«چولی قزک» آیین سنتی طلب باران در مناطق شهری و روستایی شیروان

این روزها که کمتر ابرهای باران‌زا به مهمانی شیروان می‌آیند و این شهرستان تشنه منتظر سخاوت آسمان است مردمان تشنه این شهرستان یاد آیین‌های طلب که گذشتگان اجرا می‌کردند می‌افتند که از آن جمله می‌توان به چولی قزک در این شهرستان اشاره کرد.

سال‌هاست که ابرهای باران زا کمتر به مهمانی آسمان شیروان می‌آیند و همین کمتر رفت و آمد کردن این ابرها سبب شده تا وجب به وجب این شهرستان تشنه سخاوت آسمان باشد. کم شدن چند دهه ای سخاوت آسمان در شیروان سبب شده تا دسترنج چند صد ساله مردمان این سرزمین و آباد و اجدادشان در اثر آتشی که خشکسالی به دامن این شهرستان زده به تلی از خاکستر مبدل شود.

در این سال‌ها کارشناسان و اهل فن راه‌های بسیاری را برای عبور از بحران خشکسالی پیشنهاد داده‌اند تا این نقطه ایران زمین به واسطه تغییر اقلیم رخ داده پایدار بماند و مردمان بتوانند این وضعیت را تاب بیاورند. کنتور گذاری هوشمند چاه‌های کشاورزی، اجرای طرح‌های چون نهضت آبخوان‌داری و آبخیزداری، گلخانه‌ای، اجرای روشهای نوین آبیاری، بارورسازی ابرها از جمله طرح‌ها و پروژه‌ها برای مقابله با بحران خشکسالی و جلوگیری از بریزوبپاش‌های مصرف آب در شیروان است.

اما گذشتگان این سرزمین کهن نیز آیین‌هایی داشته‌اند که هرگاه آسمان سفره دلش را برای مردمان این خطه از ایران زمین باز نمی‌کرده آنها آیین مراسم چولی قزک را برپا می‌کردند تا شاید ابرهای باران زا مهمان این سرزمین تشنه و مردمان آن شوند.

این مراسم باران‌خواهی در شیروان است و به جز آن سنت‌های دیگری از جمله باران به ویژه در مناطق خشکسالی رایج بوده و هست که این روزها در هر نقطه‌ای از این سرزمین شاهد بر پایی نماز باران، پخت نذری و... برای طلب باران هستیم تا شاید دل آسمان به رحم آید و بر سر مردم شیروان رحمت ببارد و این شهرستان خموده با طراوت و شاداب و لب‌های ترک ترک شده از تشنگی زمین‌های شیروان کمی تر شود. مردم زمانی که خود را در برابر قهر طبیعت بی‌ سلاح می‌دیدند دست به دامن این باورها و سنت‌ها می‌شدند و اینک مراسم چولی قزک بدین ترتیب است‌.

اجرای مراسم چولی قزک روحیه همکاری و صمیمیت را میان کودکان و نوجوانان افزایش می‌دهد و از آن به عنوان نشانه فرشته یا عروس باران نام می‌برند. ساختن عروسک باران و خواندن ترانه‌های محلی باران بازگو کننده خواسته کشاورزان و دامداران برای بارش باران است.

چولی قزک عروسکی است با بدنه چوبی به صورت صلیب که بر آن لباس می‌پوشانند تا به صورت آدمکی پارچه‌ای درآید. و یا یک کت را روی چوب می‌انداختند به عنوان چولی قزک.

اغلب زنان آن را می‌سازند و در کل مدیریت مراسم چولی قزک با زنان بود اما امروزه بچه‌ها عروسک را درست می‌کنند.

نحوه اجرای مراسم چولی قزک به این صورت است که در سال‌های خشکسالی در اواخر فصل زمستان و اوایل فصل بهار بچه‌ها عروسک چولی قزک را می‌سازند و آن را دسته جمعی در کوچه‌های شهر یا روستاهای شهرستان شیروان می‌گردانند و جلوی هرخانه ای می‌برند و می‌ایستند می‌خوانند.

چولی قزک بارون کن. بارون بی پایون کن

گندم به زیر خاکه. از توشنگی هلاکه‌

گل‌های سرخ لاله. از توشنگی مناله

چولی قزک بیا بیا .با ابرهای سیاسیا

بارون بیا جر جر.تونودونا شر شر.

سپس صاحبخانه به کودکان مقدار شیرینی و آجیل می‌دهد و روی چولی قزک آب میپاشند و کودکان شیرینی و نقل جمع آوری شده را بین خود تقسیم می‌کنند.

خبرنگار: غلامرضا مینا