انحصار تولید خاویار با استفاده از آب دریای خزر

به گزارش وزارت جهاد کشاورزی ، محمود بهمنی در نشست علمی راهبردهای توسعه و آینده‌پژوهی ماهیان خاویاری با اشاره به این که در سطح جهان ۱۳ گونه و ۴ هیبرید ماهیان خاویاری پرورش می‌یابند، اظهار کرد: برای ایران در چشم‌انداز ۱۴۰۴، تولید حدود ۱۰ هزار تن گوشت و ۱۰۰ تن خاویار پیش‌بینی شده است.

وی افزود: امروزه پرورش ماهیان خاویاری در جهان، در سیستم آب جریان‌دار، سیستم مداربسته، قفس، تلفیق سیستم آب جریان‌دار و سیستم مدار بسته و استخر به ترتیب، بیشترین درصد را به خود اختصاص می‌دهند.

رییس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی با بیان این که نخستین برداشت ثبت شده توسط فائو از آبزی‌پروری تاس‌ماهیان در سال ۱۹۸۴، در حدود ۱۵۰ تن بود، عنوان کرد: از آن زمان تا اوایل دهه ۲۰۰۰، افزایش تدریجی تولید به طور سالانه و به سرعت افزایش یافت، تا جایی که در سال ۲۰۲۰، تولید جهانی ماهیان خاویاری پرورشی بیش از ۱۲۳ هزار تن بود و در حال حاضر نیز تقریباً تمام خاویارهای موجود در بازار از ماهیان خاویاری پرورشی برداشت می‌شوند.

وی تعداد مزارع پرورشی ماهیان خاویاری در ۲۰ استان کشور را ۱۹۵ واحد اعلام کرد و ادامه داد: استان‌های مازندران، گیلان و فارس، به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم تولید این ماهی را در سال ۱۴۰۰ به خود اختصاص داده‌اند.

بهمنی با تاکید بر توسعه پرورش ماهیان خاویاری با گونه‌های بومی، گفت: اگرچه سازمان شیلات ایران، موضوع توسعه تولید محصولات شیلاتی را با جدیت دنبال می‌کند، اما به منظور حفظ برند خاویار ایران، پیشنهاد می‌شود انحصار تولید خاویار با استفاده از آب دریای خزر انجام گیرد.

این مقام مسوول با ارائه مختصری از کاهش روند صید و صیادی ماهیان خاویاری دریای خزر و بررسی روند بازسازی ذخایر این ماهی در ایران، گفت: تولید جهانی آبزی‌پروری ماهیان خاویاری طبق آخرین آمارها در سال ۲۰۲۱ بیش از ۱۴۳ هزار تن بوده است.

به گفته وی، کشورهای چین، ایتالیا و آمریکا سه کشور برتر صادرکننده خاویار براساس وزن و فروش جهانی در سال ۲۰۲۱ بوده‌اند که به ترتیب، ۲۴۴ تن، ۲۳۴ تن و ۷۲ تن صادرات داشته‌اند.

رییس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی در ارتباط با راهبردهای توسعه در حوزه ماهیان خاویاری تصریح کرد: تدوین و پیش‌بینی واقع‌بینانه برنامه‌های تولید در سال‌های آتی، در راستای افزایش تمرکز بر رفع مشکلات موجود و ارتقای کیفیت فعالیت‌های تولیدی ماهیان خاویاری با محوریت جدی در حفظ برند خاویار ایران و تاکید بر پرورش گونه‌های بومی، ارائه و به‌کارگیری نتایج حاصل از اجرای پروژه‌های تحقیقاتی، افزایش بهره‌وری و سوددهی مزارع با ارتقای دانش، ارائه تسهیلات بانکی با بازپرداخت طویل‌المدت و کم بهره، فراهم‌سازی شرایط مشارکت بخش خصوصی مستعد، پیش‌بینی هوشمندانه نیازهای آتی برای توسعه این صنعت، استفاده از تجربیات کشورهای پیشرفته در حوزه ماهیان خاویاری و تلاش برای بومی کردن تکنیک‌های موثر در ارتقای بهره‌وری ماهیان خاویاری، از مهم‌ترین راهبردهای توسعه‌ای این صنعت است.

وی ضمن تشریح موانع و ضعف‌های توسعه صنعت ماهیان خاویاری در کشور، بیان کرد: ایجاد مزارع حد واسط، ایجاد مزارع اختصاصی گوشت و یا خاویارمحور، ایجاد ارزش افزوده با تولید محصولات جانبی، تمرکز بر گونه‌های بومی و توسعه با محوریت دریای خزر، تولید هیبریدهای زودبازده و اقتصادی، تهیه جیره اقتصادی ماهیان خاویاری و تولید کیت‌های تشخیصی قابل استفاده در مزارع ماهیان خاویاری، از مهم‌ترین فرصت‌های توسعه این صنعت در کشور به شمار می‌رود.

کاهش هزینه تولید، ایجاد لاین‌های به‌گزین شده از نظر صفات اقتصادی، تهیه شناسنامه جهت ردیابی محصولات خاویاری و عدم اختلاط وحشی و پرورشی برای جلوگیری از انتقال بیماری و هیبرید شدن، از اصلی‌ترین سیاست‌های جهانی در راستای توسعه آینده تولید گوشت و خاویار محسوب می‌شود که بهمنی، به آنها اشاره کرد.

وی گفت: حفظ برند خاویار ایران و توجه ویژه به گونه‌های بومی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. همچنین تهیه و اجرای یک برنامه به منظور حفظ و بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری و استفاده از بیگ دیتا در آبزی‌پروری نوین این ماهی، از دیگر مواردی است که می‌تواند به توسعه آینده این صنعت، کمک کند.