تشریح اهداف، مزایا و سازوکار معاملات گواهی سپرده کالایی در بورس

به گزارش خبرگزاری پانا به نقل از سنا، براساس این گزارش، اوراق گواهی سپرده کالایی، اوراق بهاداری است که نشان دهنده مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا بوده و پشتوانه این اوراق، قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می‌گردد. منظور از قبض انبار، سندی است که در فرمت مشخص تعیین شده، توسط انباردار صادر شده و به مالکان کالا تحویل می گردد.

عمده مزایای اوراق گواهی سپرده کالایی عبارتند از:

الف: مزایای این اوراق در تامین مالی، شامل:

v تامین مالی با استفاده ازکالاهای موجود در انبار از طریق وثیقه قرار دادن گواهی سپرده

v کاهش هزینه های تأمین مالی ناشی از کاهش اثرات بلایای طبیعی

v امکان دریافت وام های ارزی به منظور پوشش ریسک های ارزی

v امکان استفاده از پشتوانه گواهی سپرده کالایی برای تأمین مالی و جلوگیری از فروش اجباری در اثر تنگناهای مالی تولیدکنندگان

v امکان بهره گیری همزمان از گواهی سپرده کالا و ابزارهای مدیریت ریسک جهت پوشش ریسک کاهش ارزش کالا (در مواردی که از گواهی سپرده به عنوان وثیقه بانک استفاده می شود)

ب: مزایای معاملاتی اوراق، شامل:

v ایجاد زنجیره تأمین کوتاه تر و کاراتر از طریق ایجاد مزیت اطلاعاتی برای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان

v ایجاد بازاری متمرکز برای محصولات دارای پراگندگی جغرافیایی و مشتریان خرد

v افزایش مبادلات با توجه به عدم نیاز به جابجایی فیزیکی کالاها

v کشف مناسبتر قیمت کالاها با توجه به درجه بندی مناسب آن ها و دسترسی فعالان بازار به قیمت ها بصورت آنلاین

v افزایش نقدشوندگی کالا برای تولیدکنندگان

v افزایش همزمان بازده تولیدکننده در حین کاهش قیمت تمام شده برای قیمت مصرف کننده

v افزایش اطمینان تولیدکنندگان و خریداران به دلیل نظارت مناسب بر انبارها

v حل و فصل سریع و کارای اختلافات مربوط به جبران خسارت

v کاهش ریسک شرکت های بیمه و موسسات تأمین مالی

v همچنین به دلیل ماهیت دیجیتالی، یک گواهی سپرده الکترونیکی قابلیت تقسیم پذیری و انتقال به اندازه های مورد تقاضا را دارد

ج: مزایای این اوراق در زمینه نگهداری کالا، شامل:

v تشویق انبارداری علمی و مناسب کالاها

v استاندارد سازی درجه بندی مناسب کالاها

v اطمینان از کیفیت و کمیت کالاهای ذخیره شده در انبارها و اینکه این کالاها به دارنده این قبض ها تحویل می گیرد.

د: سایر مزایـای اوراق گواهی سپرده کالایی:

v حفظ و مدیریت گواهی های الکترونیکی راحت تر می باشد.

v نقل و انتقال اسناد کاغذی به همراه مخاطرات آن حذف می شود.

v انتقال اطلاعات سریعتر انجام می شود.

v فعالیت ممیزی و نگهداری با وجود نسخه های پشتیبان در روش الکترونیکی آسان تر است.

v خطر جعل گواهی سپرده کاهش می یابد.

در بخش دیگر این گزارش، زیرساخت های لازم برای معاملات اوراق گواهی سپرده کالایی تشریح شده است. بر این اساس، عمده زیرساخت های لازم در این خصوص، فراهم بودن محیط قانونی مناسب برای معاملات اوراق گواهی سپرده کالایی است. قوانین و مقررات مربوطه باید واجد شرایط ذیل باشد:

v گواهی سپرده کالایی باید عملکردی معادل کالاهای ذخیره شده داشته باشد.

v حقوق، تعهدات و وظایف هر یک از طرفین مربوط به یک گواهی سپرده (برای مثال یک کشاورز، یک بانک، و یا انباردار) باید به وضوح مشخص شده باشد.

v هزینه های انتقال گواهی سپرده باید پایین باشد.

v در زمان انحلال، این اطمینان وجود داشته باشد که دارنده قبض انبار و گواهی سپرده کالایی در دریافت کالای انبار شده خود در اولویت قرار دارد.

v بخش بانکی به لحاظ جایگاه حقوقی بایستی این اوراق را به عنوان وثیقه قبول کند.

v الزامات مورد نیاز جهت قابلیت سپرده شدن قبوض انبار:

v وجود یک بخش مستقل به منظور تأیید کمیت و کیفیت کالاهای انبار شده بر اساس سیستم استاندارد ملی

v قابلیت استفاده از بیمه اموال و تلفات

v اطمینان از تضمین عملکرد سیستم انبار

براساس بررسی های صورت گرفته، گام های اجرایی معاملات اوراق گواهی سپرده کالایی در بورس عبارتند از:

v تصویب گواهی سپرده کالایی بعنوان ابزار قابل معامله در بورس کالا

v همکاری با نهادهای ذیربط جهت ایجاد و توسعه انبارداری پیشرفته

v پذیرش انبارها در بورس های کالایی (پیوست 2 و 3)

v تدوین فرایندها و مقررات مورد نیاز برای صدور قبض انبار استاندارد و انجام معاملات گواهی سپرده کالایی

v تهیه سیستم های یکپارچه و الکترونیکی صدور قبض انبار، سپرده گذاری قبوض و راه اندازی سیستم معاملات

v فرهنگ سازی برای انجام معاملات

v امضای تفاهم نامه با موسسات اعتباری مانند بانک ها

v امضای تفاهم نامه با شرکت های بیمه در جهت بیمه انبارها و کالاها

v تعیین تعهدات، وظایف و تضامین لازم برای انبارها

v تعیین جرایم، حل و فصل دعاوی و جریمه های مربوطه

v تعیین فرمت گواهی سپرده

همچنین سازوکار پیشنهادی معاملات اوراق گواهی سپرده کالایی در بورس کالا، طبق فرایند زیر ترسیم شده است:

براساس این فرآیند، مکانیزم سیستم گواهی سپرده کالایی در جهت تأمین مالی در شکل زیر قابل مشاهده است.

در پایان این گزارش نیز مراحل عملیاتی طرح، در دو مرحله معاملات، پس از معاملات، به شرح ذیل ذکر شده است:

الف: معاملات

v ورود سفارشات خرید و فروش

v انجام معامله

ب: پس از معاملات

v صدور صورتحساب توسط سپرده گذاری برای خریدار و فروشنده

v تحویل

لازم به ذکر است رییس سازمان بورس و اوراق بهادار هفته گذشته، از بررسی اوراق گواهی سپرده کالایی در شورای عالی بورس خبر داد و گفت: درصورت تصویب این ابزار جدید در شورا، کالای تولیدکنندگان در بورس قابل معامله شده و به تامین مالی بنگاه‌های تولیدی کمک خواهد شد.

به گفته صالح آبادی: با اجرایی شدن این طرح، تولید کنندگانی کالای خود را در انبار استاندارد انبار کرده و قبض انبار برای کالای مذکور صادر می شود. این قبض در سیستم سپرده گذاری سپرده شده و تبدیل به اوراق بهاداری می شود که قابلیت معامله خواهد داشت و این اوراق برای تولید کنندگانی است که نمی توانند یا نمی خواهند درزمان تولید کالای خود را بفروشند.