معلمان کشور از کم و کیف اجرای قانون رتبه‌بندی می‌گویند؛
«رتبه‌بندی»؛ از اجرا تا ارتقای کیفیت، شان و منزلت معلمیِ
رتبه‌بندی باعث شد فرهنگیان با علم روز دنیا پیش بروند/ با اجرای طرح رتبه‌بندی، یکی از راهکارهای سند تحول بنیادین تحت عنوان ارتقای جایگاه معلمی اجرایی شد
تهران (پانا) - سال‌ها بود که رتبه‌بندی فرهنگیان در دست بررسی قرار گرفته‌بود و جامعه معلمان کشور در انتظار تصویب و اجرای این قانون بودند. رتبه‌بندی فرهنگیان نیز مانند تمام قوانین و بخشنامه‌های دیگر موافقان و مخالفانی دارد.
علی محبی در گفت‌وگو با پانا با اشاره به فرآیند استقرار و ارتقای رتبه‌بندی معلمان اظهار کرده بود که رتبه‌بندی معلمان، مطالبه‌ای است که در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که حدود ۱۱ سال از تصویب آن گذشته، آمده است. دولت‌های قبلی به موضوع رتبه‌بندی به دلیل پیچیدگی و حجم بالای کار و پشتوانه زیاد مالی مورد نیاز ورود نکردند. چه دولتی که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در آن تصویب شد که حدود ۲ سال وقت داشت و چه دولت بعدی که ۸ سال زمان داشت و همواره قول داد اما به این موضوع اصلا ورود نکرد.
وی با بیان اینکه دولت سیزدهم، اراده کرد و گفت که می‌خواهد رتبه‌بندی را اجرا کند، مجلس شورای اسلامی هم با تصویب قانون رتبه‌بندی، دولت را مکلف به اجرای آن کرد اما انجام گرفتن آن به دلیل محدودیت‌های قانونی و ضعف پیشینه تجربی در ایران و همچنین در دنیا با مشکلاتی مواجه شد. برعکس در رتبه‌بندی اساتید دانشگاه‌ها که پشتوانه بسیار قوی تجربه زیسته دنیا را داریم و در ایران هم بیش از ۱۰۰ سال است که انجام می‌شود و همواره سیر تکاملی داشته است در حوزه رتبه‌بندی معلمان این کار انجام نشده و کشورهای دیگر هم خیلی با این سبک ورود پیدا نکرده‌اند.
جمهور فرهنگیان، اجرای این قانون را در راستای برقراری عدالت و ارتقای کیفیت آموزشی می‌دانند و معتقدند اجرای رتبه‌بندی علاوه بر بهبود وضعیت معیشتی معلمان باعث می‌شود تا فعالیت‌های مختلف علمی، پژوهشی، مطالعاتی و تحقیقاتی فرهنگیان دیده شود اما در مقابل، برخی از فرهنگیان نیز علی‌رغم موافقت با رتبه‌بندی و مفید بودن این قانون، انتقاداتی نیز به نحوه اجرای آن وارد می‌کنند. در مجموع باید گفت که رویکرد و نظر اکثر فرهنگیان، موافق اجرای این قانون است که با اصلاح و ارتقای آیین‌نامه و رفع نواقص در آینده بهتر نیز می‌شود. البته این را هم باید گفت که تدوین آیین‌نامه اصلاحی یا همان ارتقای رتبه‌بندی فرهنگیان در دستورکار وزارت آموزش و پرورش و به‌خصوص پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش قرار دارد و با این روند، تلاش می‌شود تا هیچ حقی از هیچ کدام از این افراد ضایع نشود.
به همین منظور خبرگزاری پانا با هدف نظرسنجی از معلمان در رابطه با اجرای این طرح و تأثیرات آن بر زندگی شخصی و کاری‌شان، پای گفت‌وگو با معلمان کشور نشسته است. در زیر گفت‌وگوی پانا با تعدادی از معلمان درباره اهمیت اجرای قانون رتبه‌بندی، مزایا و نواقص اجرای آن را می‌خوانید.
سید نصرت‌الله فاضلی کارشناس تعلیم و تربیت در این گفت‌وگو، یکی از دغدغه‌های اصلی بعد از انقلاب اسلامی را تحول در آموزش و پرورش بیان کرد و گفت: «تحول در آموزش و پرورش بعد از انقلاب شروع شده‌است ولی مستند به سند خاصی نبود تا این که سند تحول بنیادین با پشتوانه مبانی نظری با مرجعیت قانونی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شده‌بود، تدوین شد.»
یکی از بخش‌های کانونی سند تحول بنیادین، بخش معلم است
وی افزود: «یکی از بخش‌های کانونی سند تحول بنیادین، بخش معلم است و برای صلاحیت‌های معلمی، تخصصی، حرفه‌ای و عمومی این بخش، مسئله‌ای را تحت عنوان رتبه‌بندی معلمان مطرح کردند که معلمان نیز مانند دانش‌آموزان که موقعیت خودشان را با توجه به شخصیت دانش‌آموزی‌شان ارتقا می‌دهند، معلمان هم با توجه به حرفه خود، بتوانند در طول مدت سنواتی که در آموزش و پرورش تدریس می‌کنند، ارتقا داشه باشند و مزایایی که در آموزش و پرورش تقسیم می‌شود مانند مسائل مالی، با توجه به کارکرد معلمان باشد. رتبه‌بندی معلمان نیز برای تعیین شایستگی آنان در ارائه خدمات مناسب به بخش تعلیم و تربیت بوده‌است.»
این معلم بازنشسته در ادامه اظهار کرد: «در سال‌های گذشته به علت این که مشکل منابع مالی وجود داشت و دولت‌ها نیز انگیزه نداشتند، کار انجام نشد ولی الحمدالله در دولت سیزدهم رئیس جمهور محترم با توجه به وعده‌ای که داده‌بودند، این طرح اجرا شد و طبق گزارشات حقوق معلمان ۲۶.۵ درصد افزایش پیدا کرد. شاید بیش از ۸۰ درصد معلمان هم شامل طرح رتبه‌بندی شده‌باشند و گاهی اوقات بحث نارضایتی رتبه‌بندی وجود داشت.»
فاضلی به دو مفهوم "مقایسه" و "مسابقه" اشاره کرد و به تشریح این دو مفهوم پرداخت و گفت: «برای مفهوم مقایسه می‌توان زمانی را مثال زد که ما دو معلم را با یکدیگر از لحاظ نظری مثلا سطح تحصیلات، طراحی‌های آموزشی و... باهم مقایسه می‌کنیم. اما برای مفهوم مسابقه این است که برای اجرای آن مفاهیمی که در ذهن خود دارند، آن‌ها را اجرا کنند. این تفاوت‌ها بدون تردید در مجموعه بین معلمان ما وجود دارد و هرجا که بحث مقایسه و مسابقه مطرح می‌شود، به علت این که ما رتبه برای افراد معین می‌کنیم، کسی که رتبه کمتر را گرفته‌است، ناراضی است.»
وی گفت: «ضمن این که ما در تثبیت مدارک، شواهد و مدارک موجود برای مقایسه و مسابقه بین معلمان، فرآیند کافی را نداشتیم. یعنی مدیران مدارس از گذشته ثبت شواهد اجرایی معلمان در کلاس از اجرای طرح درس مناسب را جمع‌آوری نکرده بودند و ناگزیر با فراخوانی که منتشر شده‌بود، شواهد را جمع کردند و سپس در هیئتی که حالت سودگیری فردی نباشد، هیئت ممیزه انتخاب شد تا بر اساس شواهد حداقلی که دارند، قضاوتی صورت بگیرد و به علت این که تعداد جمعیت افرادی که ارزشیابی شده بودند نیز بالا بود، نارضایتی‌هایی ایجاد شد.»
یکی از نقاط کانونی سند تحول بنیادین نیز رتبه‌بندی بود
این کارشناس تعلیم و تربیت در ادامه اظهار کرد: «با بررسی‌هایی که صورت گرفته‌است، ۸۰ درصد معلمان از اجرای طرح رتبه‌بندی احساس رضایت می‌کنند. بنابراین یکی از نقطه‌های کانونی سند تحول رتبه‌بندی بود که برای اولین‌بار با این حجم گسترده در کشور انجام شد؛ اما ابن ابتدای کار بوده و مهم‌ترین مسئله این است که هر ۳ الی ۴ سال یکبار، رتبه معلمان را با مجموع عملکردشان ارتقا دهیم و از الان باید فرآیندی را ایجاد کنیم که شواهد و مدارک را برای درک ارتقای فعالیت‌های معلمان، قضاوت، ارزیابی و رتبه‌بندی داشته‌باشیم.»
سید نصرت‌الله فاضلی افزود: «اگر این کار را رها کنیم و بعد از چندسال مجدد به سراغ رتبه‌بندی بیایم و بخواهیم بدون شواهد کاری را انجام دهیم، نشان می‌دهد که ما در فرآیند حکمرانی ضعف داریم و افرادی که این سهل‌انگاری را کردند و نتوانستند موقعیت مناسب را برای جمع‌آوری شواهد ایجاد کنند، باید پاسخگو باشند.»
وی در پایان مهم‌ترین عامل ارتقای نسل آینده را معلم بیان کرد و گفت: «کتاب، محیط و... را در خدمت معلم می‌دانیم و معتقد هستیم معلم به علت این که با دانش‌آموز ارتباط دارد، فهم مناسبی هم از او دارد و با نیازهای دانش‌آموز آشنا است. ارتقای معلمان نیز یقینا منجر به ارتقای تعلیم و تربیت و دانش‌آموزان ما خواهد شد و تردیدی در این مسئله وجود ندارد.»
با اجرای طرح رتبه‌بندی، یکی از راهکارهای سند تحول بنیادین تحت عنوان ارتقای جایگاه معلمی اجرایی شد
همچنین زهرا پولادرکه معاون آموزشی دبستان نشاط منطقه رباط کریم نیز در این گفت‌وگو با اشاره به اهمیت اجرای این طرح گفت: «این که بعد از ۱۳ سال بالاخره بعد از کش و قوس‌های فراوان و رفت و آمدهای بسیار زیادی که طرح رتبه‌بندی معلمان در مجلس و وزارت‌خانه داشت، خداروشکر اجرایی شد اما در مرحله اجرایی این طرح به‌نظر اما و اگرهایی وجود دارد؛ به خودی خود اجرای این طرح و نفس عمل، کار بسیار درستی بود و اهداف بسیار درستی هم داشت اما قرار بر این بود که با رتبه‌بندی، یکی از راهکارهای سند تحول بنیادین اجرایی شود. درواقع طرح رتبه‌بندی ذیل یکی از راهکارهای سند تحول بنیادین مطرح و اجرا شد و بسیاری از نمایندگان مجلس اذعان داشتند که این طرح یکی از راه‌های مناسب برای کاهش مشکلات معیشتی فرهنگیان است اما این که چجوری اجرا شد و آیا معلمان در مرحله اجرایی راضی بودند یا خیر، نیاز به تفکر بیشتری وجود دارد.»
وی در ادامه به بیان هدف از اجرای طرح رتبه‌بندی پرداخت و گفت: «هدف از اجرای طرح رتبه‌بندی این بود که برای ارتقای جایگاه، شان، کرامت و منزلت معلمی اجرا شود، نه یک مسابقه علمی که بین فرهنگیان برگزار شود و هر کسی مدارک بیشتری را بارگزاری کند، مزد و حقوق بیشتری هم بگیرد که اگر قرار بود اینجوری باشد، ماهیت کار زیر سوال می‌رفت. از نظر من باید علم معلم به روز باشد و مداوم منابع مختلف را مطالعه کند و همزمان با علم روز دنیا پیش رود.»
این معلم باتجربه اظهار کرد: «ما باید به بحث‌های پژوهشی که در بدنه آموزش و پرورش وجود دارد، بهای بیشتری دهیم و سپس رتبه‌بندی را بر اساس این مسئله اجرا کنیم. به‌طور مثال شخصی در آموزش و پرورش کار می‌کند، تحصیلات خود را ادامه داده و برای رسیدن به هدف بزرگتر خود تلاش کرده و کتاب نوشته‌است، بله باید این شخص با این سطح سواد در آموزش و پرورش دیده شود ولی هرگز نباید به مقایسه بین این شخص با همکاری که ۲۸ سال سابقه دارد، پرداخته شود زیرا این مقایسه، قشنگ نیست. همکاری که ۲۸ سال سابقه کار دارد، مسلما در ۲۸ سال گذشته، تلفن همراهی نداشته که از همه مدارک و همه کارهایی که انجام می‌دهد، مستند تهیه کند اما در سال های اخیر این مستندسازی و استفاده از روش‌های آموزش، بیشتر به چشم آمده‌است.»
برخی از آیتم‌های طرح رتبه‌بندی نیازمند اصلاح هستند
زهرا پولادرکه افزود: «معلمان با سابقه نباید با رتبه‌بندی زیر سوال می‌رفتند اما متاسفانه این اتفاق افتاد و برخی از همکاران در این شرایط کمی ناامید شدند که با یک‌سری اعتراضاتی، بارگزاری مدارک را انجام دادند و رتبه‌هایشان تغییر کرد اما به نظر من برای این که بخواهیم به کیفیت‌بخشی در آموزش و پرورش فکر کنیم، نیاز داریم که برخی از آیتم‌های طرح رتبه‌بندی را تغییر داده و اصلاح کنیم.»
وی اجرای این طرح را به شرطی که رقابت سالم ایجاد کند، درست دانست و گفت: «طرح رتبه‌بندی باعث شد که فرهنگیان عزیز با علم روز دنیا پیش بروند و جایگاه خود را در مجموعه تثبیت کنند. قرار بر این بود که رتبه‌بندی کمک کند تا این ارتقا انجام شود اما رسالت‌هایی که باید انجام می‌شد، در این طرح کاملا اجرا نشده‌است. باید برخی از بندها تغییر کند و خیلی از طرح‌هایی که در هر مقطعی وجود دارد و اجرایی‌سازی آن با امکانات مدارس و... سخت است، در اولویت طرح رتبه‌بندی قرار بگیرد.»
این معلم ارزشمند ادامه داد: «از سوی دیگر باید بسیاری از بندها معادل‌سازی شود و به سابقه کار همکاران بهای بیشتری داده شود که البته تایید می‌کنم هدف از اجرای طرح رتبه‌بندی این بود که کیفیت‌بخشی اتفاق بیفتد زیرا همه ما در آموزش و پرورش به‌دنبال آن کیفیت مناسب هستیم و می‌خواهیم از وضع موجود به وضع مطلوب برسیم. می‌خواهیم ببینیم که چه راهکارهایی می‌تواند ما را به وضع مطلوب برساند. شاید اجرای طرح رتبه‌بندی یکی از آن راهکارهایی که قرار بود ما را به وضع مطلوب برساند، باشد اما برای این که بخواهیم به آن جایگاه برسیم، باید تغییرات و اصلاحاتی در بندها و نوشتار رتبه‌بندی اتفاق بیفتد تا انشالله هم همکاران فرهنگی راضی باشند و هم حق هیچ همکاری ضایع نشود.»
پولادرکه گفت: «معلمی که وارد کلاس درس می‌شود، قرار است نسل بعدی را پرورش بدهد و تربیت کند. بنابراین ابتدای امر قبل از این که طرح رتبه‌بندی مطرح و حتی اجرا شود، باید رسالت معلمی را کاملا نهادینه می‌کردیم و به کل مجموعه این مسئله را بیان می‌کردیم که رسالت و جایگاه معلم با کارمندان بخش‌های دیگر متفاوت است. مدرسه گویا کارخانه انسان‌سازی به حساب می‌آید. سیستم آموزش و پرورش در حال انسان‌سازی است پس باید جایگاه و بودجه متفاوت‌تری نسبت به سایر بخش‌ها داشته باشد.»
وی بزرگ‌ترین ضربه‌ای که به آموزش و پرورش وارد شده را کوچک‌انگاری این ارگان دانست و گفت: «می‌دانیم اگر کشوری بخواهد در هر زمینه‌ای پیشرفت کند، در ابتدای امر باید معلمین و سیستم آموزشی آن پیشرفت کند و نظام آموزش و پرورش قوی داشته‌باشد. پس باید توجه کنیم آن جایگاه اولیه و اصلی سیستم آموزشی را احیا کنیم و بودجه مناسب را درنظر بگیریم سپس با راهکارهای دیگر شان و کرامت معلم را بالا ببریم. بنابراین در ابتدا باید رسالت معلمی را همگان قبول داشته باشند.»
پولادرکه تاکید کرد: «یک معلم باید امنیت روانی، مالی و جسمی را داشته‌باشد و عدالت آموزشی را ببیند تا بتواند رسالت‌های معلمی خود را به خوبی اجرا کند. امیدوار هستیم در ابتدا این رسالت به خوبی دیده شود و بعد از آن ما بتوانیم با اجرای برخی طرح‌ها و راهکارهایی امیدوار به این باشیم که قرار است کیفیت‌بخشی انجام شود و حفظ ارتقای شان و کرامت معلمی صورت بگیرد.»
وجدان کاری و عشق به معلمی، عاملی برای پیشرفت آموزش معلمان عاشق
این معلم با سابقه در پایان خاطرنشان کرد: «در حال حاضر مسئله‌ای که معلمان را در کلاس‌ها خلاق و تحول‌گرا می‌کند، وجدان کاری و عشق معلمی آن‌ها است که معلمان را به سمت بهتر شدن برای آموزش و به‌روز شدن اطلاعات مداوم برای آموزش بهتر سوق می‌دهد بنابراین باید وجدان کاری معلمان را کاملا در نظر بگیریم؛ اما چیزی که معلمی را در جایگاه خود ثابت‌قدم می‌کند و باعث می‌شود تا معلم مدام برای افزایش کیفیت کار خود تلاش کند، وجدان کاری و عشق به کار است.»
ارسال دیدگاه