آمارهای بحرانی در خصوص کودک آزاری/ وقت کشی برای تصویب قانون حمایتی

به گزارش خبرنگار پانا، اخبار حوادث را که مرور کنیم پر از داستان کودکانی است که آن قدر کتک خورده اند که مرده اند یا توسط خانواده هایشان مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند . کودکان بی دفاعی که در پناهگاه خانه هم امنیت نداشته اند .

قانون هم پشت این کودکان بی دفاع نیست . سال ها است که می خواهند قانونی را به نام آنها در مجلس تصویب کنند اما همچنان در نوبت بررسی است. لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان بنا به پیشنهاد قوه قضاییه در جلسه نهم مرداد ۱۳۹۰ هیات وزیران وقت تصویب و به مجلس شورای اسلامی ارایه شد. این لایحه در تاریخ مهر ۹۱ از طرف مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شده است. این لایحه در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس نهم به مراحل نهایی رسید اما در نهایت در مجلس نهم به تصویب نهایی نرسید.نکته جالب در خصوص این لایحه وجود قانون نه ماده ای حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب آذر ۸۱ است. لایحه جدید با این استدلال که همچنان خلاهایی در حوزه حمایت از کودکان وجود دارد تهیه شده است. رویکرد کلی لایحه؛ تشدید مجازات مرتکبین جرایم مربوط به کودکان و نوجوانان است.

فاطمه ذوالقدر عضو هیئت رئیسه فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی با اشاره به تاخیر ۶ ساله در تصویب و بررسی ایرادات لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان گفت: ۳ماه است که لایحه در کمیسیون قضایی مجلس و کمیته درحال بررسی قرار گرفته است.

وی ادامه داد: بارها به کمیسیون قضایی مجلس در این باره تذکر دادیم ولیکن این کمیسیون اولویت های دیگر چون اصلاح قانون مواد مخدر و ...داشتند که نوبت به بررسی این لایحه نرسیده است .

وی گفت: دقیقا ۵ ماه است فراکسیون زنان مجلس پیگیر است که هرچه سریعتر این لایحه در صحن علنی مجلس مطرح و تصویب شود.

حسن نوروزی نایب رئیس کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی موافق بی توجهی این کمیسیون به لایحه کوکان نیست . او هم بر پیگیری کمیسیون قضایی در به سر انجام رسیدن این لایحه تاکید کرد و گفت : در لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان به موضوع پلیس اطفال و راه اندازی یک دادگاه ویژه اطفال به طور تخصصی توجه شده است. اگر می‌خواهیم جامعه‌ای اسلامی و انسانی داشته باشیم قوانین مربوط به احقاق حقوق کودکان باید به زودی تعیین تکلیف شود و همه دستگاه‌ها به درستی به وظایف خود عمل کنند. امیدواریم این لایحه تا یک ماه آینده به سرانجام برسد و کمیسیون قضائی نیز به طور جدی به دنبال این موضوع است.

او ادامه داد: لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان مشکلی ندارد. کمیسیون قضائی کمیسیون ویژه ای است که طرح‌ها و لوایح گوناگونی را مورد بررسی قرار می‌دهد و این لوایح هر کدام کتاب قانون است. تراکم لوایح در این کمیسیون بالاست، به عنوان نمونه ۹ ماه است که اعضای کمیسیون بر روی طرح کاهش اعدام از مواد مخدر مشغول بررسی هستند. در رابطه با لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان تا ماده ۹ بررسی شده است. در حال حاضر هم موضوع بررسی کابینه دولت دوازدهم در دستور کار مجلس قرار دارد که حجم کارها را افزایش می‌دهد. در موضوع حقوقی، معتقدیم نبود قانون بهتر از قانون بد است لذا بررسی موضوع لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان نیز در اولویت کمیسیون قرار دارد و در هر زمانی که فرصت بررسی داشته باشیم خود را موظف به بررسی این لایحه می‌دانیم اما نباید فراموش کرد که در موارد قضائی بحث به گونه‌ای است که ساعت‌ها ممکن است صرف تعریف کلمه شود.

سید حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاری کشور هم با انتقاد از معطلی لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان در مجلس شورای اسلامی گفت: این لایحه در دستور کار مجلس قرار دارد و انتظار داریم نمایندگان مردم برای به سرانجام رسیدن آن تلاش کنند.

وی با اشاره به خلأ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان تأکید کرد: قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ۸۱ در مجلس شورای اسلامی است که این قانون مسکوت ماند تا اینکه در سال ۸۷ در قالب لایحه ای تهیه شد اما هنوز به سرانجام نهایی نرسیده است.

موسوی چلک درخصوص کم توجهی به حقوق کودکان خاطرنشان کرد: تا زمانی که قانون حمایت از کودکان و نوجوانان به طور کامل اجرا نشود همچنان در این بخش ابهامات زیادی خواهیم داشت. البته برای تدوین لایحه مذکور، بررسی‌ های زیادی انجام شده و نقاط قوت و ضعف پیش روی لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان مورد بررسی قرار گرفته است تا قانونی جامع به تصویب برسد.

کارشناسان حوزه آسیب‌های اجتماعی معتقدند پیشگیری و آموزش عمومی به خانواده‌ها در کاهش میزان کودک آزاری و احقاق حقوق کودکان اثرگذار است و به گفته نمایندگان مجلس شورای اسلامی تمام ابعاد مربوط به حفظ حقوق کودکان در لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان دیده شده است.

دکتر قاسم زاده روانشناس کودک معتقد است : در حال حاضر طبق آمار بهزیستی ۷۵ درصد آزارها توسط خانواده و توسط پدر انجام می‌شود اما در قوانین نگاه محافظه کارانه‌ای به ین مساله وجود دارد و در بسیاری از موارد حتی پدری که اقدام به کودک آزاری کرده مورد سوال قرار نمی‌گیرد.

اسدبیگی رئیس اورژانس اجتماعی کشور نیز با بیان این که آمار آسیب‌های اجتماعی از جمله کودک آزاری در دنیا و در ایران به طور مرتب رو به افزایش است، گفت : اما ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که یکی از آن‌ها ازدیاد جمعیت است. یعنی به نسبت اینکه جمعیت زیاد می‌شود خود به خود معضلات اجتماعی نیز افزایش می‌یابد. از طرفی آمارها باید اعلام شود تا مردم فکر نکنند، کودک آزاری‌ها تازگی دارد و تازه شروع شده است. متأسفانه از سال‌ها و دهه‌های قبل این موضوع وجود داشته و به مدد فضای مجازی بیشتر شده است. نام‌هایی همچون "اصغر قاتل" که در دورانی ده‌ها کودک را مورد تجاوز و قتل قرار داد هنور برای ما آشنا است. همچنین نام "بیجه" در یک دهه گذشته که منجر به قتل ۱۶ کودک در پاکدشت ورامین شد هنوز فراموش نشده است.

او ادامه داد: بنابراین کودک آزاری‌های جسمی و... همواره وجود دارد اما با توجه توسعه فضای مجازی و استفاده مردم از اینترنت، اطلاع رسانی‌ها بیشتر شده و مردم آگاه‌تر شده‌اند و اخبار این حوادث دست به دست می‌چرخد. کودک آزاری چهار نوع دارد که شامل کودک آزاری جسمانی، جنسی، روانی(عاطفی) و غفلت(مساحمه) می‌شود. سه مورد اول شامل تنبیه کودک و از این دست آزارها می‌شود اما در مورد چهارم که غفلت و سهل‌انگاری است، وظایفی بر عهده والدین قرار دارد که این وظایف انجام نمی‌شود و این امر مصداق کودک آزاری است. به عنوان مثال امنیت کودک تأمین نمی‌شود، بهداشت و پوشاک کودکان رعایت نمی‌شود و یا اینکه والدین، از رفتن کودک به مدرسه جلوگیری می‌کنند که این موارد غفلت والدین و مصداق کودک آزاری است.

در سال گذشته در مجموع تماس‌هایی که با خط ۱۲۳ درباره کودک آزاری گرفته شده تعداد ۱۷۳ هزار و ۷۲۵ مورد در ۳۱ استان بوده است و در کل تعداد ۷۰۰ هزار تماس با اورژانس اجتماعی صورت گرفته است. در مورد آمار تماس‌هایی که با اورژانس اجتماعی گرفته شده از تعداد ۱۷۳ هزار تماس، ۱۳ هزار و ۷۶۶ تماس یعنی ۸ درصد مربوط به کودک آزاری بوده است. در حوزه سایر خدمات که حضور روانشناس و مددکار در خودرو و اعزام به محل یا خودروهای متوقف در محلات پر تردد شهر است، ۹۱ هزار مورد پذیرش شده‌اند که از این تعداد ۱۰ هزار و ۳۸۵ مورد مربوط به کودک آزاری بوده است و به عبارتی ۱۱.۵ درصد کل این مراجعات مربوط به کودک آزاری بوده است.

همچنین در حوزه مداخله در بحران که مراکز ثابت هستند، از ۳۴ هزار و ۱۰۱ مورد مراجعه، دو هزار و ۷۶۵ مورد به صورت حضوری در مورد کودک آزاری مراجعه کرده‌اند که مجموع اینها ۲۷ هزار مورد می‌شود. البته ممکن است این موارد باهم همپوشانی داشته باشد و افراد هم به صورت تلفنی و هم به صورت حضوری مراجعه کرده باشند. علاوه بر این از ۱۳ هزار تماسی که با خط ۱۲۳ گرفته شده تعداد ۵ هزار و ۲۷۰ مورد مربوط به مسایل جسمی و کودک آزاری بدنی بوده یعنی ۳۸.۵ درصد آزار جسمی بوده است. در مورد آزار جنسی ۲.۵ درصد تماس‌ها یعنی ۳۶۰ مورد بوده است. در بخش کودک آزاری روانی تعداد هزار و ۳۴۶ مورد یعنی ده درصد تماس‌ها را به خود اختصاص داده است و در زمینه غفلت نیز ۵ هزار و ۶۷۲ مورد یعنی ۴۹ درصد تماس ها و ۸ درصد تماس‌ها یعنی هزار و ۱۱۱ مورد نیز تماس‌های نامشخص بوده است.

در بخش مداخله در بحران از دو هزار و ۷۶۵ مورد، ۳۰ درصد(۸۰۰ مورد) آزار جسمی و ۳ درصد(۸۰ مورد) آزار جنسی بوده است که به صورت حضوری مراجعه کرده‌اند. یک درصد(۲۴ مورد) هم آزار جنسی و هم آزار جسمی بوده است. در بخش آزارهای عاطفی و روانی نیز ۱۶.۵ درصد (۴۵۸ مورد) بوده و در غفلت و سهل انگاری نیز ۵۱ درصد یعنی ۱۴۰۳ مورد گزارش شده است.

گزارشات بهزیستی نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۵ حداقل در هر ماه، یک مورد کودک آزاری جنسی با این مرکز تماس گرفته شده است. براساس آمارهای این مرکز، کودکان در اغلب اوقات توسط افراد نزدیک و خویشاوندان خود مورد سوء‌استفاده قرار گرفته‌اند. این افراد گاهی محرم‌ترین اشخاص به کودک هستند این در حالیست که ارتباط نزدیک باعث افزایش پنهان کاری خانواده‌ها و کودک می‌شود.

این آمارها نشان می دهد کودک آزاری موضوعی نیست که پایانی داشته باشد اما می توان با اطلاع رسانی دقیق و آموزش به خانواده ها از آن جلوگیری کرد و رسانه ها در این میان نقش مهمی در آگاهی بخشی و فرهنگسازی دارند. از طرفی با گسترش روزافزون فضای مجازی نقش رسانه ها در پرداختن به این مقوله پررنگ تر می شود و وقت آن است که عموم مردم نسبت به این موضوع آگاه و حساس باشند.

محمدعلی الستی عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد از دریچه دیگری به این موضوع نگاه کرد و با بیان اینکه در موضوع آسیب های اجتماعی به ویژه در حوزه کودکان به نظام آموزشی نقد وارد است، گفت: البته این نظام آموزشی فقط شامل حال وزارت آموزش و پرورش نمی شود، بلکه آموزش و پرورش بخش کوچکی از این نظام است که در تعریف من سهم آموزش و پرورش یک دهم درصد است و مابقی را نظامی تشکیل می دهد که به وزارت آموزش و پرورش مربوط نیست. در واقع ساختار اقتصادی، عرف، سنت های مرسوم، فرهنگ، روابط پدر و مادر، گروه همسالان و .... مشمول نظام آموزشی می شوند.

این استاد دانشگاه افزود: وقتی در آسیب های اجتماعی می گوییم آموزش و پرورش، منظور وزارت آموزش و پرورش نیست بلکه نظامی باید سامان یابد که هوشیار بوده و بسیاری از معضلات را نداشته باشد. باید بررسی شود که پدیده کودک آزاری چگونه به وجود آمده و آیا انعکاس رسانه ای آن می تواند مفید باشد یا خیر؟

الستی ادامه داد: در مورد کودک آزاری می توان به موضوعی تحت قانون جنگل اشاره کرد. در ادبیات ما وقتی جایی هرج و مرج، نابسامانی و آشفتگی حاکم باشد مثل جنگل است و گفته می شود که آنجا قانون جنگل حکمفرماست. اما سوال این است چه چیزی اتفاق می افتد که از آن به عنوان قانون جنگل یاد می شود. در واقع در این مسیر قوی، ضعیف را له و نابود می کند. در مقابل قانون جنگل از جامعه ای صحبت می شود به نام جامعه مدنی یا جامعه توسعه یافته که در آن مقررات جامعه توسعه یافته یا فرهنگ جامعه توسعه یافته حاکم است.

فرشته مرادی