شهید بزرگ جبهه مقاومت

‌نظام فکری سردار شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی، مجموعه‌ای نظام‌مند و متشکل از اجزای سازمان‌‌یافته و عناصر مرتبط و هدفمند با محوریت هسته مرکزی توحیدی است.

‌در این منظومه فکری، سه موضوع مهم قابل بیان است:
۱. نظام بینشی؛
۲. نظام ارزشی؛
۳. نظام اجتماعی.
به مجموعه نقش‌های اجتماعی متقابل به هم پیوسته که برای هدفی مشخص پیوند یافته‌اند، نظام اجتماعی می‌گویند.

در این نظام اجتماعی، درباره نظام فرهنگ اسلامی، نظام علمی اسلام، نظام مدیریت اسلام، نظام سیاست اسلامی، نظام اقتصاد اسلامی، نظام حقوق اسلامی، نظام قضایی اسلام و نظام امنیتی - دفاعی اسلام بحث می‌شود:

الف: نظام فرهنگ اسلامی؛

یکی از کلیدی‌ترین نظام‌های اجتماعی در منظومه فکری شهید عزیز حاج قاسم سلیمانی، نظام فرهنگ اسلامی است.

ایشان بر این باور بود که فرهنگ؛ یعنی خلقیات و ذاتیات بومی یک جامعه، و یک ملت، تفکراتش، ایمانش، آرمان هایش، این ها، تشکیل‌دهنده مبانی فرهنگ یک کشور و یک ملت است.

علم هم جزء فرهنگ است؛ اما اخلاق و بعد اخلاقی فرهنگ، بیشترین تاثیر را برای تضمین آینده دارد.

پیشینه علمی، فرهنگی، اخلاقی و رفتاری و تجربی شهید بزرگ جبهه مقاومت نشان می‌دهد که وی در قدم اول در صدد بسط فرهنگ اسلامی و گفتمان انقلاب اسلامی از مسیر فعالیت‌های فرهنگی و قدرت نرم بود و همواره با درایت و تعقل دست به نظریه‌پردازی در شرایط مختلف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی می‌زد.

شهید بزرگ جبهه مقاومت با شناخت صحیح سنت‌های الهی و سیره نبوی و علوی، و پای‌بندی به مولفه‌های ایمانی توانست با فطرت الهی جوامع اسلامی همگام شود و به خلق و تقویت جریانی اجتماعی در دنیای اسلام به نام جریان مقاومت اسلامی گردد.

شهید عزیزمان در عرصه نبرد نرم، با رونمایی از راهبردهای جدید دفاع فرهنگی، با تمام توان به جنگ با قدرت ایدئولوژیک و فرهنگ غرب رفت و منازعه‌ای پیش رونده را در ستیز با آرمان‌های شکل گرفته در رنسانس پایه‌گذاری کرد.

شهید سلیمانی، مرتب و منظم، کتاب‌های تاریخی، علمی، اخلاقی، دینی، فقهی، تفسیری، رمان، داستان و تاریخ شفاهی جنگ را می‌خواند و با قرآن و نهج البلاغه و صحیفه سجادیه مانوس بود. با یادداشت‌ها و نکته‌برداریش از کتاب‌ها، مشوق دیگران به کتابخوانی بود و تلاش می‌کرد فرهنگ دینی را و نگاه انقلابی را گسترش دهد.

وی حتی کتاب‌های گابریل گارسیا مارکز، نویسنده کلمبیایی را مطالعه می‌کرد. به کتاب اهمیت می‌داد و در هفته بسیج سال ۱۳۹۷ توصیه نمود: "من کتاب کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی، نوشته آقای دوانی را که کتاب قطور اما مهمی است، به شما معرفی می‌کنم... من این کتاب را با دقت خوانده‌ام. کتاب‌های دیگری هم در این موضوع مطالعه کرده‌ام."

همه این مباحث، گویای نگاه عمیق دانشمند شهیدمان به موضوع فرهنگ و توجه آن شهید عزیز به مقوله تعلیم و تعلم بود.

ایشان جنگ را نیز با همین عینک تبیین می‌کرد و در سال ۱۳۹۱ در کنگره شهدای استان قم گفت: "جنگ بهترین معرف مذهب ما و دین ما بود... اگر کسی بخواهد در عرفان و معنویت حقیقی، در عبودیت حقیقی، یک صحنه‌ای را ببیند که آن اسلام ناب را از آن استشمام کند و حس کند، هیچ صحنه‌ای با این گستردگی و جامعیت نیست."

ایشان همچنین در سال ۱۳۹۲ در مراسم شهدای ادوات لشکر ثارالله گفت: "مهم‌ترین مولفه‌ای که در دوران دفاع مقدس، جزء پیروزی‌های مهم جنگ محسوب می‌شود، کمک به دگرگونی عمیق فرهنگی در جامعه ما بود."

شهید سلیمانی عزیز در خرداد ۱۳۹۴ در سالروز عملیات بیت‌المقدس گفت: "جنگ ما این جامعیت را دارد که حقیقت یک مذهب را بروز بدهد، یعنی عرفان حقیقی، نماز حقیقی، دین حقیقی، اخلاق حقیقی، رفاقت حقیقی در سطوح گوناگون؛ ما مثل این نداریم."

ایشان در ۱۴ مهر ۱۳۹۵ در سالگرد شهید همدانی گفت: "فرهنگ ما را در دفاع مقدس پیروز کرد. از ابتدای انقلاب تا حالا در همه صحنه‌ها با تمسک به همین فرهنگ امام حسین (‌ع‌)، همه پیروزی‌ها و تضمین پیروزی‌هایمان را از این راه گرفتیم."

شهید گرانقدر حاج قاسم سلیمانی در اول مهر ماه ۱۳۹۵ در یادواره شهدای ملایر گفت: "ما در داخل کشورمان دو نهاد داریم که بر رفتار و اخلاق جامعه اثر دارند: یکی حوزه مقدس علمیه است که به طور طبیعی در جهت دهی اساسی به دین و زندگی بر پایه صحیح و رفتار و اخلاق درست نقش اساسی دارد.
دوم دانشگاه‌های ما هستند که ضمن این که یک تاثیرات اخلاقی و رفتاری دارند، غیر از تاثیرات اخلاقی و رفتاری‌شان در انضباط و اداره جامعه هم کمک می‌کنند. این دو نهاد بعد از خانواده، مهم ترین جریان فرهنگی درون جامعه ماست که بر جامعه اثر دارد."

ایشان افزود: "دفاع مقدس به دلیل این که توانست همه تئوری‌ها و نظریه‌های نظری را و همه بحث‌های اخلاقی توصیه شده دینی و رفتاری را یک جا به مرحله ثبوت و عمل برساند، ورای این دو جریان مهم فرهنگی توانست نه تنها بر جامعه اثر‌گذار باشد، بلکه این دو جریان مهم فرهنگی را هم از خودش متاثر کند."

شهید سلیمانی در ۲۹ مرداد ۱۳۹۶ در روز جهانی مسجد گفت: "ما در عالم اسلامی سه نوع مسجد داریم... یک مسجد، مسجدی است که آگاه سازی می‌کند، تربیت می‌کند و در دو بعد از اسلام دفاع می‌کند: یکی در بعد فرهنگی و دینی... هم تربیت مدافع فرهنگی می‌کند و هم تربیت برای ایثار و فداکاری می‌کند..."

سردار شهیدمان با این نگاه، بر ایمان و باور و آرمان‌ها تاکید می‌کرد و بندگی در مسیر الهی را اوج رشد فرهنگی در مسیر کمال مطلق می‌دانست.

ب: نظام علمی اسلام؛

نظام علمی اسلام، یکی از ساحت‌های نظام اجتماعی در منظومه فکری شهید حاج قاسم سلیمانی است.

واژه علمی، به معنای معرفت، دانش و ادراک است.

شهید بزرگ جبهه مقاومت در یادواره شهدای ملایر، فهم و علم را عامل رشد می‌داند و می‌گوید: "اگر امروز ما آمدیم سطح آگاهی مردم را ارتقاء دادیم و تعالی دادیم، فهم و علم مردم را توسعه دادیم و به موضوعات اصلی توجه دادیم، این کشور رشد می‌کند."

ایشان در یادواره عملیات رمضان گفت: "علمی ارزشمند است که قابل تطبیق با عمل باشد."

شهید سلیمانی در سالگرد شهادت حاج عماد مغنیه گفت: "عماد برای علم آموزی و تربیت، شیوه عجیبی داشت ... او مثل یک شاگرد و یک عالم نیازمند از تجربه دیگران استفاده می‌کرد ... ساعت‌ها می‌نشست و با اهل آن، با علماء، با افراد گوناگون نکات برجسته آن‌ها را پیرامون تربیت یادداشت می‌کرد و بعد این ها را در تربیت مجاهدین دخالت می‌داد."

آن شهید بزرگ معتقد بود: "خیلی از کادرهای بزرگی که در حزب الله و در عالم شیعه و سنی، در فلسطین، در عراق، در ایران و جاهای دیگر تربیت شدند، تربیت شدگان مدرسه عماد مغنیه بودند."

با این بیان، باید باور کنیم که شهید سلیمانی، برای علم بدون عمل، ارزشی قائل نبود. وی علم تربیت را، علم ویژه و مهمی می دانست و در سخنرانی‌ها بر آن تاکید می‌کرد.

ج: نظام مدیریت اسلامی؛

یکی از مهم‌ترین نظام‌های اجتماعی در منظومه فکری شهید بزرگوار حاج قاسم سلیمانی، نظام مدیریت اسلامی است.

سردار شهیدمان بر این باور بود که مهم‌ترین نقشی که اسلام ناب در نظریه‌ها و روش‌های علمی مدیریت ایفا می‌کند، از راه تاثیر ارزش‌های اسلامی بر مدیریت است.

ایشان در جمع مدیران می‌گوید: "از مشخصه‌های مهم اسلام ناب؛ ظلم‌ستیزی، عدالت‌خواهی، دفاع از پابرهنگان و مظلومان، امیدبخشی و از بین بردن ترس و جهل از جامعه است. اما مهم این است که ما به عنوان مدیران کشور اعتقاد به اجرا و پیاده کردن این‌ها داشته باشیم."

وی با همین نگاه در یادواره شهدای ملایر گفت: "یکی از موضوعاتی که بر جنگ ما اثرگذار شد، صحنه مدیریت جنگ بود. مدیریت خیلی اثر گذار است؛ چطور پدر و مادر بر پاکی خانواده، بر معنویت خانواده و تربیت فرزندان اثرگذارند. مسئولیت و مدیریت چنین نقشی دارد. جامعه ما یک جامعه شاهنشاهی بود. ما شاهنشاهی زده بودیم. چه کسی این تحول بزرگ را در جامعه ما به وجود آورد؟ امام؛ یک انسان برجسته، فرهیخته، پاک، پر از اخلاص ... مثل خورشید گرمایش را حس کردیم و جامعه ما متحول شد. باید از فرماندهان شهید جنگ، از سلوک، عمل و راه رفتن آن‌ها مثل یک مرجع، تقلید می‌شد ... آن چیزی که هیچ شبهه‌ای را بر جنگ وارد نمی‌کند، شیوه مدیریت و اداره دفاع مقدس، خصوصا در جاهایی بود که فرماندهان شهید ما اداره کننده آن بودند."

شهید سلیمانی در کنگره شهدای استان قم گفت: "یکی از ویژگی فرماندهان شهید ما که در جنگ آن را پایه‌گذاری کردند، سنت‌شکنی در ابعاد مدیریتی جنگ بود و این سنت‌شکنی در یک کلمه بروز کرد ... فرماندهان شهید ما در سطوح گوناگون این را سنت‌شکنی کردند. فرق فرماندهی در جنگ ما با فرماندهی کلاسیک در هر ارتشی، در یک کلمه بود؛ کلمه برو و بیا. یعنی یک فرماندهی می‌گفت: برو! و افراد را به سمت خطر می‌فرستاد. فرمانده ما در نوک خطر می‌ایستاد و می‌گفت: بیا! شما به شهادت فرماندهان شهید ما در دوران دفاع مقدس نگاه کنید، ببینید چگونه شهید شدند؟ شهید باکری، شهید همت، شهید زین الدین، شهید حسن باقری چگونه شهید شدند که حقیقتا بهشتی جنگ بودند."

شهید عزیزمان در مراسم شهدای ادوات لشکر ثارالله می‌گوید: "اساس هر تحولی و ساده‌ترین راه هر تحولی و موفق‌ترین راه هر تحولی ... به مسئولین آن جامعه برمی‌گردد ... مدیریت اساس مسئله است."

مدیریت و فرماندهی ای که نشات‌گرفته از نظام مدیریت اسلامی باشد. مدیریتی که فرماندهی سردار شهیدمان منطبق بر آن بود و وی چون خورشید در پهنه مدیریت اسلامی می‌درخشید.

*جانشین سازمان عقیدتی سیاسی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
منبع: وزارت دفاع