کتاب انگلیسی «بازنمایی ایران پساانقلاب» با رویکرد نو شرق شناسی رونمایی شد

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در ابتدای مراسم، محبوبه شمشیرگرها دبیر نشست و عضو هیات علمی گروه پژوهش¬های منابع اسلام‌شناسی و ایران-شناسی معاونت پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران درباره تجربه مطالعاتی خود در حوزه زندگی¬نوشت¬ها گفت: تاریخچه زندگی¬نگاری در ایران به یک قرن و نیم گذشته برمی¬گردد و ما از نظر مبانی نظری در این حوزه با فقر نسبی روبه¬رو هستیم و تا در زمینه مبانی نظری غنی نشویم ورود به عرصه نقد و ارزیابی، سخت است. از این نظر کار آقای نظری ارزشمند است. زندگی¬نوشت، هر نوشته¬ای است که روایتی واقع¬گرایانه از زندگی بشر باشد که در یک فرانوع یا اَبَرژانر (ژانر گسترده) گنجانده می¬شود و می¬توان با اختصاصاتی هر یک از زندگی‌نوشت‌ها را دسته¬بندی کرد.

سخنران زینب قاسمی، عضو هیات علمی گروه مطالعات آمریکای شمالی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران ضمن اشاره به این مطلب که این کتاب، روایتی از واقعیت¬ها است؛ گفت: فرهنگ و خاستگاه تمدنی جامعه ایران برای دنیای غرب به درستی تبیین نشده است و خواننده غربی، شناخت لازم و کافی از جامعه ایرانی ندارد و این کتاب روایتی از بازنمایی ایران پس از انقلاب است.

وی تاکید کرد: نویسندگان کتاب های «بدون دخترم هرگز»(۱۹۸۷)، «لولیتا¬خوانی در تهران»(۲۰۰۳) و «یأ¬س¬ها و امیدها: فراتر از لولیتاخوانی در تهران»(۲۰۰۷) همگی به دنبال قراردادن خواننده غربی مقابل جامعه ایرانی هستند؛ اما این کتاب در بخش¬های مختلف و فصول گوناگون خود پاسخ-های جامع و شایسته‌ای به نگاه ایران‌هراسانه داده است و به خواننده غربی نشان داده که واقعیت جامعه امروز ایران با آنچه در این کتاب¬ها به تصویر کشیده شده بسیار متفاوت است.

قاسمی در ادامه اشاره می¬کند که موضوع کتاب انگلیسی «بازنمایی ایران پساانقلاب»،‌ یک نگاه تئوریک قوی دارد و از ژانر ادبی خاص خود پیروی می¬کند. این ژانر ادبی روایت اسارت آمریکایی¬های سفیدپوست توسط سرخپوستان است که بسیار پرفروش بوده و مولف روایت می¬کند که چگونه از این ساختار در کتاب¬های «بدون دخترم هرگز» و »لولیتاخوانی» و نیز از رویکردهای شرق¬شناسی، نوشرق¬شناسی و خودشرق¬شناسی استفاده شده است. هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: خودشرق¬شناسی تصویری است که یک شرقی به صورت بدبینانه از کشور خودش نقل می¬کند و روایت را خیلی باورپذیرتر می کند.

وی ادامه داد: نویسنده در فصل اول تحلیل می کند که چقدر این ژانر ادبیات در پیشبرد اهداف سیاسی و توجیه افکار عمومی آمریکا تاثیر داشته است. چون وقتی یک ملت را بتوان منفی نشان داد افکار عمومی را برای حمله نظامی راحت¬تر می-توان تحت تاثیر قرار داد و در رابطه بین بستر سیاسی، بستر فرهنگی و بازار فروش این نوع کتاب¬ها می¬تواند موفق باشد. در فصل آخر مولف ذکر می¬کند که این بازنمایی¬ها چطور باعت توجیه مداخله سیاسی و نظامی و تحریم¬های آمریکا برای افکار عمومی دنیا می¬شود.

عضو هیات علمی گروه مطالعات آمریکای شمالی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در ادامه اظهار داشت: این نوع نگاه برای خواننده غربی که برای زندگی نویسی اهمیت بالایی قائل است بهتر مفاهیم ایران امروز را تداعی می-کند.ایشان در ادامه اظهار داشت: در این کتاب از مقوله شرق¬شناسی برای بیان مفاهیم استفاده شده است که به نظر من برای خواننده بسیار باورپذیرتر است و این نوع نگاه برای خواننده غربی که برای زندگی نویسی اهمیت بالایی قائل است بهتر مفاهیم ایران امروز را تداعی می¬کند.

این استاد دانشگاه، بازنمایی کتاب های ضدایرانی در تصمیم سازی های دولت های غربی در مواجهه با ایران را مورد بررسی قرار داد و یادآور شد: بازنمایی های غیرواقعی از جامعه ایران سبب می¬شود تا مداخلات سیاسی و نظامی در کشورها افزایش پیدا کند.

قاسمی به عنوان مدرس دانشگاهی که در زمینه مطالعات آمریکای شمالی پژوهش و تدریس می¬کند در پایان خاطرنشان کرد: کتاب «بازنمایی ایران پساانقلاب» گامی است در جهت پرکردن خلأ عدم شناخت کافی انگلیسی‌زبانان از جامعه ایران و معرفی واقعیت های موجود که امید است در این زمینه شاهد آثار فاخر دیگری نیز باشیم.

محسن بدره¬ای عضو هیات علمی مطالعات زنان دانشگاه الزهرا(س) دیگر سخنران این مراسم بود. او با پرداختن به پیشینه رابطه ایران و غرب و تقابلی که از گذشته بین این دو تمدن وجود داشته است؛ گفت: در بسیاری از آثار تاریخی و روایت نگاری های باستان شاهد تقابل بین این دو تمدن هستیم که در آن روایت نادرست از واقعیت های جامعه ایرانی به خوبی دیده می شود.

وی با اشاره به این موضوع که بخش مهمی از شرق شناسی توسط غربی ها به بیان تصویر زن ایرانی پرداخته و از منظر فلسفی و ادبی به آن توجه شده است؛ بیان کرد: در کتاب انگلیسی «بازنمایی ایران پساانقلاب» نوشته حسین نظری به جنبه های مختلف نگاه غربی ها توجه شده است و مولف به روشنی با استناد به ادبیات و روایت گری به بررسی شناخت غرب به حوزه زن پرداخته است و با تنظیم فنی و علمی بر موضوعات تمرکز کرده و با بیان درست نظری، اطلاعات به روزی را به مخاطب ارائه می کند.

عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا(س) با انتقاد از این موضوع که در حوزه زنان و روایت پژوهی در تاریخ شفاهی کشور، فعالیت زیادی صورت نگرفته است، خواستار ورود بخش های مختلف ادبی و فرهنگی کشور در بازتولید و بازاندیشی آثار در این زمینه شد و گفت: همانگونه که به آثار و نوشته زنان در خارج از مرزها، نگاه و توجه ویژه می شود، بایستی به آثار و تلاش های زنان در داخل ایران نیز توجه ویژه ای صورت گیرد.

عاصمه قاسمی، عضو هیات علمی دانشگاه ادبیات،‌ علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات نیز طی سخنانی با تاکید بر این مطلب که جای آثاری نظیر آنچه حسین نظری ارائه کرده است در ادبیات ما خالی است؛ اظهار داشت: به عقیده من جامعه امروز ما و نیز مخاطبان خارجی نیازمند آثاری هستند که به درستی واقعیت های ایران امروز را برای آنها بیان کند تا به کتابهایی که در زمینه روایت گری نادرست از ایران وجود دارد؛ پاسخ منطقی بدهد.
وی با اشاره به این موضوع که در کنار تقابل ایران و غرب به دلیل ویژگی های انقلاب اسلامی، جامعه ایرانی به ویژه نظام های دینی و زنان زیر ذره بین غربی ها قرار گرفته اند؛ گفت‌: پرداختن به موضوع زنان از جمله موضوعاتی است که غربی¬ها به آن علاقه زیادی دارند و همواره با رصد آن، آثار فراوانی با رویکردهای مختلف و بازنمایی غیرواقعی در این حوزه به بازار ارائه کرده اند.

این استاد دانشگاه، روایت نقادانه حسین نظری در کتاب «بازنمایی ایران پساانقلاب» را در تعیین مسیر اجتماعی و تاریخی این برهه از ایران حائز اهمیت دانست و گفت: متاسفانه به دلیل اینکه در داخل ایران در زمینه بازنمایی واقعیت های ایران امروز غفلت شده، شاهد بازتاب غیرواقعی آن در خارج از مرزها هستیم و غرب با داشتن رسانه های مختلف به دنبال القای غیرواقعی از آنچه خود در خصوص جامعه ایرانی می پسندد؛ است.

عاصمه قاسمی با اشاره به نکات مثبت کتاب خاطرنشان کرد: این کتاب در بخش ها و فصول مختلف خود، اتفاقات را در بستر تاریخی و با رویکرد عوامل سیاسی و فرهنگی مورد بررسی قرار می دهد و با چارچوب نظری، دوران پساانقلاب را تحلیل می کند. به همین خاطر انتخاب روایت ها به گونه¬ای است که معرف آن¬ها در چارچوب مبانی نظری قرار دارد. ضمن اینکه در بخش¬های مختلف کتاب، دوگانه¬های ساخته شده درباره ایران و غرب به طور مرتب بازتولید می¬شود.

وی همچنین بخش مهم و تاثیرگذار کتاب «بازنمایی ایران پساانقلاب» را در نگاه شرق شناسانه و نوشرق¬شناسانه آن دانست که به این اثر وزن و جامعیت خوبی داده است.

حسین نظری، مولف کتاب انگلیسی «بازنمایی ایران پساانقلاب» و عضو هیات علمی دانشکده زبان ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران ضمن تقدیر از سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برای برگزاری این مراسم به بیان چرایی نوشتن این کتاب پرداخت و گفت: متاسفانه در کتاب های «بدون دخترم هرگز، « لولیتا خوانی در تهران» و « یأس ها و امیدها» روایت اغراق آمیزی از جامعه ایرانی به ذهن خارجی ها ارائه می شود که هیچ سنخیتی با واقعیت زیسته ایرانی ندارد.

وی با اشاره به بخشی از کتاب« فرهنگ و امپریالیسم» نوشته ادوارد سعید که «ملت ها خود روایت هستند» ادامه داد: در دوره ای که عصر شبکه های اجتماعی قلمداد می شود آنچه مهم است چگونگی روایت واقعیت ها است تا اثر و نقش خود را بر اذهان مردم، چه در داخل و چه در خارج از مرزها به جا بگذارند.

این دانش¬آموخته دانشگاه کَنتِربِری نیوزلند ادامه داد: امروزه بسیاری از کشورهای دنیا میلیاردها دلار هزینه می کنند تا روایتی جذاب از خود را برای جهانیان روایت کنند اما در کشور ما کمتر به این موضوع پرداخته می شود. ضمن اینکه به عقیده من روایت دارای دو ویژگی منحصر به فرد است: اول اینکه همیشه هدفمند و جانبدارانه است و خنثی نیست و دوم اینکه روایت ها همواره برای مخاطب خاص خود تولید می شوند.

مولف کتاب انگلیسی «بازنمایی ایران پساانقلاب» با بیان این مطلب که کتاب¬هایی که در این اثر مورد بررسی قرار می-گیرند به طور خاص برای مخاطب غربی نوشته شده است؛ تاکید کرد: این کتاب ها توسط زنانی نوشته شده که در غرب دارای جایگاه علمی و آکادمیک هستند، اما متاسفانه با اغراق گویی و روایت نادرست جامعه ایرانی، به صورتی غیرآکادمیک و سیاسی تلاش دارند تا ذهن مخاطب خارجی را نسبت به ایران منحرف کنند تا به اهداف سیاسی خود برسند.

وی در پایان گفت: متاسفانه در بخش های مختلف فرهنگی ما ضرورت نوشتن روایت ها به درستی تبیین نشده و نیاز است تا با همکاری و تعامل حوزه های مختلف ادبی و فرهنگی در این خصوص آثار ماندگارتری برای تاثیرگذاری بر مخاطبان داخلی و خارجی و روایت واقعی از جامعه ایرانی منتشر شود.

فاطمه صدر، معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران ضمن تشکر از سخنرانان و نویسنده برای حضور در این نشست، به جایگاه و اهمیت این کتاب اشاره کرد و گفت: کتاب انگلیسی «بازنمایی ایران پساانقلاب» اثر نوآورانه و ارزشمندی است و مطلوب است به شکل شایسته ای معرفی شود. تقاضای من از مولف این است که تجربه زیسته خود را درباره مسیری که برای نگارش و انتشار این کتاب طی کرده به نگارش در بیاورد. زیرا دانستن این موضوعات که سوژه این کتاب چگونه انتخاب شد؟ چطور به عنوان رساله دکتری در دانشگاه نیوزلند پذیرفته شد؟ و چگونه ناشری که غالبا علیه ایران به نشر کتب مغرضانه پرداخته؛ انتشار آن را پذیرفت از نکات مهمی است که مورد توجه پژوهشگران خواهد بود.

در پایان مراسم، رونمایی از کتاب Representing Post-Revolutionary Iran ، حسین نظری مولف کتاب و متخصصان حوزه¬های مطالعات زنان، مطالعات آمریکا، جامعه‌شناسی به سئوالات مطرح شده پاسخ گفتند.