تاب‌آوری اجتماعی؛ از مولفه‌های درس‌آموز پیاده‌روی اربعین

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، سید محمد مقیمی در آیین بدرقه کاروان اعزامی اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه تهران به مراسم باشکوه پیاده‌روی اربعین، با قدردانی از بسیج اساتید، بسیج کارکنان و هیات ثارالله دانشگاه تهران که محوریت اعزام این کاروان را برعهده دارند، انقلاب اسلامی را از پیامدها و برکات نهضت عاشورا دانست و گفت: دشمنان هم به خوبی این موضوع را می‌دانند و برای خدشه‌دار کردن ریشه‌ها و اصالت معنوی و دینی و هویت ملی ما تلاش می‌کنند. اما ما روزنه‌های امید و برکاتی از رویداد اثرگذار پیاده‌روی اربعین مشاهده می‌کنیم که فرآیند مورد تاکید قرآن برای امت‌سازی را تسهیل می‌کند.

مقیمی در ادامه به مقایسه مفهوم «ملت‌سازی» در جوامع مدرن و «امت‌سازی» در فرهنگ قرآنی پرداخت و توضیح داد: در نظام‌های دموکراتیک عاری از آموزه‌های قرآنی، از ملت‌سازی به عنوان یک الگوی متکامل یاد می‌شود و تلاش می‌کنند قومیت‌ها و نژادهای مختلف را ذیل یک پرچم گرد هم آورند و یک هویت ملی به افراد ببخشند تا بتوانند آن جامعه را منسجم و یکپارچه کرده و در جهت اهداف از امکانات و منابع انسانی خود بهره‌مند شوند و متقابلا تلاش می‌کنند جوامعی که در مقابل آنها هستند را با همین ابزار مضمحل نمایند؛ یعنی تلاش می‌کنند در درون هویت ملی آنها رخنه کرده و با توجه به اختلاف‌افکنی قومیتی و نژادی یک نوع واگرایی و انفکاک را در درون ملت‌ها ایجاد نمایند.

رئیس دانشگاه تهران افزود: رویداد اربعین بیانگر این است که ما بایستی یک گام متکامل و فراتر از بحث ملت‌سازی حرکت کنیم و به امت‌سازی بپردازیم. امت واحده که در قرآن کریم مطرح می‌شود، یک جامعه‌سازی فراتر و بالاتر از ملت‌سازی و هویت ملی است. در این میان، برخی ملیت را در مقابل اسلامیت قرار می‌دهند، برخی در دفاع از اسلامیت، ملیت را به طور کلی نفی می‌کنند و هویت ملی را نادیده می‌گیرند، برخی هم که نگاه ملی‌گرایانه دارند هویت اسلامی را زیر سوال می‌برند. این در حالی است که هویت ملی در امتداد امت‌سازی است و ملت‌سازی باید زمینه‌ساز امت واحده اسلامی باشد. آنچه برای آینده اسلام نوید داده شده و رهبری عزیزمان در بیانیه گام دوم انقلاب تحت عنوان جامعه‌پردازی و زمینه‌سازی ظهور ولایت عظمی یا همان جامعه مهدوی یاد می‌کنند، تحقق امت واحده اسلامی است که یک گام فراتر از ملت‌سازی و ملت‌گرایی است.

مقیمی از رویداد پیاده‌روی اربعین به عنوان یک اشل محدود و مینیاتوری از جامعه مهدوی آینده نام برد و گفت: جلوه‌های پیاده‌روی اربعین از جمله روحیه ایثارگرانه، عبور از نفع شخصی به منظور خدمت به زائران و جلب رضایت الهی و همچنین بی معنا بودن ملی گرایی و هویت قومیتی و مقام‌های دنیوی در این طریق، سازگاری خیلی نزدیکی با ویژگی‌های جامعه مهدوی وعده داده شده در متون دینی ما دارد. بنابراین یکی از رویدادهایی که می‌تواند پیش‌زمینه‌های ظهور و تمرین برای زمان ظهور را بسترسازی کند، همین رویداد پیاده‌روی اربعین است.

وی در بخش دیگر سخنانش در تحلیل رویداد عظیم پیاده‌روی اربعین با نگاه مدیریتی و سازمانی، گفت: افراد در موکب‌داری به صورت داوطلبانه مشارکت می‌کنند و توقعی هم از هیج کس ندارند؛ ای بسا ممنون‌دار افرادی هم هستند که توانسته‌اند از خدمت آنها بهره‌مند شوند. بنابراین موکب‌داری یک نوع خدمت عاشقانه و بی‌ منت را تداعی می‌کند که در فرهنگ سازمانی به شدت نیازمند آن هستیم.

استاد دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران از تاب‌آوری اجتماعی به عنوان یکی از مولفه‌های الهام‌بخش پیاده‌روی اربعین از منظر مدیریتی نام برد و توضیح داد: خیلی از مواقع ملاحظه می‌کنیم که صبر و تحمل و بردباری‌مان در محیط‌های سازمانی و اجتماعی در قبال همکار یا ارباب رجوع خیلی پایین است و میزان تاب‌آوری اجتماعی با آنچه که اسلام عزیز از ما توقع دارد، متناسب نیست. پیاده‌روی اربعین در گرما و شرایط سخت، فرصتی برای تمرین تاب‌آوری اجتماعی است.

تنش‌های سازمانی در نظامات مدیریتی با ارتقای تاب‌آوری اجتماعی قابل حل است

وی افزود: بسیاری از مسائل رفتاری و تنش‌های سازمانی در نظامات مدیریتی با ارتقای تاب‌آوری اجتماعی قابل حل است. برکات، فیوضات و تجربه‌ای که اعضای هیات علمی، کارکنان و دانشجویان اعزامی به پیاده‌روی اربعین به دست می‌آورند، تاثیر خود را در حل مسائل دانشگاه نشان خواهد داد؛ چراکه حضور در پیاده‌روی اربعین و تحمل سختی‌های این طریق با وجود همه زیبایی‌هایش، روحیه‌ای در ایشان ایجاد می‌کند که پس از بازگشت از این سفر هم آثار آن را مدت‌ها به همراه خود دارند، به گونه‌ای که دیگر با کمترین مشقت و سختی از کوره در نمی‌روند. این تمرین در راستای اثربخشی سازمانی، تنش‌ها را در سازمان کاهش می‌دهد و شرایط را برای مدیریت تسهیل می‌کند.

مقیمی با اشاره به جلوه‌های ایثارگری زائران نسبت به همدیگر در مسیر پیاده‌روی اربعین، خاطرنشان کرد: روحیه ایثارگری و رفتارهای متعالی مدنی که در مسیر پیاده‌روی اربعین مشاهده می‌شود و اینکه افراد در تعاملاتی که با یکدیگر دارند مراعات هم را می‌کنند، در هیچ فضای دیگری قابل مشاهده نیست. اگر حتی بخش محدودی از ایثارگری و ازخودگذشتگی که در پیاده‌روی اربعین مشاهده می‌کنیم، در سازمان ما جاری و ساری شود، قاعدتا شاهد اتفاق‌های خوبی در سازمان خواهیم بود و خیلی از مشکلاتی که در سازمان داریم و حتی خیلی از موضوعاتی که در کشور تحت عنوان مسئله و مشکل و مصائب از آنها یاد می‌کنیم هم برایمان آسان می‌شود و با تجربه کردن پیاده‌روی اربعین، حس می‌کنیم علیرغم محدودیت‌های اقتصادی و معیشتی که در جامعه وجود دارد، خداوند چه نعمت‌هایی را در اختیارمان قرار داده است؛ لذا بیش از این قدرشناس و قدردان نعمت‌های الهی در شرایط عادی خواهیم بود و رفتارهای خود را متناسب با جلوه‌های ایثارگری مشاهده شده در این رویداد عظیم تنطیم خواهیم نمود.