استفاده از تجارب مسئولان پیشین مانع از بروز هرگونه خطای بیشتر در حوزه پرورشی است

نخستین نشست‌ هم‌اندیشی صمیمانه حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین پورثانی؛ معاون جدید پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش با معاونین پرورشی و فرهنگی ادوار گذشته در راستای بهره‌گیری از تجربیات آنان در ارتقاء کیفیت فعالیت‌های پرورشی و توسعه و پیشرفت در این حوزه در اردوگاه شهیدباهنر برگزار شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین پورثانی، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در ابتدای جلسه ضمن تبریک و تهنیت حلول ماه پر برکت شعبان المعظّم؛ ماه رسول اکرم محمّد مصطفی (ص) و اعیاد شعبانیّه بر محبان اهل‌‌بیت با بیان اینکه همراهی، همدلی و تبادل افکار و اندیشه‌ها می‌تواند وضعیت پرورشی فعلی کشور را در شرایط کنونی متحول کند، گفت: بنده حدود یک هفته پیش به سمت معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش منصوب شدم و همانطور که در خراسان رضوی پس از انتصاب به سمت معاونت پرورشی، نشستی هم اندیشی را با هدف استفاده از تجارب دلسوزان تعلیم و تربیت با معاونین پرورشی پیشین استان برگزار کردم، امروز نیز برآن شدیم تا در نخستین هفته انتصاب، باری دیگر این نشست هم‌اندیشی را با معاونین پرورشی کشور در تحقق همان هدف برگزار کنیم.

وی ادامه داد: در سال ۱۳۸۹ به عنوان مشاور مدرسه در آموزش و پرورش استخدام شدم و در ۱۳ سال خدمت در این نهاد در سمت‌هایی چون مشاور، معاون پرورشی مدرسه، مدیر مدرسه، معاون مدیرکل و مدیرکل فعالیت کرده و امروز نیز به عنوان معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش در‌حال فعالیت هستم. به عبارتی از کف مدرسه تا وزارت آموزش و پرورش نسبت به انواع فعالیت‌های فرهنگی و پرورشی شناخت دارم. در این چند ساله یک زیست و فهم تربیتی را با دانش‌آموزان تجربه کردم که اگر قطعا این زیست، فهم و کنشگری‌ها ضرب در تعداد همه معاونین ادوار گذشته شود، قدرت پرورشی را در کشور بیشتر خواهد کرد.

پورثانی با تأکید بر اینکه مسیر طی کرده تمامی معاونین پرورشی ادوار گذشته، مسیری ذی قیمت است، افزود: استفاده از تجارب مسئولین پیشین مانع از بروز هرگونه خطای بیشتر در حوزه پرورشی می‌شود‌. امروز معاونت پرورشی با توجه به‌ تجربیات آسیب‌شناسی، درگیر آسیب‌هایی جدی از قبیل کمی‌گرایی و نتیجه گرایی افراطی است. کمی‌گرایی در فضای آموزش و پرورش به ویژه در بخش پرورشی یک بحث بسیار جدی است؛ چراکه آمار و ارقام برای ما بسیار دارای اهمیت است و مواردی از جمله ارائه عدد و ارقام غلط و بی‌توجهی به آمار‌ها، مصداق کوچکی از این موضوع است که علاوه براین مصداق‌های کلان‌‌تر این بی‌توجهی نیز در سراسر این حوزه به وفور مشاهده می‌شود.

این مقام مسئول ضمن اشاره بر نتیجه گرایی افراطی و توجه نکردن به فرایند خاطرنشان کرد: اساسا هر فعالیتی دارای فرایند است، اما در جشنواره‌‌ها، مسابقات و برنامه‌های مختلف تنها بر نتیجه ماجرا تمرکز می‌شود.

پورثانی ادامه داد: بنا به فرموده شهید باهنر، عدم توجه به اقتضائات دانش‌آموزی و دانش‌آموز محوری در بستر آموزش و پرورش بسیار جدی است‌ که‌ این‌ موضوع با اومانیسم و انسان‌گرایی بسیار متفاوت است. علاوه براین امروز مدرسه محور فعالیت و قله نیست؛ بلکه قله به چیزهای دیگری تعلق دارد که این چالش نیز بایستی اصلاح شود.

وی با اذعان بر عدم تلفیق برنامه درسی با فوق برنامه، برنامه پرورشی و آموزشی اظهار کرد: امروز درس هنر که یکی از بهترین بسترهای بروز خلاقیت دانش‌آموزان است زمینه رسیدن دانش آموزان به جشنواره را فراهم کند. به‌ عنوان‌ مثال باید جشنواره‌ فرهنگی هنری به قله درس، جشنواره نقد ادبی به قله درس ادبیات و جشنواره قرآنی به قله درس قرآن تبدیل شود. اما اکنون هیچ ارتباط معناداری بین این‌ها وجود ندارد و هیچ فعالیت اردویی، هنری و فرهنگی در پیوست برنامه درسی نیست. درصورتی که اگر هنر با درس گره بخورد، قطعا اتفاقات بهتری رقم خواهد خورد.

وی با بیان اینکه اگر مسابقات کتابخوانی با یکی از دروس گره بخورد، اتفاقات خوبی رقم خواهد خورد، عنوان کرد: امروز تنوع موقعیت‌های یادگیری که به صراحت در سند تحول نیز به آن اشاره شده است، یکی از دغدغه‌های مهم حوزه آموزش و پرورش محسوب می شود. موقعیت‌های یادگیری متنوع از قبیل مساجد، اردوگاه‌ها، پژوهش‌سراها، دارالقرآن‌ها، کانون‌ها، مراکز مشاوره و...... به عبارتی موقعیت‌های یادگیری اطراف مدرسه باید در پیوند با مدرسه، نقش مهمی را در تبدیل این بستر به کانون فعالیت‌های تربیتی محله ایفا کنند که این مهم نیازمند بسترسازی است.

پورثانی ضمن اشاره براینکه هدف این جلسه، حل مشکلات مختلف حوزه پرورشی است، بیان کرد: معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش به عنوان اجتماعی‌ترین معاونت وزارتخانه شناخته می‌شود؛ چراکه این معاونت به دستگاه‌های برونی آموزش و پرورش بیشترین ارتباط را دارد و بیشترین دستگاه‌های بیرونی از جمله سازمان امور اجتماعی وزارت کشور، وزارت کشور، کمیسیون فرهنگی مجلس، وزارت ارشاد، قرارگاه بقیة الله و..... بیشترین انتظار را از همین معاونت دارند و این ارتباط دستگاه‌های برونی یک حسن محسوب می‌شود؛ چراکه از ظرفیت آن‌ها می‌توان برای ارتقای برنامه‌های پرورشی استفاده کرد و از طرفی دیگر می‌تواند تبدیل به یک چالش شود.

معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در پایان تأکید کرد: عمر متوسط هر معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش یک سال و نیم بوده است در حالی که عمر متوسط هر وزیر ۱ سال و هفت ماه است، در نتیجه عمر معاون پرورشی از وزیر نیز کمتر است و باید در این مدت راهی برای از بین بردن انتظارت حوزه معاونت پرورشی به کار گرفته شود. امیدوارم این جلسه ضمن زیارت بزرگواران کسب فیضی برای حل چالش‌های پیش رو و استحکام فعالیت‌های پرورشی در مدارس باشد‌؛ چراکه به فرموده مقام معظم رهبری فعالیت‌های پرورشی خوبی در حوزه ستادی انجام شده، اما به درون مدارس نرسیده است و باید این مهم توسط پرورشی عملیاتی شود.

در ادامه جلسه رحیم عبادی، معاون پرورشی و فرهنگی دولت هفتم ضمن اشاره بر اهمیت فعالیت‌های دانش‌آموز محوری، گفت: سند تحول بنیادین در بخش اهداف عملیاتی و راهکارها از لفظ دانش آموزان استفاده نمی‌کند بلکه واژه تربیت یافتگان را به کار می‌گیرد؛ چراکه باید در آموزش و پرورش تحولی اتفاق بیفتد و به رسالت تربیت نه آموزش صرف پرداخته شود. در واقع در سند تحول بنیادین، منظور از دانش آموز، متربی است. همچنین مدرسه هم در سند تحول به عنوان کانون تربیتی محله معرفی می‌شود که مدرسه کانون تربیتی محله و کانون کسب تجربیات است.

وی ادامه داد: مهم‌ترین هدف سند ارتقای کیفیت آموزشی است اما هدف غایی سند، تربیت افرادی است که به مدرسه یعنی کانون تربیتی محله پناه آورده‌اند. نظام آموزشی به ویژه معاونت پرورشی باید برای تحقق این هدف از ابزارهای مختلفی استفاده کند. طی سال‌های گذشته تلاش‌هایی برای تحقق این اهداف انجام شده‌است اما یک هسته اصلی برای تربیت و تحول در همین سند وجود دارد که کمتر مورد توجه قرار گرفته که هسته اصلی تربیت و تحول در این سند، سه ضلعی معلم، مدرسه و محتوا است.

حمیدرضا کفاش، معاون پرورشی و فرهنگی دولت یازدهم ضمن تاکید بر برگزاری نشست‌های هم اندیشی با مدیران سازمان دانش‌آموزی و تشکل‌ها خاطرنشان کرد: استفاده از ظرفیت‌ها و تلاش‌های مسئولین پیشین آموزش و پرورش، عملی بسیار نیکوست اما این جلسات بایستی برای مدیران سازمان دانش‌آموزی و تشکل‌ها نیز در خصوص علل موفقیت‌هایشان انجام شود. تا از موفقیت‌های گذشته آنان نیز به خوبی استفاده شود. البته این جلسات و هم‌اندیشی‌ها درصورت استمرار موفقیت‌آمیز خواهد بود و برای تحقق این مهم باید گروهی در فضای مجازی با حضور سایر معاونین پرورشی ادوار گذشته راه‌اندازی شود.

وی با بیان اینکه معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش تمام دانش آموزان کشور است، تأکید کرد: با توجه یه این مهم معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش باید همه تلاش خود را درراستای ارتقای مهارت دانش‌آموزان به کار گیرد که یکی از این مهارت‌ها رواج هوش مصنوعی است؛ چراکه هوش مصنوعی و دنیای متاورس درحال پیشرفت است و دانش آموزان باید با مزایا و معایب این تکنولوژی‌ استفاده شود. لازمه این عمل ورود افراد متخصص به بدنه آموزش و پرورش است تا با کار بر روی این موضوع، نگاه دانش‌آموزان نسبت به روحانیت تعییر پیدا کند.

سید باقر پیشنمازی، معاون پرورشی و فرهنگی دولت نهم با تأکید براینکه دانش آموز محوری و دانش آموز باوری یک اصل مهم در تحول نظام معاونت پرورشی و امور تربیتی وزارت آموزش و پرورش است، افزود: نوع نگاه دولت‌مردان به فعالیت‌های پرورشی، عامل افت معاونت پرورشی در سال‌های گذشته بوده است. علاوه براین عدم وجود نیروی متخصص پرورشی در آموزش و پرورش نیز عاملی برای پیشرفت نکردن حوزه پرورشی است. امروز در دولت انقلابی قانون احیا معاون پرورشی و تربیت بدنی باید مورد بررسی قرار گیرد و برای پویایی وضع موجود و توانمندی سازی نیروها، ساز و کار خاص اتخاذ شود و فعالیت‌های جدیدی متناسب با روحیه دانش‌آموزان به بدنه آموزش و پرورش تزریق شود.

وی با اینکه پرورشی نباید برای پیشبرد کار خود تنها به بخشنامه‌ها تکیه کند، تصریح کرد: معاون پرورشی باید فرصتی را برای جلسات حضوری با معلمان جهت فهماندن تفاوت تعلیم و تربیت با تعلیمات دینی اختصاص دهد که عامل این حرکت نیز گسترش فعالیت‌های مجازی است. علاوه براین رقابت گرایی جمعی نه فردی باید در مدارس رواج پیدا کند. اوقات فراغت موضوع مهمی است که بیشترین آسیبها در اوقات فراغت رخ می‌دهد که در این راستا تربیت مربی باید به خوبی انجام شود و این تربیت باید در چارچوب یک چشم انداز تربیت شوند. برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت یکی از لوازم حتمی آموزش و پرورش است اما به جهت کمبود اردوگاه انجام نمی‌شود.

سیدمهدی امینی، معاون پرورشی و فرهنگی دولت هشتم با بیان اینکه قطعا این جلسات هم اندیشی ثمرات خوبی خواهد داشت، گفت: اجرای سند تحول نظام آموزشی مهم‌ترین اولویت وزارت آموزش و پرورش است، از این‌رو باید تقویت انگیزه و مهارت حرفه‌ای معلمان با هدف دستیابی به فلسفه تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی دنبال شود. به فرموده مقام معظم رهبری معلمی کار تربیتی بسیار خوبی است، اما باید شخصی متولی خوب تربیت شود، به این منظور احیای پرورشی و تربیت بدنی باید به صورت پایدار انجام شود.

حسین هژبری، معاون پرورشی و فرهنگی دولت یازدهم افزود: معلمان، دانش‌آموزان و کادر و مدیران قوی مدرسه‌ای را قوی می‌سازند و باید بیرون مدرسه نیز برای رسیدن به مدرسه قوی با خانواده‌ها، مساجد، کانون‌ها، ادارات و کارخانه‌ها و صنایع نزدیک خود ارتباط برقرار کرد. با این منظور یکی از مهمترین وظایف و ماموریت‌های نظام آموزش و پرورش در جامعه اسلامی توجه به موضوع مسایل تربیتی و پرورشی است تا دانش آموزان با اصول تربیت دینی و اسلامی برای داشتن یک زندگی سعادتمندانه بیشتر آشنا شوند.

وی ادامه داد: مربیان پرورشی باید در طول سال تحصیلی بر اساس نیاز شرایط در قالب یک برنامه مدون و تقویم اجرایی با اجرای مسابقات فرهنگی و هنری و برگزاری دوره‌های بصیرت افزایی در راستای تقویت بنیان دینی دانش آموزان فعالیت کنند. علاوه بر این فعالیت‌های آموزشی و پرورشی به عنوان ۲ بال پرواز زمینه رسیدن به سعادت و موفقیت را برای آینده سازان کشور فراهم کنند.

مهدی فیض، معاون پرورشی و فرهنگی دولت دوازدهم با تأکید براینکه رابطه بین بدنه ستادی و مربیان پرورشی باید رابطه مستقیم باشد، افزود: در یک فضای مجازی و شبکه اختصاصی باید معاونین پرورشی بتوانند ایده‌ها و نظرات خود را بی واسطه با معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش مطرح کنند. از این رو داشتن یک شبکه اختصاصی و سازمانی بسیار مهم است.

وی ضمن اشاره بر اینکه معاونت پرورشی ساختار بخش مطالعاتی نیست، گفت: در آموزش و پرورش به خصوص بخش پرورشی باید یک اندیشکده مطالعات تربیت احداث شود. در بخش پرورشی باید اطلاعات دانش‌آموزان برتر پرورشی بایگانی شود، چراکه بررسی عوامل موفقیت آنان در رشته‌های پرورشی برای نسل جدید بسیار ضروری است.

حسین هراتی با تأکید بر برنامه‌های اولیت دار حوزه پرورشی خاطرنشان کرد: اولیت‌دار بودن ۵ مسئله مهم تقویت هویت دینی و ملی، اعتماد به نفس، امید به آینده، طراوت زندگی و غنی سازی اوقات‌ فراغت دانش‌آموزان بسیار دارای اهمیت است؛ چراکه زمانی آموزش و پرورش می تواند نقش واقعی خود را در توسعه کشور ایفا کند که در نظر و عمل در صدر بنشیند، اما امروز بزرگترین شکاف در جامعه شکاف بین نظر و عمل در توجه به این نهاد است.

وی افزود: اگر به کلیت آموزش و پرورش نگاه کنیم، امروز آموزش و پرورش ما با محدودیت‌های متعدد دست و پنجه نرم می کند، آموزش و پرورش گفتمان اول جامعه نشده و مدیران، مسئولان و مربیان ما با محدودیت های متعددی روبرو هستند، به همین دلیل شاهد چالش های عدیده در آموزش و پرورش هستیم.

هراتی با بیان اینکه امروز مربی پرورشی و تربیتی به لحاظ اینکه دو مسئولیت مهم بر دوشش گذاشته شده به تنهایی نمی تواند این بار سنگین را به سرمنزل مقصود برساند ، گفت: کارکرد های مهم آموزش و پرورش انتقال دانش به دانش آموزان و کارکرد مهمتر آن انتقال ارزشها و باورهای دینی و اعتقادات یک جامعه به نسل های بعدی است و مهم تر از این، انتقال مهارت ها و توانمندی های مهارتی در دانش آموزان در ابعاد مختلف است که انتقال این مهارت ها دانش آموزان را برای دستیابی به اهداف مهم‌تر آماده می کند.

در پایان علیرضا کاظمی، معاون پرورشی و فرهنگی اسبق آموزش وپرورش با بیان اینکه مسائل آموزش و پرورش در طی ۴۰ سال تعبیر نکرده است، گفت: مسائل پرورشی از بدو انقلاب از دو منظر نیروی انسانی و محتوا تغییر نکرده است، آموزش و پرورش در دو حوزه نقل انتقالات، بودجه و ... با ناکارآمدی روبرو است که باید این موضوع، ماموریت اصلی ما باشد. البته تنها مشکل آموزش وپرورش، مشکل پول و فضا نیست؛ بلکه فراتر از آن کوچک انگاری آموزش و پرورش است؛ چراکه برنامه‌‌های پرورشی با تغییر دولت دچار تحول می‌شود و این بزرگترین چالش حوزه پرورشی است. تاکنون هیچ وزیری نتوانسته معماری غلط نظام تعلیم و تربیت را تغییر دهد. قلب نظام تعلیم و تربیت دچار ایست شده و باید در یک معماری جدید برنامه آموزشی و پرورشی تلفیق شده و استعدادهای دانش آموزان کشف شود.

خبرنگار: عطیه چوپانی