کاهش قابل ملاحظه خطاهای آزمایشگاهی

به گزارش انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ایران، غلامرضا حمزه لو دبیر اجرایی بیستمین کنگره کشوری و چهاردهمین کنگره بین المللی ارتقاء کیفیت خدمات آزمایشگاهی تشخیص پزشکی ایران با اشاره به برنامه ریزی ۲۷ نشست علمی و حدود ۴۰ برنامه آموزشی کارگاهی بهمراه جشنواره حکیم جرجانی و نمایشگاه جانبی در کنگره فوق که در روزهای ۲۶ الی ۲۹ اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۲ در مرکز همایش‌های برج میلاد برگزار می‌شود، بیان داشت: کنگره ارتقاء کیفیت خدمات آزمایشگاهی یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رویدادهای علمی در حوزه آزمایشگاه پزشکی است که میزبان بیش از ۳۵۰۰ شرکت کننده از دانشجویان، پژوهشگران و اساتید دانشگاهی از داخل و خارج از کشور و ارائه سخنرانی‌های کلیدی توسط اساتید برجسته و شناخته شده بین المللی است.

وی گفت: خوشبختانه امسال و با برطرف شدن محدودیت‌های کرونایی شاهد استقبال و حضور حدود ۲۰۰ شرکت تولیدی و تحقیقاتی عمدتاً دانش بنیان در کنار تعدادی از نمایندگی برندهای معتبر جهانی و همچنین تعداد زیادی از شرکت‌های خدمات پشتیبانی و توزیعی در نمایشگاه کنگره بیستم هستیم.

حمزه لو با این بیان که دوره های گذشته این رویداد در ارتقاء عملکرد آزمایشگاه‌ها و استفاده از تجهیزات روز آمد، کیت‌ها و روش‌ها، تأثیر مستقیم و قابل توجهی بر کیفیت ارائه خدمات آزمایشگاهی در کشور داشته است، اعلام داشت: با توجه به اهمیت، حمایت از شرکت های دانش بنیان و تولیدات داخلی، در برنامه ریزی های صورت گرفته و در راستای این حمایت ها، شاهد رونمایی های گسترده از تکنولوژی های جدید و معرفی کیت ها و تجهیزات آزمایشگاهی از سوی شرکت های داخلی و به خصوص شرکت های دانش بنیان خواهیم بود.

دبیر انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ایران با اشاره به دستاوردهای کنگره ارتقاء کیفیت در نظام سلامت، افزود: از مهم‌ترین دستاوردهای کنگره ارتقا کیفیت در راستای نیازمندی‌های نظام سلامت می‌توان به معرفی و پیشنهاد برنامه ملی غربالگری نوزادان از نظر سه بیماری شایع در نوزادان شامل: کم کاری مادرزادی تیروئید، بیماری فنیل کتون اوری و کمبود آنزیم G۶PD اشاره کرد که هم اکنون به عنوان برنامه ملی غربالگری نوزادان، پوشش آن به بیش از ۹۸ درصد نوزادان رسیده است. همچنین معرفی استانداردهای آزمایشگاهی و موضوع اعتباربخشی آزمایشگاههای پزشکی یکی از دستاورد های مهم این کنگره است که برای اولین بار این موضوع و اهمیت آن در این کنگره طرح شد و پیرو آن و با اهتمام مدیران محترم آزمایشگاه مرجع سلامت، استاندارد های ملی تدوین و ابلاغ شد و هم اکنون مبنای نظارت و ارزیابی آزمایشاه‌ها قرار گرفته است.

حمزه لو ادامه داد: یکی دیگر از دستاوردهای مهم کنگره ارتقاء کیفیت، تعیین فاصله مرجع براساس داده‌های بزرگ در ایران است که با هدایت انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی و با همکاری فدراسیون بین المللی شیمی بالینی IFCC در کنگره گذشته شروع شد که نتایج نهایی آن در کنگره بیستم ارائه خواهد شد که برای اولین بار در کشور و با جمع آوری و آنالیز ۳۰ میلیون داده تست‌های آزمایشگاهی انجام شده است.

این دانش آموخته ی دکترای علوم آزمایشگاهی با اشاره به خطاهای موجود در نتایج آزمایشگاهی، عنوان کرد: به‌طور کلی در اندازه گیری ها همواره با یک میزان خطا مواجه هستیم، و این در مورد اندازه گیری آنالیت ها و بیو مارکرهای خون نیز صدق می کند، نکته حائز اهمیت آن در این است که این مقدار خطا نباید بیشتر از محدوده مجاز تعیین شده برای آن تست باشد، که معمولا توسط مراجع علمی معتبر و کلینیسین ها و بر اساس اهمیت بالینی، مقدار آن در خون، تغییرات درون فردی و بین فردی و موارد دیگر تعیین می شود. بطور مثال میزان خطای مجاز تعیین شده برای قند خون بسیار کمتر از میزان خطای مجاز کلسترول و تری گلیسیرید یا همان چربی های خون است.

دبیر انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ایران گفت: بطور کلی خطاهای آزمایشگاهی عموما به سه مرحله ی قبل از انجام آزمایش، انجام آزمایش و بعد از انجام آزمایش تقسیم بندی می شود و در این میان بیشترین سهم این خطاها مربوط به مرحله قبل از انجام آزمایش شامل آماده سازی و شرایط فرد یا بیمار، مراحل نمونه گیری، نگهداری و انتقال نمونه است به‌طوریکه در منابع تا ۷۰ درصد خطاها را مربوط به این مرحله ذکر کرده اند و در مرحله انجام آزمایش که به روش اندازه گیری، نوع و کیفیت کیت مصرفی، مواد کنترلی و کالیبراتورها و تجهیزات مورد استفاده بر می گردد، که با توجه به پیشرفت تکنولوژی و مجهز شدن اکثر آزمایشگاهها به دستگاههای اتوماتیک در دو دهه اخیر، میزان خطاهای اندازه گیری در مرحله انجام آزمایش بطور قابل ملاحضه ای کاهش یافته است ولی متاسفانه در سنوات اخیر به دلیل محدودیت های ارزی و تحریم ها، دسترسی به کیت های با کیفیت بخصوص در مورد برخی آزمایشات تخصصی و هورمونی آزمایشگاهها را با مشکل مواجه کرده است.