و به صورت محدود و آزمایشی به تشخیص استان در مدارس دارای شرایط و آمادگی لازم به اجرا در آمد و در سال تحصیلی ۹۲-۹۱ این طرح توسعه یافته و حداقل در هر منطقه در یک مدرسه دخترانه و یک مدرسه پسرانه به صورت آزمایشی به مرحله اجرا در آمده است.

در نظام دوری دیگر لازم نیست دانش آموز سال تحصیلی جدید را با یک معلم جدید آغاز کند، در واقع با معلم سال گذشته اش به تحصیل خود ادامه خواهد داد.

استقرار نظام دوری باعث می شود که ارتباط عاطفی میان معلم و دانش آموز در طی سال های تحصیل حفظ شود و وجود این ارتباط عاطفی اثر مثبتی بر روی یادگیری و آموزش دانش آموز خواهد داشت.

هوشمند سازی کلاس های درس دانش آموزان ابتدایی

هوشمند سازی مدارس ابتدایی، تقریبا از سال ۸۹ شروع شد و به مدارس ابتدایی اعلام شد تا کار هوشمند سازی را شروع کنند که درادامه اقدامات خوبی هم در این راستا انجام شد. در سال تحصیلی جاری نیز در همه مدارس با همان قدرت و قوت کار هوشمند سازی ادامه داشت، منتها با توجه به این که درس کار و فناوری برای پایه ششم ابتدایی در نظر گرفته شده بود، الویت هوشمند سازی با کلاس های پایه ششم ابتدایی قرار داده شد تا آموزش این درس بهتر انجام شود.

در بعضی از مدارس نیز یک سایت رایانه متشکل از ۱۰ تا ۱۵ سیستم راه اندازی شد تا دانش آموزان براساس برنامه ای بتوانند جهت فراگیری دروس خود از سایت استفاده کنند.

براساس اعلام معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش، تقریبا درصد بالایی از مدارس ابتدایی به امکانات هوشمندسازی مجهز شدند و تا پایان برنامه پنجم توسعه تمامی کلاس های ابتدایی در سراسر کشور هوشمند خواهند شد.

راه اندازی مدارس ابتدایی قرآنی

همراه با آموزش زبان فارسی، آموزش قرآن نیز به صورت رسمی در مدارس ابتدایی انجام می شود. در مدرسه ابتدایی، روخوانی و روان خوانی قرآن به دانش آموزان آموزش داده می شود، اما در مدارس قرآنی ابتدایی به جز بحث مهارت در روخوانی و روان خوانی قرآن، افزایش مهارت دانش آموزان در درک مفاهیم قرآن نیز دنبال می شود.

مدارس تخصصی قرآنی، ۶ ساعت برنامه قرآنی دارند و دانش آموزان در این مدارس تمام دروس را مانند دانش آموزان مدارس دیگر می گذرانند و در نهایت همراه با مدرک تحصیلی، مدرک قرآنی نیز دریافت خواهند کرد.

در حال حاضر ۱۳۲۲ مدرسه قرآنی در مقطع ابتدایی راه اندازی شده و به گفته "محمد بنیادی" مدیر کل قرآن، نماز و عترت وزارت آموزش و پرورش پیش بینی می شود در جهت ارتقاء و رشد مناسب مدارس قرآنی، تعداد آنها به ۲۵۰۰ مدرسه در دوره ابتدایی و ۵ هزار مدرسه قرآنی برای سال اول و دوم متوسطه در سال آینده افزایش پیدا کند.

ورود تخصصی رشته های ورزشی به مدارس ابتدایی

در ۲ سالی که گذشت، ورزش های تخصصی برای پایه های ابتدایی تعریف شد. ورزش ژیمناستیک برای دوم دبستان، آموزش شنا (طرح سباح) برای سوم دبستان، آموزش طناب زنی برای چهارم دبستان، آموزش تنیس روی میز برای پنجم دبستان و آموزش دو میدانی برای پایه ششم دبستان درنظر گرفته شده و به مرحله اجرا در آمده است.

تفکیک مقطع ابتدایی به ۲ دوره سه ساله

نظام آموزشی مصوب شده در شورای عالی آموزش و پرورش، ۱۲ پایه تحصیلی در ۴ دوره سه ساله است و در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیز به این مهم پرداخته شده است، اما چون امسال پایه ششم ابتدایی ایجاد شد، نظام آموزشی ۳.۳.۳.۳ به نوعی به صورت ۶.۳.۳ تعبیر شد.

براساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، به تدریج دانش آموزان تحصیلات خود را به شکل ۴ دوره سه ساله خواهند گذراند، به عبارتی دوره ابتدایی به ۲ دوره سه ساله تفکیک خواهد شد. البته در حال حاضر نیز در مناطقی که امکان تفکیک پایه های تحصیلی ابتدایی در دو مدرسه مجزا مهیا بوده، نظام آموزشی ۳.۳ در دوره ابتدایی اجرایی شده است.

"حمیدرضا حاجی بابایی" وزیر آموزش و پرورش در گفت‌ و گو با خبرنگار آموزش و پرورش پانا و در پاسخ به این پرسش که از چه زمانی می‌توانیم به صورت کلی نظام آموزشی ۳.۳.۳.۳ را اجرایی کنیم؟ اظهار کرد: اجرای نظام آموزشی ۳.۳.۳.۳ چیزی نیست که ما بگوییم باید کار خاصی انجام دهیم. در هر محله‌ای که مردم به زحمت نیفتند، این کار انجام می‌شود.

وی با اشاره به آغاز اجرای این کار از سال تحصیلی جاری، گفت: ممکن است در محله‌ای ۲ مدرسه ابتدایی داشته باشیم و می‌توانیم یکی را ۳ ساله اول و دیگری را ۳ ساله دوم ابتدایی کنیم؛ یا مدرسه جدیدی به این شکل ساخته شود و یا تغییر ساختمان دهیم. هرکار را هر چند درصد بتوانیم انجام خواهیم داد.

وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه فکر می کنم تا ۳ یا ۴ سال آینده این کار انجام می‌شود، تصریح کرد: البته باز هم نمی‌شود گفت که به صورت سراسری و ۱۰۰درصدی در سراسر کشور اجرا می‌شود؛ زیرا در بعضی از مناطق کشور ممکن است مشکلاتی باشد و اگر بشود که کار مثبتی خواهد بود.

طرح جابربن حیان و قرآن پژوهی در مدارس ابتدایی

اجرای طرح جابربن حیان در راستای تقویت روحیه پژوهش و ابتکار در دوره ابتدایی، دایر کردن کتابخانه های کلاسی در مدارس، پیاده سازی طرح قرآن پژوهی نیز از جمله مواردی است که در سال تحصیلی جاری در دوره ابتدایی اتفاق افتاده است، البته باید گفت که فعالیت ها و طرح های بسیاری در معاونت ابتدایی پیشنهاد شده که در حال پیگیری و انجام است که بیان همه آنها در حوصله این گزارش نمی گنجد.

حذف پیک نوروزی ۹۲ از تکالیف شب عید دانش آموزان

در روزهای پایانی سال و زمانی که بحث های بسیاری پیرامون پیک های نوروزی و الکترونیکی و حذف آن شنیده می شد، وزیر آموزش و پرورش خبری مبنی بر حذف پیک های نوروزی از تکالیف شب عید دانش آموزان داد و به نوعی خیال دانش آموزان و خانواده هایشان را آسوده کرد.

در پایان یادآور می شود؛ در ایام عید دانش آموزان ابتدایی با مشارکت در طرح همیار پلیس با راهنمایی و رانندگی کشور مشارکت جدی و تاثیرگذاری دارند که بنا به گفته مسئولین راهنمایی و رانندگی، با حضور دانش آموزان در جاده ها و اعمال قانون از سوی این پلیسان کوچک، درصد قابل توجهی از تخلفات در سالهای اخیر کاهش یافته است.

گزارش از سمیه عزیزی