‌رقابت‌های انتخاباتی ‌ترکیه و پیامدهای ‌آن

انتخابات آتی سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری تاریخ ترکیه و دومین انتخابات ریاست‌جمهوری از آغاز دوره ریاستی و بیست و هشتمین دوره انتخابات پارلمانی این کشور محسوب می‌شود. دوره ریاست‌جمهوری و نمایندگی مجلس پنج ساله و تعداد منتخبان مردم ۶۰۰ نماینده است.‌

«کمال قلیچدار اوغلو» رئیس حزب «جمهوری‌خواه خلق»، «علی باباجان» رئیس حزب «دموکراسی و پیشرفت»، «احمد داوود اوغلو» رئیس حزب «آینده»، «گولتکین اویصال» رئیس حزب «دموکراسی» و «تمل کارامولا اوغلو» رئیس حزب «سعادت»، پنج حزبی هستند که کمال قلیچدار اوغلو را به‌عنوان تنها نامزد خود معرفی کرده‌اند. در این میان حزب دموکراتیک خلق (کردها) و صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر سابق و زندانی این حزب به‌عنوان یک سیاستمدار کُرد تحت امر پ.ک.ک، به‌طرق مختلف نشان داده است که خواهان پیروزی کلیچدار اوغلو است.

در هفته‌های اخیر نتایج نظرسنجی‌ها در ترکیه نیز بسیار متفاوت بوده است. هم حزب حاکم «عدالت و توسعه» و هم حزب «جمهوری‌خواه خلق» هریک خود را پیروز این انتخابات می‌دانند. نوسانات در میزان آراء احزاب افزایش یافته است. میانگین ۹ نظرسنجی انتخاباتی از اختلاف ۴.۵ درصدی در بین آرای کلیچداراوغلو و اردوغان حکایت دارد و انتخابات به دور دوم کشیده خواهد شد. درصورت عدم پیروزی یکی از این نامزدها، انتخابات مجدد در ۲۸ ژوئن برگزار می‌شود. در این نظرسنجی‌ها درباره دور دوم انتخابات ریاست جمهوری که ادعا می‌شود در آن اردوغان و کلیچداراوغلو رقابت ‌می‌کنند، ۵۰.۳ درصد از شرکت کنندگان به کلیچداراوغلو و ۴۹.۷ درصد به اردوغان رأی می‌دهند.

کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق وعده داده که سیاست داخلی را از سیاست خارجی جدا خواهد کرد و از این پس رویکردهای ایدئولوژیک و محاسبات سیاست داخلی، دیگر از فاکتورهای سیاست خارجه نخواهند بود. او در سیاست خارجی، نوید یک ترکیه شکوفا، دموکراتیک و آماده عضویت در اتحادیه اروپا را می‌دهد و این کشور از این پس تابع تصمیمات دادگاه حقوق‌بشر اروپا خواهد بود و ترکیه می‌‌‌تواند بار دیگر دموکراتیک، مرفه، آماده پیگیری عضویت در اتحادیه اروپا و همسویی بهتر با متحدان خود در ناتو باشد.

اپوزیسیون ترکیه مدعی است اس-۴۰۰‌های خریداری شده را به روسیه برگردانده و دوباره به برنامه خرید جنگنده‌های اف-۳۵ از آمریکا برمی‌گردد. دولت ترکیه قصد داشت ۱۰۰ فروند جنگنده اف-۳۵ را از آمریکا خریداری کند و آنکارا بخشی از کنسرسیوم بین‌المللی برای ساخت این جنگنده بود؛ اما تصمیم ترکیه برای خرید سامانه پدافند هوایی اس-۴۰۰ از روسیه، باعث شد که واشنگتن قرارداد فروش و هم همکاری ترکیه در ساخت جنگنده‌ها را لغو کند.

یکی از عواملی که عضویت ترکیه را در اتحادیه اروپا دشوار می‌کند استمرار حمایت ترکیه از «جمهوری قبرس ترک‌نشین» خواهد بود. این مهم می‌تواند روابط آنکارا و بروکسل را پیچیده کند، چرا که قبرس یکی از اعضای اتحادیه اروپا است.

کلیچدار اوغلو در تلاش برای حاکم کردن درک جدیدی در سیاست ترکیه، تصمیم دارد یک سازمان صلح و همکاری خاورمیانه ایجاد کند که متشکل از ترکیه، ایران، عراق و سوریه باشد. کلیچداراوغلو در رابطه با حمایت از فلسطین معتقد است: «اگر قرار است در کنار حق و عدالت بایستیم، مسلماً باید در کنار فلسطین باشیم. در غیر این صورت ایمان و اعتقاداتی که به ما آموخته شده است را رد خواهیم کرد. ما در برابر ظلم سکوت اختیار نخواهیم کرد. اگر در جایی ظلم اعمال شود ما در مقابل آن قرار خواهیم گرفت. ما باید با هم برای صلح در جهان اسلام تلاش کنیم. ما برای خاورمیانه هدف داریم. در این منطقه ثروت زیادی در زیر زمین وجود دارد، ولی این ثروت می‌تواند به یک فاجعه برای کشورها تبدیل شود.»

او همچنین وعده داده تا روابط ترکیه با بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه را عادی‌سازی کند. البته اردوغان هم در این مسیر گام‌هایی برداشته است. در این رابطه عجیب نیست اگر فردای پیروزی در انتخابات، کلیچدار اوغلو دمشق را به عنوان مقصد نخستین سفرش انتخاب کند.

او در موضوع مهاجرت‌های غیرقانونی و ورود هزاران پناهجو به این کشور مواضع تندی اتخاذ کرده است. او اخیرا پس از هجوم مهاجران غیرقانونی افغان به ترکیه خطاب به مرزبانان ترکیه گفته است: «وطن، وطن همه ما و مرزها ناموس همه ماست. شما وظیفه خود را در مرز انجام دهید و به حرف کسی گوش ندهید. مرز ایران را باز خواهند کرد و افغان‌هایی که به ترکیه آمده‌اند را به ایران باز خواهیم گرداند. می‌خواهم سوریه، ایران و افغانستان این را بدانند. ما نمی‌خواهیم ساختار جمعیتی کشورمان تغییر کند. حداکثر تا ۲ سال دیگر خواهران و برادران سوری خود را به کشورشان بازخواهیم گرداند.»

در عرصه داخلی، قرار است او به محض پیروز شدن در انتخابات آتی، مقدمات برگزاری یک همه‌پرسی را فراهم کند و ترکیه، یک بار دیگر به نظام پارلمانی بازگردانده شود و این کشور، مجددا به دست نخست‌وزیر و با نظارت مجلس، اداره شود.

از نکات مهم دیدگاه‌های داخلی کلیچدار اوغلو، مواضع او در رابطه با کردهای این کشور و دیدارش با دو نفر از رهبران همتراز حزب دمکراتیک خلق‌ها بود. در این دیدار، وی متن تغییر قانون اساسی و متن توافق مشترک تهیه شده از سوی ائتلاف ملت را به رهبران حزب دمکراتیک خلق‌ها داده و گفته است: «باید دستگاه قضایی کاملاً مستقل و بی‌طرف باشد و دولت قانون‌مدار در ترکیه روی کار باشد.»

او چندی پیش مدعی شد: «اگر می‌خواهید صلاح‌الدین دمیرتاش (رهبر پیشین حزب دموکراتیک خلق‌ها) و عثمان کاوالا (از چهره‌های جامعه مدنی ترکیه) از زندان آزاد شوند، باید به من رای بدهید.» سخنانی که با واکنش اردوغان روبه‌رو شد. در کمپین کلیچداراوغلو از شعار«پرچم سرخ را باز کنیم، عصر ظالمان به پایان برسد» استفاده می‌شود. علاوه بر حزب کمونیست ترکیه، گروه‌ THKP-C نیز از این شعار استفاده می‌کند و از هوادران خود خواست از نامزدی کلیچداراوغلو برای ریاست جمهوری حمایت کنند.

«ائتلاف ملت» در دیگر مسائل مهم ترکیه نیز موضع شفافی ارائه نکرده است. این ائتلاف وعده داده که آزادی بیان و عقیده را تقویت خواهد کرد، اما این ادعا بسیار مبهم است. کلیچداراوغلو هنوز موضع روشنی نسبت به پاکسازی شخصیت‌های دانشگاهی، وکلا، روزنامه‌نگاران و دیگر افرادی که از سال ۲۰۱۶ از سوی حزب عدالت و توسعه به تروریسم متهم شده و زندانی شده‌اند، اتخاذ نکرده است.

*تحلیگر امور بین‌الملل

منبع: شورای راهبردی روابط خارجی