‌لزوم برنامه‌ریزی برای رفع چالش‌های پژوهشی در نظام تعلیم و تربیت

علی لطیفی در مراسم ملی بزرگداشت هفته پژوهش در وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه اگر به فهم درستی از نقاط چالش‌خیز برسیم می‌توانیم همراهی و همگامی بهتری برای فائق‌آمدن بر چالش‌ها داشته باشیم، به تبیین چالش‌های پیش‌روی آموزش و پرورش در حوزه تعلیم و تربیت پرداخت و گفت: چالش نخست «نگاه عرفی و ساده‌انگارانه به مسائل تعلیم و تربیت» است. گویا تصور غالب این است که «آموزش و پرورش در تربیت کردن پژوهش نمی‌خواهد و کارش مشخص است.» این دست‌کم گرفتن مسئله تربیت در سطوح مختلف، چالش بنیادینی است که موجب کندی روند پژوهش می‌شود و چالشی از حیث نگرش است که اصلاح مسیر را دشوار می‌کند. اولین ماموریت ما اصلاح نگرش‌ها است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی چالش دوم را «عدم توجه به تنوع مطالعات مورد نیاز آموزش و پرورش» دانست و گفت: نیازمند گونه‌ها و انواع مختلف پژوهش به جهت پیچیدگی‌هایی هستیم که مسائل آموزش و پرورش دارند. تجربه‌نگاری یکی از انواع پژوهش‌ است که بسیار به آن بی‌توجه هستیم.

وی ‌چالش سوم را «دانشگاه‌زدگی در مسائل تربیتی» دانست و گفت: باید از ظرفیت‌های دانشگاهی استفاده کرد، اما گذاشتن بار سنگین پژوهش در آموزش و پرورش بر دوش دانشگاهیان و غفلت از ظرفیت‌های موجود که در میدان مشغول کارند یک چالش جدی است. باید عمده‌ای از پژوهش‌ها را خود عاملان و کنش‌گران عرصه تعلیم و تربیت به دلیل ویژگی‌هایی که این عرصه دارد انجام دهند.

لطیفی با بیان اینکه به معلمان پژوهشگر آن‌طور که باید ارج نهاده نمی‌شود، به ‌چالش‌های فرایندی و ساختاری نیز اشاره کرد و گفت: باید تلاش کنیم جریان پژوهش‌محوری را نهادینه کنیم. «ضعف روحیه پرسشگری، گفت‌وگو و تعامل در فضای آموزش و پرورش» چالش پنجم در عرصه پژوهشی وزارت آموزش و پرورش است. مواجهه ما کمتر از حیث گفت‌وگو است و کمتر اجازه پرسشگری می‌دهیم که به ضعف درونی ما در آموزش و پرورش برمی‌گردد.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با اشاره به اینکه دانش‌آموز و معلمی که پرسشگر نباشد نمی‌توان چشم‌انداز مطالعاتی خوبی را در آینده برایش متصور بود، اظهار کرد: متاسفانه زمینه، موقعیت و فرصت کمتر در اختیار پرسش و پرسشگری قرار می‌گیرد.

لطیفی در پایان عنوان کرد: ‌در دوره فعلی نگاه حمایتی از سوی نهادهای حمایتی به تقویت پژوهش در آموزش و پرورش به وجود آمده که باید این فرصت را قدر دانست. یک فرصت دیگر، اتفاقات جامعه است که توجهات را به آموزش و پرورش جلب می‌کند، از جمله وقایع اخیر که توجه مردم به این سمت جلب شد که سرمایه گذاری در آموزش و پرورش، هزینه نیست و به‌معنای واقعی سرمایه است. وجود تعداد قابل توجهی از معلمان فرهیخته که به پژوهشگری معتقدند نیز یک زمینه و فرصتی مهم دیگری است که باید از آن به نحو احسن بهره برد.