صرفه‌های آموزشِ صرفه‌جویی

مهدی جابری/ فضای مدارس و اوقات تحصیل دانش‌آموزان جزو بهترین و ارزشمندترین فرصت برای فرهنگسازی در زمینه مصرف انرژی محسوب می‌شود و اگر از این فرصت و بستر استفاده دقیق و موثر داشته باشیم، بسیاری از مشکلات و معضلات مهم و حیاتی کشور، از این نسل به نسل بعدی منتقل نمی‌شود و در آینده شاهد مرتفع شدن آنها خواهیم بود.

واقعیت این است که به خاطر تبعیت بخش قابل توجهی از جامعه از الگوهای نادرستِ مصرف، امروز کشور ما با اتلاف انرژی و هدر دادن منابع انرژی مواجه است. طی سال‌های اخیر مراجع و نهادهای مرتبط از جمله آب، برق و گاز، به طور مستمر در حال اطلاع‌رسانی هشدارگونه درباره کاهش منابع انرژی و نیز استفاده نادرست مشترکان از این منابع هستند.

ضرورت صرفه‌جویی در مصرف برق و آب در فصل گرما و لزوم اصلاح الگوی مصرف گاز در فصل سرما، جزو بخش ثابت فعالیت‌های رسانه‌ای در کشور ما است اما باید در نظر داشته باشیم که در هر جامعه‌ و کشوری تا زمانی که آموزش کودکان و نوجوانان به طور جدی در دستور کار نباشد، تلاش‌ها برای اصلاح الگوی مصرف به سختی دارای نتایج بلندمدت و عمیق خواهد بود.

در این میان، بحث کمبود منابع آب و تهدیدات خشکسالی برای کشور، به طور پررنگ و خاص توسط نهادهای مرتبط و رسانه‌های جمعی مطرح می‌شود و از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است. به اعتقاد کارشناسان و صاحب‌نظران، استفاده مناسب و مطلوب از انرژی بویژه بهینه‌سازی مصرف آب باید به عنوان یک تکلیف اجتماعی از طریق مدارس وارد بدنه جامعه شود.

زینب قیصری مشاور وزیر نفت در امور زنان و خانواده معتقد است فرهنگسازی مصرف انرژی را باید از خانه و خانواده آغاز کرد و آموزش و پرورش نیز می‌تواند با برنامه‌ریزی و ارائه بسته‌های آموزشی در ترویج این فرهنگ اقدام کند.

پویش‌های استانی و منطقه‌ای با قابلیت الگوبرداری

در کشور ما اقدامات و برنامه‌هایی برای آموزش و فرهنگسازی در زمینه صرفه‌جویی در مصرف انرژی در مدارس و میان دانش‌آموزان انجام شده است که از جمله آنها می‌توان به اجرای طرح‌ها و پویش‌هایی از سوی ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها اشاره داشت. به طوری که برخی از این طرح‌ها و پویش‌ها به خاطر تاثیرات مثبت در ذهن و اندیشه کودکان و نوجوانان، قابلیت الگوبرداری توسط استان‌های دیگر را دارند.

در همین باره می‌توان به اجرای طرح حامیان آب با همکاری آموزش و پرورش قم و با حضور موثر و چشمگیر دانش‌آموزان این استان در سال تحصیلی جاری اشاره داشت. البته این طرح مدت‌ها قبل در راستای فرهنگ‌سازی مدیریت مصرف در مدارس استان قم به اجرا درآمد اما به واسطه شیوع کرونا به مدت دوسال متوقف شده بود که در سال گذشته شاهد برنامه‌ریزی برای احیای آن بودیم.

در اصفهان نیز برنامه‌ها و طرح‌هایی برای آموزش کودکان و نوجوانان در زمینه اصلاح الگوی مصرف انرژی پیگیری می‌شود که از جمله آنها می‌توان به فعالیت‌های کانون فرهنگی تربیتی همدانیان اشاره کرد. به گفته نرگس جهانگیری، مدیر این کانون فرهنگی تربیتی، هر آموزشی در سنین کودکی در ناخوداگاه دانش‌آموزان تاثیر به‌سزایی دارد و بهینه‌سازی مصرف آب باید در دوران کودکی در دانش‌آموزان نهادینه شود.

پانا؛ بازوی نظام تعلیم و تربیت برای فرهنگسازی

دانش‌آموز خبرنگاران پانا در سراسر کشور از جمله سمنان، تهران، زنجان، اصفهان، قم و اردبیل در گزارش‌های دیداری و نوشتاری‌شان، به دنبال فرهنگسازی برای دانش‌آموزان به منظور اصلاح الگوی مصرف انرژی هستند و با تهیه و انتشار محتوای رسانه‌ای، توصیه‌هایی به دانش‌آموزان شهرها و استان‌های خود در خصوص استفاده بهینه از آب، برق و گاز دارند.

خبرگزاری پانا را می‌توان بازوی رسانه‌ای نظام تعلیم و تربیت و وزارت آموزش و پرورش برای فرهنگسازی در همه زمینه‌ها از جمله صرفه‌جویی در مصرف انرژی دانست؛ چراکه این رسانه، مهمترین و گسترده‌ترین رسانه دانش‌آموزی برای انعکاس ایده‌ها و نظرات خلاقانه دانش‌آموزان کشور در زمینه تولید انرژی‌های پاک و استفاده از روش‌های کاهش مصرف انرژی است.

این خبرگزاری به واسطه بهره‌مندی از یک شبکه قوی و گسترده دانش‌آموز خبرنگاران در سراسر کشور، حجم قابل توجهی از محتوای رسانه‌ای را در حوزه‌ها و عرصه‌های مختلف منتشر کرده است و این ظرفیت و قابلیت را دارد که با صلاحدید مقامات و مدیران وزارت آموزش و پرورش، معاونت پرورشی و فرهنگی این وزارتخانه و سازمان دانش‌آموزی کشور، با بهره‌گیری از ظرفیتِ کم‌نظیر خود، همکاری‌ها و تعاملاتی را با نهادها و دستگاه‌های متولی انرژی در مسیر اصلاح الگوی مصرف و ترویج فرهنگ صرفه‌جویی در مصرف انرژی داشته باشد.