در جست‌وجوی تعیین جنسیت در مستند سونوگرافی

در میان مستندهایی که در سال‌های اخیر در ایران ساخته شده، مستندهای اجتماعی همواره نقشی کلیدی داشته‌اند. فیلم‌های تاثیرگذاری که تماشای آنها در کمترین حالت ممکن می‌تواند ذهن مخاطبان را به یک پدیده یا آسیب اجتماعی متوجه کند. این فیلم‌ها دغدغه‌هایی دارند که می‌توان هر یک از آنها را به عنوان بخشی از مسائل اجتماعی مورد نظر قرار داد و به آنها پرداخت.

از همین مسیر است که مستند «سونوگرافی» هم تبدیل به یکی از فیلم‌هایی می‌شود که یک مساله اجتماعی بسیار جدی را بررسی می‌کند. شاید در نگاه اول موضوع مستند «سونوگرافی» یک موضوع جزیی باشد که هر ایرانی در زندگی‌اش حداقل یک بار با آن روبه‌رو شده است. اما هایده مرادی کارگردان این اثر لایه‌های جدی‌تر از معضل را واکاوی می‌کند.

این مستند موضوع‌محور به بحث «تعیین جنسیت» جنین پیش از تولد اشاره می‌کند. ماجرایی که این روزها و با پیشرفت علم به گفته کارگردان «به دست بشر افتاده و عامل نابود شدن موازنه جنس جنین در جهان» شده است. ماجرایی عجیب که بیشتر با آرزوهایی مانند به دنیا آوردن پسر توسط تازه‌عروسان یا زنانی که فرزند پسر ندارند همراه شده و تقریبا در بخش اعظمی از فرهنگ ایرانی هم جاری و ساری است.

«سونوگرافی» روایت خود را از این نقطه آغاز می‌کند و با تاکید بر این مساله که آمار پسرزایی در برخی از استان‌های ایران بیشتر شده، فیلم خود را به طور کامل در اردبیل ساخته است. سونوگرافی به زبان ترکی ساخته شده و مستند به عمق فرهنگی عطش برای پسرزایی در خانواده‌های آن منطقه سرک می‌کشد و روایتی متفاوت از این نگاه به دست می‌دهد.

مستند «سونوگرافی» فرضیه خود درباره به هم خوردن موازنه جنین را در شهر اردبیل دنبال می‌کند و ضمن صحبت درباره عوامل این تغییر موازنه، به راه‌های مختلف خانواده‌ها برای داشتن فرز ند پسر به جای دختر اشاره‌ای جدی و تلخ دارد. داستان «سونوگرافی» به انتقاد از یک ضعف فرهنگی جدی می‌پردازد و به طور اساسی همه سطوح جامعه - از قشرهای ضعیف و غنی تا روشنفکران - را مورد اعتاب قرار می‌دهد.

در آخر باید گفت «سونوگرافی» روایت رخدادهایی است که هر روزه در کشور در حال وقوع است و باید امیدوار بود مسئولان در صورت انتخاب این مستند برای نمایش در هفدهمین جشنواره سینماحقیقت با دیدگاهی متفاوت به آن توجه کنند.

«سونوگرافی» متقاضی حضور در هفدهمین جشنواره «سینماحقیقت» است.

کارشناس رسانه