روز شعر و ادب فارسی در همدان نادیده گرفته شد

به گزارش خبرگزاری پانا،‌ با توجه به این كه شاعران سرشناسی از گذشته تا امروز از استان همدان همچون؛‌باباطاهر عریان،‌ مفتون همدانی و ... بروز كردند در این روز كه در تقویم ما ایرانیان روز شعر و ادب فارسی نامگذاری شده است هیچ گونه اطلاع رسانی و یا برنامه ای در استان همدان به چشم نمی خورد.

این در حالیست كه مقبره شاعر معروف باباطاهر عریان در استان همدان قرار گرفته است.

باباطاهر عریان

زندگینامه

بابا طاهر عریان همدانی یکی از شاعران اواسط قرن 5 هجری قمری است که ولادت او اواخر قرن 4 می باشد. درباره زندگانی این شاعر عارف اطلاعات دقیقی در دست نیست. تنها روایتها و داستانهایی از مقام علمی و عرفانی این شاعر وجود دارد و گفته اند که به این دلیل به او عریان می گفتند چون از علایق دنیا دست کشیده بود و گفته شده که او معاصر با پادشاهی طغرل بیک سلجوقی بوده و این پادشاه ملاقاتهایی با بابا طاهر داشته است.

با دقت کردن در رباعیات او می توان به برخی از احوال او پی برد. به عنوان مثال او در این رباعی فرموده است:"نصیحت بشنو از پور فریدون که شعله از تنور سرد نایو"، متوجه می شویم که نام پدر او فریدون بوده است و همچنین گفته شده که بابا طاهر فرزندی به نام فریدون داشته که در زمان حیات او فوت شده که در سوگواری او گفته: "فریدون عزیزم رفته از دست/بوره کز نو فریدونی بسازیم" که معنای آن این است که فریدون عزیزم از دست رفته و از خدا فرزندی دیگر بطلبیم و نکته دیگر از زندگانی بابا طاهر این است که او روزها را بیشتر در کوه و بیابان می گذرانده و شبها را به عبادت و ریاضت مشغول بوده است و در مورد سال وفات این شاعر عارف نظریه های مختلفی بیان شده و به طور یقین نمی توان سال وفات او را مشخص کرد.

مقبره بابا طاهر در شهر همدان قرار دارد و نزدیک بقعه امامزاده حارث بن علی واقع است. اینک چند مورد از روایتها و داستانهایی که در مورد بابا طاهر عریان بیان شده است ذکر می کنیم.

عین القضات همدانی

عین القضات همدانی با نام کامل عبدالله بن محمد بن علی میانجی همدانی (همدان ۵۲۵-۴۹۲ هجری قمری) حکیم، نویسنده، شاعر، مفسر قرآن، محدث و فقیه بود. او به زبان‌های فارسی، عربی و پهلوی میانه آشنایی داشت و در عین حال در عرفان و تصوف در بالاترین جایگاه قرار داشته‌است.

او در شهر همدان در یک خانواده ٔ شافعی مذهب متولد گردید و در خدمت پدرش ابوبکر محمد ابن علی علوم، معارف و عرفان اسلامی و طریق علوم قضا را فرا گرفت[۳] و خود نیز به درجه ٔ افتاء و منصب قاضی همدان رسید. چندی بعد در خراسان، به محضر درس استادانی مانند عمر خیام و ابو عبدالله محمد بن حمویه جوینی راه یافت و بهره ٔ علمی و معنوی بسیار گرفت و در کلام و حکمت و عرفان و ادب پارسی و عربی به درجات عالی رسید.

عین‌القضات اگر چه در زمان حیات ابوحامد محمد غزالی (فوت ۵۰۵ هجری قمری) به دنیا آمد، هرگز توفیق دیدار او را نیافت، چه هنگام فوت ابوحامد، قاضی سیزده سال داشت ولی عین‌القضات چهار سال تمام به خواندن آثار غزالی پرداخت و با آراء و افکار و احوال او عمیقا آشنایی پیدا کرد، به طوری که می‌توان به جرأت گفت یکی از بهترین شاگردان و تربیت‌شدگان مکتب ابوحامد غزالی در همه ٔ دوران‌ها قاضی همدانی بود.

اگر چه عین‌القضات پس از یک انقلاب روحی در عنفوان جوانی دست از مطالعه کتاب‌های فلاسفه و متکلمان، از جمله کتاب‌های ابوحامد، شست، اما، تا آخر عمر تحت تأثیر افکار ابوحامد باقی ماند، و در ضمن آثار خود در هر فرصتی به عقاید وی اشاره می‌کرد.

انقلاب روحی عین القضات تا حدودی شبیه به انقلاب روحی امام محمد غزالی است. هر دو در علوم ظاهری تبحر پیدا کرده بودند و هر دو به تصوف روی آوردند.

ثار [ویرایش]تألیفات عین‌القضات همدانی به شرح زیر است:

رساله لوایح

تمهیدات به فارسی

زبدة الحقایق به عربی است که برگردان فارسی آن توسط دکتر مهدی تدین صورت گرفته است

شکوی الغریب عن الاوطان الی علماء البلدان به زبان عربی

رساله جمالی ،مکاتیب، رساله یزدان شناخت.

بجز آثار وی به زبان فارسی و عربی، اشعاری از وی به زبان فهلوی (فرس کهن) نیز بدست رسیده‌است.

غیر از آنچه ذکر شد عین‌القضات را آثار و رسائل دیگری نیز بوده‌است که خود در رساله ٔ شکوی الغریب از آنها نام برده‌است ولی در جاهای دیگر اثری تاکنون به دست نیامده‌است.

مفتون همدانی

مفتون همدانی یا سید میرآقا از شاعران قرن چهاردهم است. وی متولد ۱۲۶۸ هجری قمری در همدان و متوفی به سال ۱۳۳۰ هجری قمری است. سیدمیرآقا در سرودن شعر از سرآمدان معاصر بود و تخلص خود را مفتون انتخاب کرد. از دیوانی حجیم به نام دیوان مفتون به یادگار مانده است که استاد سعید نفیسی مقدمه ای بر آن نوشته است.

عشق سرشار و علاقه ٔ مفرط وی به ورزش باستانی و جسم نیرومند و پرتحرک او باعث شد که در عنفوان جوانی در ردیف پهلوانان نامی این رشته قرار گیرد. مفتون شیفته ٔ ورزش بود و ورزشکاران بسیار را تربیت کرد. او طبع شعر خود را در این زمینه نیز آزموده است و شاید تنها شاعری است که در اشعارش فنون و اصطلاحات ورزش باستانی و کشتی را که بالغ بر شصت فن است نام برده و در ترجیح‌بندی بالغ بر ۲۶ بند گنجانده است.

غبار همدانی

سیدحسین رضوی معروف به غبار همدانی (زاده ۱۲۷۰ یا ۱۲۶۵ قمری در همدان - درگذشته ۱۳۲۲ قمری) شاعر همدانی متخلص به غبار است.

وی در همدان درگذشت و پیکر او به قم منتقل کرده در صحن حرم فاطمه معصومه به خاک سپردند.

خانواده غبار: وی از خانواده‌ای روحانی بودو خود نیز تحصیلات دینی قابل توجهی داشت.

عرفان غبار: طبق تنها اثر باز مانده از وی، دیوان اشعار، غبار عارفی رنج کشیده و سوخته در عشق است. آیت‌الله شیخ محمد جواد انصاری همدانی (وفات: ۱۳۳۹ شمسی)درباره وی گفته‌است: جذبه عشق الهی به غبار رسید و او سوخت.

شعر غبار: شیوه او همان طرز بازگشت است ونظر به حافظ و سعدی و خاقانی دارد. بعضی از غزلهای او بسیار قوی است:

دلم دارد بدان زلف چلیپا همان الفت که با زنار ترسا

به زیر لاله کدامین شهید مدفون است که از لحد به در افتاده گوشه ٔ کفنش

یادداشت از: مریم رحیمیان انور