گام بلند محققان ایرانی در ردیابی روند سلول درمانی سیروز کبدی

به گزارش خبرگزاری پانا، دکتر علی غلامرضا‌نژاد، متخصص پزشکی هسته‌یی و رزیدنت رادیولوژی دانشگاه ییل آمریکا، در خصوص طرح «استاندارد‌سازی سلول‌های بنیادی مزانشیمی با رادیوداروی ایندیوم - اکساین (Oxine_In۱۱۱) در ایران» که برگزیده گروه علوم بالینی داخلی هجدهمین جشنواره تحقیقاتی علوم پزشکی رازی شده است، اظهارکرد: مطالعات بسیار در حیوانات مختلف و انسان، نقش سودمند سلول‌های مزانشیمال بنیادی مغز استخوان را در درمان سیروز کبدی مورد تایید قرار داده‌اند، اما دانش اندکی در رابطه با اثر این سلول‌ها بعد از تزریق به بیماران سیروزی در دسترس است.

وی با بیان این‌که در این مطالعه توزیع زیستی سلول‌های بنیادی مزانشیمال بعد از تزریق محیطی در چهار بیمار سیروز پیشرفته کبدی مورد بررسی قرار گرفته است، افزود: این طرح سال ۸۶ در قالب یک کار تحقیقاتی مشترک بین مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای و مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران در بیماران مبتلا به سیروز کبدی آغاز شد.

غلامرضا‌نژاد ادامه داد: فعالیت‌های مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران از سال‌ها پیش به این شکل بود که سلول‌های بنیادی بیماران مبتلا به سیروز کبدی پس از پذیرش در این مرکز دریافت و تکثیر می‌شد؛ در نهایت با امید به این‌که سلول‌های بنیادی باعث ترمیم بافت کبدی از بین رفته بیماران شود، به آنها تزریق می‌شد.

رز‌یدنت رادیولوژی دانشگاه ییل آمریکا تصریح کرد: در اولین مرحله که من در طرح شرکت نداشتم، سلول‌های بنیادی پس از تکثیر از طریق آنژیوگرافی به بیماران تزریق می‌شد، اما این بیماران معمولا به دلیل این‌که سیروز کبدی پیشرفته‌ای دارند در برخی موارد تحمل آنژیوگرافی را نداشتند.

دانش آموخته پزشکی هسته‌یی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: در این راستا به دنبال راه بهتر، امن‌تر و بی‌خطرتری برای تزریق سلول‌های بنیادی به عنوان تنها راه احتمالی درمان این بیماران در صورتی که کاندیدای پیوند کبدی برای آنها پیدا نشود بودیم که تزریق سلول‌های بنیادی در داخل ورید (رگ) پیشنهاد شد اما در این روش، معلوم نبود که پس از تزریق سلول‌های بنیادی از ورید، چند درصد سلول‌های تزریقی سالم به کبد می‌رسند تا بتواند باعث ترمیم بافت کبدی شوند.

وی با بیان این‌که پروژه وی و همکارانش، رد‌یابی سلول‌های بنیادی در بدن بیماران مبتلا به سیروز کبدی پس از تزریق سلول‌های بنیادی از مسیر داخل وریدی بود، تصریح کرد: انجام این کار تحقیقاتی برای اولین بار در دنیا در مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران صورت گرفت. البته برای بیمارانی که تحت درمان سلول‌های بنیادی برای سکته‌های قلبی بودند، کار تقریبا مشابه انجام شده بود اما این روش برای درمان بیماری سیروز کبدی صورت نگرفته بود.

رزیدنت رادیولوژی دانشگاه ییل آمریکا با بیان این‌که این کار تحقیقاتی بر روی چهار بیمار صورت گرفت، گفت: در این راستا برای اولین‌بار در ایران رادیو‌داروی «ایندیوم اکساین» پس از تایید مطالعات حیوانی و اطمینان از عدم وجود خطر ، بر روی انسان آزمایش شد که نتایج کاملا موفقیت‌آمیزی را به دنبال داشت بنابراین ابتدا سلول‌های بنیادی بیماران را دریافت و با این رادیو‌دارو نشان دار کردیم و پس از تزریق وریدی، به مدت ۱۰ روز از بیماران تصویر‌برداری صورت گرفت و توزیع سلول‌های بنیادی در داخل بیماران تعیین شد.

دکتر غلامرضا‌نژاد تصریح کرد: نتایج نشان داد که درصد قابل توجهی از سلول‌های بنیادی توسط تزریق وریدی به کبد می‌رسند و بنابراین انتظار پاسخ مناسب به درمان را می‌توان از طریق تزریق داخل وریدی داشت از جمله مزایای این مسیر این است که عوارض آنژیوگرافی برای بیمارانی که مرحله‌ی نهایی بیماری را پشت سر می‌گذارند کاهش می یابد اما شاید منافع درمان نسبت به روش آنژیوگرافی کمترباشد چون درصد سلول‌هایی که از طریق ورید به کبد می‌رسند، مانند روش آنژیوگرافی نیست. بنابراین از نشاندار‌سازی سلول‌های بنیادی با رادیوداروی ایندیوم اکساین و تصویر‌برداری سینتی‌گرافی می‌توان به عنوان یک روش بی خطر و کارآمد در ردیابی سلول‌های بنیادی پس از تزریق داخل وریدی استفاده کرد.

رزیدنت رادیولوژی دانشگاه ییل آمریکا با بیان این‌که بهترین راه درمان بیماران مبتلا به سیروز کبدی پیوند کبد است به ایسنا گفت: این راه درمان از نظر تکنیکی شدنی است، اما دریافت‌کننده و اهدا‌کننده کبد به سختی پیدا می‌شود، بنابراین بیماران مدت‌ها در صف انتظار دریافت کبد می مانند که این زمان به چهار سال هم می‌رسد، اما معمولا بیماران تا شش ماه بیشتر فرصت پیوند ندارند. این در حالی است که از سلو‌ل‌های بنیادی به عنوان یک پل استفاده می‌شود، چرا که استفاده از سلول‌های بنیادی در بیماران سیروز کبدی درمان قطعی را به همراه ندارد و تنها کبد بیماران در صف دریافت پیوند را در سطحی از عملکرد نگه می‌دارد تا بتواند درمان قطعی که همان پیوند است، دریافت کنند.

وی یکی از بهترین و پیش‌روترین مراکز جهان در استفاده از سلول‌های بنیادی در درمان بیماری سیروز کبدی را مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران معرفی کرد و گفت: حتی از یکی از چهار بیمار مورد مطالعه، فرد ایرانی تباری بود که از کشور آمریکا برای درمان به ایران آمده بود.

به گفته وی نتایج این تحقیقات در جمله معتبر پزشکی هسته‌ای و زیست‌شناسی از انتشارات الزویر چاپ شده است.

دکتر غلامرضا نژاد در پایان از دکتر ملک زاده، رییس مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران به علت تامین هزینه های این طرح تشکر کرد.

به گزارش ایسنا، دکتر علی غلامرضانژاد متولد ۱۳۵۶ تهران، در سال ۸۲ پزشکی عمومی خود را به پایان رسانده و پس از آن وارد دوره تخصصی دانشگاه علوم پزشکی تهران شده و در سال ۸۵ نیز نفراول بورد پزشکی هسته‌ای ایران شده است.

وی در این سال نفر اول جشنواره کتاب ایران و برنده جایزه انجمن چشم‌پزشکی آلمان، جایزه فدراسیون جهانی پزشکی هسته‌ای و نشان شایستگی انجمن کاردیولوژی هسته‌ای آمریکا شده است.

غلامرضانژاد در سال ۸۸ وارد دوره پسادکتری رادیولوژی مداخله‌ای دانشگاه جان‌ هاپکنیز آمریکا شد و پس از ۱.۵ سال تحصیل در این دانشگاه معتبر در حال حاضر دوره رزیدنتی رادیولوژی دانشگاه ییل آمریکا را می گذراند.

از وی طی پنج سال اخیر ۵۲ مقاله در مجلات علمی-پژوهشی خارجی به چاپ رسیده است.

منبع: ایسنا